TCMB Lideri Hafize Gaye Erkan, yılın 4’üncü ‘Enflasyon Raporu’nu açıkladı. Erkan, enflasyonla kararlılıkla uğraş ettiklerini belirterek, “Merkez Bankası olarak, toplumsal refaha en büyük katkıyı, fiyat istikrarını sağlayarak sunacağımızın şuurundayız. Bu sebeple, haziran ayında başlattığımız güçlü nakdî sıkılaştırma ile enflasyonla kararlı bir halde çaba ediyoruz. Bir müddettir yüksek ve oynak seyreden enflasyonu denetim altına almanın uzun ve güçlü bir süreç olacağı şuuruyla enflasyon görünümünde bariz bir düzgünleşme sağlanana kadar tüm araçlarımızı kararlılıkla kullanacağız. Siyasetimiz faiz, kredi, mevduat, döviz piyasası, iç ve dış finansman ile rezervler üzere finansal şartları hayli güçlü biçimde ve hedeflediğimiz doğrultuda etkiliyor. Nakdî sıkılaştırmanın iktisat üzerindeki geniş çaplı tesirleri ise vakte yayılmaktadır. Bununla birlikte, iç talepte dengelenme sürecine ait, şimdiden birtakım öncü sinyaller alıyoruz. Para siyasetinin birikimli tesirleri, içinde bulunduğumuz geçiş devrinde devreye girerken, dezenflasyon sürecinin 2024 yılının ikinci yarısında başlamasını hedefliyoruz” dedi.
‘GELİŞMİŞ ÜLKELERDE NAKDÎ SIKILAŞTIRMA DEVAM EDİYOR’
Küresel iktisat ve enflasyona dair gelişmeleri aktaran Erkan, “Küresel büyümeye baktığımızda, 2023 yılının son çeyreğinde, iktisadi faaliyet zayıf seyrine devam etmektedir. İhracat yaptığımız ülkelerde geçtiğimiz yıl boyunca kademeli olarak azalış gösteren büyüme oranları, 2023 yılında da gerilemesini sürdürmüştür. Global enflasyon, 2022 yılının birinci yarısında ulaştığı yüksek düzeylere kıyasla bariz biçimde gerilemiştir. Lakin, gelişmiş ülkelerde çekirdek enflasyondaki düşüş, manşet enflasyona kıyasla daha dirençli olmuştur. Gelişmekte olan ülkeler ortasında ise farklılaşan bir görünüm kelam bahsidir. Nakdî sıkılaştırma sürecine erken başlamış ve global emtia şoklarından görece daha az etkilenmiş ülkeler enflasyonla uğraşta yol katetmişken; öbür ülkelerde, enflasyon, amaçların bariz olarak üzerinde kalmayı sürdürmüştür. Enflasyonun gayenin üzerinde seyrettiği gelişmiş ülkelerde mali sıkılaştırma devam etmektedir” dedi.
‘KAMU GELİRLERİNİ DESTEKLEYİCİ ÖNLEMLER ALINMIŞTIR’
Erkan, yurt içi enflasyon gelişmelerine ait ise “Politika metinlerimizde ve Temmuz Enflasyon Raporu’nda manşet enflasyon ve enflasyonun ana eğiliminde kısa vadede bariz bir yükseliş öngördüğümüzü paylaşmıştık. Gerçekten, tüketici fiyatları enflasyonu, eylül ayı prestijiyle yüzde 61,5’e çıkarak, haziran ayına kıyasla 23,3 puan yükselmiştir. Bu artışa katkıları alt kalemler bazında incelediğimizde 7,9 puan ile hizmet, 5,3 puan ile temel mal ve 4,8 puan ile besin kümeleri öne çıkmaktadır. Enflasyonun haziran-eylül ortasında yükselmesinin temel sebebi, büyük şokların bir ortada gerçekleşmesidir. Enflasyonun belirleyicilerine bu açıdan bakıldığında, mayıs-eylül ortasında yüzde 90 oranında yükselen akaryakıt fiyatları, 4,8 puanlık katkıyla öne çıkmaktadır. Birebir devirde, sepet kurda gerçekleşen yüzde 40’a yakın artışın maliyet kanalıyla enflasyona 4,3 puanlık tesiri olmuştur. Bunun yanında, sarsıntı nedeniyle ortaya çıkan finansman muhtaçlığı ve artan kamu harcamalarını dengelemek emeliyle, temmuz ayıyla birlikte kamu gelirlerini destekleyici önlemler alınmıştır. Başta KDV ve maktu ÖTV artışları olmak üzere, vergilerde ve yönetilen fiyatlarda yapılan birçok güncelleme kısa bir periyotta gerçekleşmiştir. Kelam konusu vergi güncellemelerinin tesiri ise 2,5 puan olmuştur. Tarihî eğilimlere kıyasla yüksek oranda olan bu şokların bir ortada gerçekleşmesi, beklenti ve fiyatlama davranışlarında ek bir bozulmaya da yol açmıştır. Enflasyonda bu kanaldan gelen 10,1 puanlık güçlü tesir değerli rol oynamıştır. Eylül enflasyonu, ekimdeki yüksek frekanslı datalar ve tüm öncü göstergeler, kelam konusu şokların enflasyona yansımasının büyük ölçüde tamamlandığına işaret etmektedir” diye konuştu.
