Hafize Gaye Erkan’ın 9 Haziran 2023’te Merkez Bankası’nda (TCMB) lider olarak atanmasının akabinde, üst idarede bugün değişimi yaşandı. Merkez Bankası’nda eski devir siyasetlerinin sonuçları olan lider yardımcıları göreviden alındı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre; Merkez Bankası Lider Yardımcıları Emrah Şener, Taha Çakmak ve Mustafa Duman göreviden alınırken, yerlerine “piyasaların sevileceği” isimleriyle bedellendirilen Osman Cevdet Akçay, Hatice Karahan ve Fatih Karahan atandı.
Karar, iktisat idaresinin başına Mehmet Şimşek’in getirilmesinden sonra piyasaya verilmeye çalışılan eğitim siyasetlere dönüş bildirisinin bir modülü olarak ücretlendiriliyor. Şimşek’in göreviye gelmesinin akabinde Merkez Bankası Başkanlığı’nda da misyon değişikliği olmuş; Şahap Kavcıoğlu yerine Hafize Gaye Erkan lider olarak atanmıştı.
Türkiye’de iktidar 2021 yılının sonlarından haziran ayına dek Yeni İktisat Modeli diye tanımlanan bir iktisat modeli belirlendidu.
Erdoğan formülü uygulamakan ekip
20 Mart 2021’de Naci Ağbal yerine getirilen Şahap Kavcıoğlu’nun Merkez Bankası Başkanlığı döneminde Erdoğan’ın, faiz oranlarını düşürmenin enflasyonu azaltabileceğine dayanan iktisat doktrinine uyumlu bir para siyaseti uygulandı. Bu süreçte Merkez Bankası idaresinde üst düzey değişiklikler yaşandı.
Görevden alınan Lider Yardımcısı Mustafa Duman, 30 Mart 2021’de TCMB Yardımcısı Murat Çetinkaya’nın yerine atandı. Taha Çakmak’ın ataması 13 Ekim 2021 tarihinde gerçekleşti. Emrah Şener ise 2016’dan bu yana Merkez Bankası lider yardımcılığı misyonunu üstleniyordu. Şener en oğlu Eylül 2020’de misyona tekrar atanmıştı.
Hafize Gaye ErkanFotoğraf: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası/Bildiri/REUTERS
Duman, Çakmak ve Şener’in yardımcılığını üstlendiği Kavcıoğlu devrinde, siyaset faizi yüzde 19’dan 8,5’e kadar indirilirken enflasyon yüzde 16’lı seviyeden hızla yükselerek, Ekim 2022’de yüzde 85,5 tepe ile yaptı, akabinde güçlü baz tesiri ve istatistiki düzenlemelerin tesiriyle Haziran 2023’te yüzde 38,2 düzeyindeydi.
Şimşek’in iktisat idaresini devraldığı Hafize Gaye Erkan devrinde ise siyaset faizi yüzde 8,5’ten 17,50’ye yükseltildi. Seçimler sonrasında iktisat idaresindeki değişiklikler, enflasyonla uğraş için tüm dünyada uygulanan ortodoks siyaset araçlarına dayalı olarak siyasetlere dönüleceği yorumlanmıştı. Faiz artırımlarının piyasa koşullarından daha düşük bozulma sebeplerinden biri olarak, geçmiş devrin temsilcileri olan bürokratların baskısı gösteriliyordu ve Şimşek, günümüzde dek iktisat idaresinde liyakat asıllı bir değişim gitmesiydi.
“Liyakat elektriksel değişiklik”
Merkez Bankası idaresindeki değişiklikler hem ekonomistler hem de muhalefet partileri tarafından olumlu karşılandı.
Ekonomist Timothy Ash, abonelerine piyasa notunda atamalarının “son derece olumlu” olduğunu vurgulayarak, bunun Merkez Bankası’nda esaslı bir değişim olduğunu ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın TCMB Lideri Hafize Gaye Erkan’a çok güçlü bir güvenoyu verildiğinin bir işaret olduğunu söyledi.
Timothy AshFotoğraf: BlueBay Asset Management LLP
Ash, “Belki de TCMB’de işe alınanlar kadar değerli olan, boyunca Erdoğan’ın görüşlerine ahenk sağlamak için TCMB tarafından uygulamaya konulan kimi alışılmışın dışarıda para politikalarının mimarisi olarak bilinen Emrah Şener’in de içerdiği üç lider yardımcısının ayrılmasıdır” dedi.
