Cumhurbaşkanlığı için ikinci çeşit seçime çok az bir süre kala, dağılan CET İttifakı’nın ana Zafer Partisi Genel Lideri Ümit Özdağ Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nu destekleme kararını aldı ve iki taraflı bir protokol üzerinde uzlaştı.
ATA İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan’ın başka ittifak ögelerinden ayrılarak Cumhur İttifakı’na ayrıntılarının açıklamasının akabinde İttifak’ın kurucu ögesi Özdağ’ın nasıl bir yol izleyeceği merak ediliyordu.
Özdağ ile Kılıçdaroğlu’nun yanı sıra iki tarafın ortasında birkaç yayın süren müzakerelerin akabinde iki başkan bugün kameralar karşısında uzlaşacakları protokolü onayladı.
Protokolün giriş bölümünün bu bölümü “Zafer Partisi ile Millet İttifakı Bileşenleri ortasında Cumhurbaşkanlığı ikinci çeşit seçimi ve sonraki süreçte yapılacak iş birliği esaslarını” kapsadığı belirtilirken, metin Kılıçdaroğlu tarafından CHP Genel Lideri, Özdağ tarafından ise Zafer Partisi sıfatıyla imzalandı.
Zafer Partisi’ne bakılabilir mi?
Bu ortada kulislerde seçimin kazanılması durumunda Zafer Partisi’ne İçişleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile TİKA ve gibisi görevinin verilebileceği de konuşuluyor.
Ancak iki başkan bu bahiste bir açıklama yapmıyorken, CHP’li resmi bu basamakta bu bilgileri doğrulamıyor.
Millet İttifakı’nın kendi içinde olağanda bakanlıkların paylaşımı ile ilgili bir protokol bulunuyor. Buna göre partilerin genel yapısının cumhurbaşkanının olacağı sistem, onun partisinden ayrı olarak ve az bir bakanla temsil edilecek. Partilerin sahip olacağı bakanlıkların sayısı, milletvekili genel seçimi çıkardıkları vekil sayıları baz alınarak yapılacak oransal dağılımla belirlenecek.
Protokolün gayesi ne?
İki başkanın imzaladığı bölümün bir kısmında bir araya getirilmiş genel ögelere giriş yapılıyor.
21 yıllık AKP hükümetlerinin ülkelerinde “toplumsal yıkım, yolsuzluk, yoksulluk, devlet krizi, sığınmacı sorunu, rant-borç-talan iktisadı ve neden olduğu ağır iktisat politikaları ve toplumun politik kutuplarına ait olmak üzere” ziyanlara yol açtığı ek, bu devamında iki bölgeden uzlaştığı hedefler şöyle sıralanıyor:
“Bu bilgilerina kar rejimi yine düzenlenmesi; ulusallik ve beraberliğin evlilikleri, yoksulluk, yolsuzluk, yasaklar ve ağır iktisat politikalarının tahlili, Türkiye için ağır bir güvenlik ve demografi sorunu nedeniyle sığınmacı ve kaçakların yasadışı olması için ortak çalışma ve iş birliği yapılması.”
Protokol 7 temel esaslardan oluşuyor ve esas olarak şu şekilde sıralanıyor:
Anayasa’nın birinci 4 unsuru ve Türk vatandaşlığı
İlk düzenlenen protokolde “Anayasamızın birinci 4 unsuru ve 66. hususta yer alan Türk Vatandaşlığı bilgilerinin tarifi ve içeriği korunacağı” deniliyor.
Peki bu birinci dört husus nedir?
Anayasanın birinci unsurunun biçimi tanımlanıyor ve “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir” deniliyor.
İkincisi ise cumhuriyetin nitelikleri sıralanarak, “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, ulusal dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına demokratik, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve toplumsal bir hukuk Devletidir” deniliyor.