‘KİRALIK MESKEN FİYATLARINDA YAVAŞLAMA SİNYALLERİ ALIYORUZ’
Erkan, yıllara yayılmış yüksek enflasyonun bir sonucu olarak eğitim, kira, sıhhat, lokanta ve otel üzere alt kalemler üzerinden güçlenen hizmet kümesindeki katılığın da enflasyonun kıymetli bir bileşeni olmayı sürdürdüğüne dikkat çekerek, “Nitekim, döviz kuru ve emtia fiyatları üzere çeşitli ögelere bağlı olarak ani artışlar gösterebilen temel mal enflasyonu, kelam konusu faktörler ortadan kalktığında süratle gerilerken, kademeli olarak artan hizmet enflasyonunun yavaşlaması vakte yayılmaktadır. Hizmet enflasyonunun son devirde artan katılığında kiralar ön plana çıkmaktadır. Yüksek enflasyon, tasarruf emelli konut talebi ve arz problemleri üzere birçok kaynaktan etkilenen kiralarda, artış yüksek oranlarda sürmektedir. Bununla birlikte, bilhassa büyükşehirlerde, kiralık konut ilanlarındaki fiyat artışlarında yavaşlama sinyalleri alıyoruz. Lakin, yeni konut fiyatları ve kira artışlarında öngörülen yavaşlamanın enflasyona yansıması vakit alacaktır” dedi.
‘YIL SONU ENFLASYON İDDİAMIZI GÜNCELLEDİK’
2023 yıl sonu enflasyon kestirimini yüzde 65’e yükselttiklerini söz eden Erkan, “Öncelikle, modelleme çerçevemizi, kestirim performansımızı güzelleştirmeye yönelik olarak, büyük şokların doğrusal olmayan tesirlerini içerecek formda güncellediğimizi belirtmek isterim. Bu çerçevede yıl sonu kestirim orta noktalarını 2023 için yüzde 65, 2024 için yüzde 36 ve 2025 için yüzde 14 olarak güncelledik. İddia aralıklarının alt ve üst noktalarını da 2023 yılı için yüzde 62 ve 68, 2024 yılı için ise yüzde 30 ve 42 olarak revize ettik. Bu noktada, iki konunun altını çizmek isterim. Birinci olarak jeopolitik riskler ve yönetilen/yönlendirilen fiyatlara ait belirsizliklerin artması nedeniyle iddialarımız üzerindeki belirsizlik aralığını genişlettik. İkinci olarak, iddialarımızı üst istikametli güncellemiş olsak da dezenflasyonun başlama vakti, dezenflasyonun suratı ve dezenflasyonun seyrinde bir değişiklik olmayacağını değerlendiriyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
‘PARASAL SIKILAŞTIRMAYA DEVAM EDECEĞİZ’
Erkan, dezenflasyon ve istikrar süreçlerinden evvelki geçiş periyodunu yaşadıklarına işaret ederek, “Geçiş devrinde, Temmuz Enflasyon Raporu’nda da şeffaf bir formda paylaştığımız üzere, enflasyonda süreksiz bir yükselişe şahit oluyoruz. Bu süreçte, enflasyondaki düşüşün sürdürülebilir bir formda başlamasını sağlayacak yeri itinayla hazırlıyoruz. Para siyasetinin enflasyon üzerindeki tesiri, talebin yanı sıra beklentiler, varlık fiyatları, finansal şartlar ve krediler üzere çeşitli kanallar tarafından belirlenmektedir. Bu çerçevede, nakdî transfer, birkaç çeyreğe yayılan tesirlerle gerçekleşmektedir. Enflasyon görünümünde bariz bir düzgünleşme sağlanana kadar mali sıkılaştırmaya devam edeceğiz. Mali sıkılaştırma sürecimizin tesirlerini, büyük ölçüde, dezenflasyonu tesis edeceğimiz 2024 yılında göreceğiz. Dezenflasyon periyodunda, döviz kuru istikrarı, cari süreçler istikrarında düzgünleşme, sermaye akımlarında kalıcı güçlenme ve rezervlerde artış devam edecektir. Dezenflasyon devrini, öngörülebilirliğin artacağı, enflasyonun tek haneli sayılara ulaşacağı ve kaliteli büyümenin yanı sıra enflasyondaki düşüşün kalıcı olarak sağlanacağı istikrar devri takip edecektir. Tüm araçlarımızı enflasyon tekrar tek haneye ve orta vadeli amacımıza gerileyene kadar kararlılıkla kullanmaya devam edeceğiz.”
