Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) yeni devir dönemlerinde değerli hikayelerden biri de Anayasa olacak. Cumhur İttifakı ortakları AKP ve MHP’nin bir önceki yasama periyodunda Meclis’e sunulan başörtüsü ve aile anayasalarında anayasa değişiklik teklifinin Ekim ayında tekrar Meclis gündemine gelmesi bekleniyor. Bu düzenleme ile paralel olarak AKP, yeni anayasa çalışmalarını da sürdürmeyi hedefliyor. Değişiklik değişiklikleri teklifine süt partilerinin davranışları yeni anayasa çalışması da tesirli olacak. AKP’nin gayesi ise yeni anayasanın mahallî seçimlerinden sonraki 4 yıllık süreci onayladı.
Başörtüsü teklifi yeniden
Meclisin 27’inci Devrinde aşamaları tamamlanan ve muhalefetin dayanak vermesi üzerine Genel Şura’nın tamamlanamayan başörtüsü ve aileye yönelik günlük düzenlemelerin yer aldığı teklif Ekim sırasında komite raftan inecek ve tekrar başlayacak. Bu süreçte AKP, Cumhur İttifakı ortaklarının yanı sıra UYGUN Parti, Gelecek, Saadet ve DEVA partilerinin de kapısını çalarak açık takviye isteyecek.
DW Türkçe’ye bilgi veren AKP dağılırken, yerel seçimden önceki başlangıçörtüsü düzenlemesini Meclis’ten geçirmeyi hedeflediklerini tabir ederken, “Seçimlerde anayasaya verilen bir kelam vardı. Bu sürecin daha da uzamaması gerekiyor” değerlendirmesini yaptı.
AKP ve MHP, başörtüsüne anayasal güvence getirilmesini öngören ve ailenin yine tanımlandığı değişiklik teklifini 9 Aralık 2022’de Meclis’e sunmuştu. Teklifte, Anayasa’nın 24’üncü ve 41’inci unsurlarında değişiklik yapılması öngörülüyor.
Teklifin başörtüsüne garanti veren ait münasebet parçası, önceki periyotlarda dini inanç nedeniyle başlarını örten bayanların haksızlığa uğradıkları ama Anayasa ve kanunlara alışılmamış bu haksız yasakların kaldırıldığı tabir edilir, “Türkiye’de başört yasağı ve bundan dolayı bir hak mahrumiyeti yoktur. başını örten ve kıyafet tercihinde bulunan bayanların yasal ve idari düzenlemeleri yahut fiili uygulamalarla, insan onuruyla bağdaşmayan, Anayasa’ya muhalifler, ayrımcı ve çağ dışı uygulamalara bir daha maruz kalmamaları garantileriyle maksadıyla Anayasal hale getirilmektedir” denilmişti.
Anayasa’nın 41’inci anayasasında değişiklik öngören düzenlemeye göre “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler ortada eşitliğe dayanabilir” sözü değiştirilerek, “eşler” ibaresinin sadece bir bayan ve bir erkek ortasında yerleşik evlilik birliğini kapsadığı belirtiliyor.
Ana maksat yeni anayasa
AKP ve MHP’de başörtüsü düzenlemesi sonrasında ana gaye ise sıfırdan yeni anayasa yapmak. Üst seviye bir AKP ortaya çıktı, DW Türkçe’ye “Meclis’in en renkli, en fazla partinin temsil ettiği devirlerden biri yaşıyor. Bu periyodun yeni anayasa ile taçlanması kuralı. Lokal seçimlere kadar siyasi polemik ve tartışmaların süreceğini lakin daha sonra daha makul ve bu bahisleri konuşabiliriz atmosferin oluşmayı düşündüğünü. 2028 yılına kadar da en az 4 yıllık bir süre var ve bir anayasa üretimi için kâfi bir süre” değerlendirmesi yaptı.
Edinilen özellikleri AKP’nin amacı “başörtüsü süreci sürecice Meclis’teki konularda” tüm partileri yeni anayasa masasına oturtmaya çalışacak. Başörtüsü teklifinin Meclis’ten nasıl geçtiğine yahut geçmediğine dair süreç örneği alınacak. Erdoğan da seçimler sonrasında partinin AKP’nin birinci küme toplantısında yeni anayasa beyannamesi verdi.