Eski TCMB baş ekonomistlerinden Hakan Kara, sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede, değişiklik son devrin en değerli atamaları diye niteleyip liyakatlı buldu. İktisat müellifi Uğur Gürses de “Enflasyon patlayan takıma saldırdı, üç güzel özgeçmişi olan isim gelmiş” yorumunu yaptı. İktisatçı Prof. Dr. Özgür Demirtaş ise “Cevdet Akçay, Merkez Bankası için çok liyakatli bir atamadır. İşte olması gereken bu” diyerek alkış emojisi kullandı.
Ancak iktisatçıların büyük kısmı kararın pembe bir tablo çizmeye yetecek bir tesire sahip olan görüşülmedi.
Önceki devrin tesiri açıklanmadı
Bu görüşün altında ise siyasetler için daha fazla adıma harcananlık öngörüsü yatıyor.
Para siyasetinin enflasyon oranları üzerinden şekillendiğini, Türkiye’de ise resmi enflasyon verilerinin sessiz olmadığını vurgulayan iktisatçılar Şimşek’ten bu mevzuda bir adım gelmediğini belirtiyor.
Şimşek ne Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bağımsızlığı konusunda kaygıların kelam konusu olduğu ya da gelişmeler konusunda şüpheli olan kurumlar hakkında ne de geçmiş devirlerdeki siyasetlerin şu anki ekonomik tablodaki tesirini anlatan bir açıklama yaptı.
Merkez Bankası dün yüzde 22,3 olan yıl sonu TÜFE enflasyonu kestirimini yüzde 58 olarak değerlendirdi. Bu adım, memur ve emekliye yapılan yüzde 25 artırımdan sonra geldi. Kiralardaki yüzde 25 kısıtlaması da sürüyor. İktisatçılar bu durumun siyasetlerle bağdaşmadığına işaret ediyor.
“Liyakat kim için?”
İktisatçı Prof. Dr. Erinç Yeldan, Merkez Bankası atamalarına ait toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Yaratılan bu ‘liyakata temelli pembe umut tablosuna’ karşı ana soruyu hatırlamak zorundayım. Kim için liyakat? Enflasyon resmi öngörüsünün yüzde 58 olduğu, emekli maaşlarının dondurulduğu, asgari ücretin saklandığı liyakat kim için?” diye sordu.
İktisatçı Doç. Ümit Akçay ise, “Hiç değişmiyor. MB idaresine yapılan yeni atamalar, Altılı Masa yapısının başını döndürmüş tekrar. İktidar, bu türlü bir muhalefeti olduğu için çok öğrenmek” diyerek kelamlarına şöyle devam etti: “Yeni atamaların tek olur işlevi: AKP idaresinin meşruiyetini Gerisi ‘fikirlerinin iktidarındaydı’ sananların avuntusudur.”
Erinç YeldanFotoğraf: DW/Aslı Işık
Kararı pahalandıran iktisatçı Prof. Dr. alınır” diye yazdı.
Şimşek döneminde bütçe açığını azaltmak için mali disiplin vurgusuyla dolaylı vergiler artırılıp kamunun denetiminde çeşitli eser fiyatlarına artırımlar sırasında kamu harcamalarının şeffaf bir formda açıklandığı biliniyor. Hala bir programın bozulmasının iktisat idaresinin, para siyasetinde dek ilerleme adımları ise lokal seçimlere dek faiz artışını sürdürse de müspet gerçek faize yanaşmayacağını gösteriyor.
Hukukun anlaşmazlığı sorunu
Öte yandan iktisatçılar, Türkiye’nin dış kaynak dayanıklılığını karşılamada değerli olan yabancı yatırımcı için değerli olan bir konunun da hukukun faydası olduğunu belirtiyor.
AKP döneminde Türkiye’de hukukun üstünlüğü ve yargının bağımsızlığına ait kaygıların hadden kopmaya uzananna işaret eden iktisatçılara sahip olan Mehmet Şimşek ve grubun Türkiye’de hukukunun elde edileceği konusunda yatırımcıları ikna edebilmesi sıkıntı görünüyor.