‘AMACIMIZ YÜZDE 5’E KAVUŞMAK’
Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan, basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Dezenflasyonun, en kıymetli öncelikleri ortasında yer aldığını tabir eden Erkan, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve öteki bakanlar başta olmak üzere, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın liderliğinde yapılan Ekonomik Uyum Heyeti (EKK) toplantılarında gerekli eş güdümlerin gerçekleştirildiğini söyledi. Erkan, “Onların dayanağı ve eş güdümlü olmadan bu dezenflasyonun en kısa müddette tesisi kolay olmaz. Bir formda tesis ederiz; lakin bunun en az maliyetli, en süratli halde olması eş güdümle olur” diye konuştu.
Bankanın yüzde 5 enflasyon maksadının anımsatılması üzerine Erkan, bu gayenin orta vadeli olduğunu ve bunu güçlü bir biçimde tekrarladıklarını vurguladı. Erkan, “2024’te dezenflasyonu tesis etmek, akabinde tek haneye geçmek için hiç durmadan özverili bir formda devam edeceğiz. Yüzde 5’i yakınsadık vaktinde. Bizim emelimiz ülkemizi yüzde 5 maksadına kavuşturmaktır” tabirlerini kullandı.
‘ENFLASYONDA SÜRATLİ BİR İNİŞ BEKLİYORUZ’
Erkan, enflasyon gayelerine ait, “Perakende dış ticaret açığındaki güzelleşmenin devam etmesi, kurdaki görünüm, rezervlerdeki müddet gelen artış bunların hepsinin bütünsel tesiriyle ve bizim de attığımız birikimli para siyaset adımlarıyla enflasyonda süratli bir iniş bekliyoruz. Bununla birlikte daha önce de belirttiğim üzere manşet enflasyonda iniş 2024 Mayıstan sonra bekliyoruz. Hasebiyle dezenflasyon Mayıs 2024’ten sonra. Lakin aylık enflasyonun ana eğiliminde yavaş yavaş düzgün gerilemeyi de görmeye başladık. Fakat şimdi enflasyonun görünümünde besbelli bir güzelleşme diyecek kadar güçlü geçmedi. Daha bunu söylemek için erken. Hasebiyle enflasyon vazifesinde besbelli bir güzelleşme sağlanana kadar nakdî sıkılaştırmayı güçlendirmeye devam edeceğiz” diye konuştu.
Erkan, siyaset faizindeki artış suratına da değinerek hazirandaki birinci Para Siyaseti Şurası toplantısında oranın yüzde 8,5’ten yüzde 15’e çıkarıldığını, piyasanın beklentisinin ise yüzde 15’in çok üzerinde olduğunu belirtti. Erkan, dijital para çalışmalarına ait, “Dijital para 1’inci faz çalışmaları raporunun yıl sonuna kadar yayınlanmasını planlıyoruz. 2’nci fazda, 2024’te hukuksal, iktisadi güvenlik boyutları ele alınacak. Yalnızca Dijital Türk Lirası çıkarmaktan çok teknolojinin kalitesi, ihraç edilebilir olması da çok kıymetlidir. Hem kendi insan gücümüz hem iş birliklerimizle birlikte dinamik ve kaliteli bir teknolojinin oluştuğunu belirtmek isterim” sözlerini kullandı. DHA
News