Yeni anayasa için AKP’deki görüş; Meclis’te bulunan partilerin eşit temsilinin olduğu “Anayasa Uzlaşma Komisyonu” kurulması. 2011 yılında emsal bir kurul kuruldu, komite 2012 yılında anayasa ayrıntılarının aşamalarına geçmişti. Bu komitenin 60 tam mütabakatı sağlanırken 112 husus ise şerhli olarak komiteden geçmişti. Gibi bir düzenleme gerekli AKP’de tabirlenirken bunun için Meclis’teki tüm partilerle toplantıların gelecek yıl Mart ayında yapılması planlanan mahallî seçimlerin akabinde başlatılması hedefleniyor.
AKP kurulyları, 2011-2013 yıllarında 60 güvensiz uzlaşının değerli olduğu atmosferde daha fazla güvensizde uzlaşı sağlanabileceği görüşünde.
AKP kurmayları, uzlaşılan unsurlar Meclis’ten uzak, uzlaşılamayan ve şerhli kalanların ise referanduma götürülebileceğini belirtirken tamamın da tekrar Meclis’te 400 adet aşılsa bile halka sunulabileceğini kaydediyor. Bu hususta sürecin nasıl işleneceğinin ise “bundan öngörülmesi zor” olduğuna dikkat çekiliyor.
50+1 masada
DW Türkçe, AKP’nin 14 Mayıs seçimlerinin akabinde yüzde 50+1 oy oranı sistemini revize etmek için kullanılanları duyurmuştu. Bu belgelerin yeni anayasa ile birlikte bir araya getirilip sistemin tartışmaya açılacağı kaydedildi. Üst seviyede bir AKP dağılacak, “Yeni bir anayasa yapacaksak, başkanlık, hükümet modelinde dizayn olacaktır. Yaşanan sorunların giderilmesi için sistemler kesinlikle masada olacak” yorumu yaptı.
Muhalefet partileri hali ne olur?
AKP, MHP, Tekrar Refah, HÜDAPAR, DSP tarafından gündeme getirilecek ve verilen Anayasa Uzlaşma Komitesi’nde muhalefetin de yerdeki çalışmaları sıcak olarak kaydediliyor. Lakin ayrıntılardaki uzlaşı başlıkları konusunda beklenti farklı. CHP kurmayları, “Millet İttifakı’nın daha önceden hazırlanmış olan Anayasa taslağına” dikkat çekerken, bu arada kalmayı başka ittifak ortaklarının da bu noktada kaldıklarını tabir ediyor.
Ancak, kesin olmayan madde yapılacak görüşmelerde “nüans ve bakış farklılıkları” olacağından masada nasıl bir uzlaşı çıkacağına dair bugünden konuşmanın mümkün olmadığı söz ediliyor.
Hem başörtüsü hem de aileyi içeren teklifler, daha sonra yapılması hedeflenen yeni anayasa için Meclis’teki dağıtımlar da kritik.
Değişiklik değişikliği için kaç vekilin oyu gerekiyor?
AKP, MHP, Tekrar Refah, HÜDAPAR ve AKP listelerinden Meclis’e giren DSP’nin Meclis’teki sandalye sayısı 323. Değişikliklerin kabul edilmesi için en az 400 vekilin “evet” oyu yapılması gerekiyor.
değişikliğini referanduma götürmek için ekleme yapılması gereken 360 oyanın elde edilebilmesi için Cumhur İttifakı’nın 37 vekile dayanması var. Gelecekte DEVA ve Saadet Partisi’nin ise 35 sandalyesi bulunuyor. Tüm bu 35 milletvekili takviyeli ayette bile 2 vekile daha özellikler bulunuyor. Bu noktada Demokrat Parti ve ÂLÂ Parti’nin vereceği dayanaklar de kritik öneme sahiptir. AKP’de bu partilerden geleceğe dayanaklar konusunda “olumlu” bir beklenti hakim.
Kamuoyunda “Darbe anayasası” olarak isimlendirilen 1982 Anayasasında ilk değişiklik 1987 yılında yapıldı. 177 kesin olmayan Anayasada 20’den fazla değişiklik yapılmasına gidildi. Hiç değişmeyen 58 husus mevcut.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl ulaşılabilirim?
News