Son yapılan atamalarla Merkez Bankası’nda lider ve lider yardımcılarının tamamı Boğaziçi Üniversitesi mezunu oldu.
Cevdet Akçay kimdir?
Merkez Bankası’nın sitesinde yer alan duyuruya göre Boğaziçi Üniversitesi İktisat bölümü mezunu olan Dr. Osman Cevdet Akçay, The City University of New York’ta İktisat alanında 1990 yılında M.Phil ve 1992 yılında doktora derecesini aldı.
Çalışma hayatı 1985 yılında The City University of New York’ta doktora desteği olarak başlayan Akçay, 1986-1990 ortalarında Hunter College ve Baruch College’da öğretim görevi, 1990-1991 yıllarında Manhattan College, New York’ta konuk öğretim üyesi olarak çalıştı. Boğaziçi Üniversitesi İktisat bölümünde akademisyenlik de yapan Akçay, 2001 yılında Koç Üniversitesi’ne tam vakitli öğretim üyesi olarak geçti. 2009 yılı kadar öğretim yılı ve önceki Koçbank daha sonra Yapı ve Kredi Bankası başekonomistlik misyonunu bir arada götürülen Akçay, 2018 yılı kadar başekonomisti olarak misyon yaptı. Temmuz-Ekim 2018’de TC Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda, 2018-2023 yılları ortasında ise Fiba Grup, Holding ve Banka’da danışmanlık görevinde bulunuldu.
Fatih Karahan kimdir?
Boğaziçi Üniversitesi Matematik ve Sanayi Mühendisliği kısımlarından mezun olan Dr. Fatih Karahan ise 2012 yılında Pensilvanya Üniversitesi’nde İktisat alanında yüksek lisans ve doktorasını tamamladı. Çalışma hayatına 2012 yılında New York Merkez Bankası’nda ekonomist olarak başlayan Karahan, 2022 yılına kadar anılan kurumda İşgücü ve Eser Piyasası Çalışmaları Lideri ve para siyaseti olarak misyon yaptı. Columbia Üniversitesi ve New York Üniversitesi’nde yarı zamanlı öğretim görevi olarak da görev yapan Karahan, 2022’de Amazon’da eski ekonomist olarak çalışmaya başladı. Karahan, Kasım 2022’de Amazon’da Başekonomist görevine atandı.
Hatice Karahan kimdir?
Hatice Karahan ise Boğaziçi Üniversitesi İşletme bölümünden mezun olduktan sonra 2001 yılında Boğaziçi Üniversitesi’nden iktisat yüksek lisans derecesi aldı. Akademik çalışmalar yapmak üzere ABD’ye giden 2006 yılında Syracuse Üniversitesi’nde iktisat doktorasını ödüllendiren Karahan, örnek üniversitede Center for Policy Research’te incelemeler yürüttü.
Hatice KarahanFotoğraf: D. Heinrich
Türkiye’ye döndükten sonra Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’nda (TÜBİTAK) danışmanlık misyonu üstlendi. Karahan ayrıyeten Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Dış Ekonomik Bağlantılar Şurası (DEİK) ve İstanbul Sanayi Odası (İSO) şeklinde iş dünyası ödemeleri sözleşmesi yaptı.
2015 yılı itibariyle İstanbul Medipol Üniversitesi İktisat ve Finans Kısmı’nda kurucu parçanın lideri oldu. 2020 yılında profesör unvanını aldı. Temmuz 2017’de Cumhurbaşkanı Başdanışmanlığına atanan Karahan, Harvard Üniversitesi ve Columbia Üniversitesi’nde konuk akademisyenlik yaptı.
SETA özgeçmişinden çıkarıldı
Karahan ayrıyeten AKP’nin niyetli merkezi olarak bilinen ve ‘Uluslararası Medya Kuruluşlarının Türkiye Uzantıları’ isimli raporlarda gazetecileri fişlediği için reaksiyonları siyaset, Toplum ve İktisat Araştırmaları Vakfı SETA’da ekonomik araştırmalar yürütürken, Yeni Şafak’ta iktisat yazıları kaleme aldı. Karahan’ın özgeçmişinin bu kısmı Merkez Bankası’nın sitesinde yer almadı.
News