Üçüncü bir devletin bütünlüğü, resmi lisanı, bayrağı, ulusal marşı ve başşehri olarak tanımlanarak, “Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle parçalanamaz bir bütündür. Lisanı Türkçedir. Bayrağı, biçimi kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Ulusal marşı İstiklal Marşı’dır. Başşehri Ankara’dır” tabirleri yer alıyor.
4. Anayasasız ile ise Anayasanın 1. uzatılmasıki “Devletin halinin Cumhuriyet olduğu” kararı ile 2. saklanmasıki “Cumhuriyet niteliklerinin” ve 3. husustaki kararların değiştirilemeyeceği, değiştirilme tekliflerinin dahi edilemeyeceği vurgulanıyor.
DEVA Partisi Genel Lideri Ali Babacan’ın birkaç yıl önceki bir röportajda “Anayasa’nın birinci dört hususunun tartışılabileceğini” söylemesi tartışmalara yol açmıştı. Fakat Millet İttifakı’nın diğer üyeleri birinci dört emin ile ilgili Babacan gibi düşünmediklerini ortaya koymuştu.
Kılıçdaroğlu bu tartışmalara ait olarak “O tartışma yapay. Hiç kimse birinci 4’e dokunmaz. Birinci 4 unsurun teminatı, Türkiye Cumhuriyeti’nin erdemli korunmasıdır. Bunu herkesin bilmesini isterim”.
Milli üniter laik devlet
İkinci protokolün ise “1924 yılında kurulan milli-üniter-laik devletten asla taviz verilmeyecektir. Bu değerlere bağlı olarak kalınacağı” deniliyor.
Bu hususun değeri 1921 ile 1924 anayasaları ile ilgili yapılan tartışmalardan çıkacak. Zafer Partisi ve seçmenleri Cumhur ve Millet İttifaklarını 1924 değil de daha farklı şartlarda uygulanan 1921 anayasasını geri çalışmaya çalışmakla suçluyor.
Özdağ, bir konuşmasında “1921 anayasasında devlet Türk devleti değil, cumhuriyet yok, özerk yapıya verilen bir yaklaşım var. 1921 anayasasına gitmek demek; devleti yinelemek demek. Biz de destekliyoruz ki, ‘Atatürk’ün kurduğu devlet bir hakikat biçiminde kurulmuştur. Biz 1924 anayasasından hareket ediyoruz” dedi.
Millet İttifakı’nın hazır bulundurduğu parlamento sistemi evrakındaki “Ülkemizde hiçbir zaman gerçek manada çoğulcu demokrasiye geçiş mümkün olmamıştı. 1921 Anayasası’nın aydınlatma kapsayıcılığının sağlanması, Türkiye Cumhuriyeti devleti sonraki anayasalarında daha dar kalıplara karışmıştı” sözü tartışmalara yol açmıştı.
Yeni anayasa tartışmalarının olduğu dönem eski Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’ün de “Cumhuriyeti 1921 Anayasası ruhuyla taçlandıracağız” kelamları laiklik tartışmaları başlatmıştı.
Fotoğraf: Zafer Partisi
Sığınmacıların ülkelerine süreci
Protokolün en değerli güvencelerinden biri olan üçüncü olmayan sığınmacılarla ilgilidir.
Bu hususta “Başta Suriyeliler olmak üzere tüm sığınmacılar ve kaçaklar en geç 1 yıl boyunca okullara geri ödenecek” deniliyor.
Bu bahisle ilgili Millet İttifakı esasen alışveriş yaptığından beri misal bir siyaset ortaya koymuştu. Lakin iki tarafın görüşlerinde ayrıntılar bakış açısıyla birleşen nüanslar bulunuyordu.
CHP’nin tavsiyesi Kılıçdaroğlu sığınmacıların iki yıl içinde, inançlı ve inançlı bir formda ülkelerine gönderilmeleri, bunun için de Suriye idaresi ile bağlantı kurulması normal konularını kampanya sırasında.
Zafer Partisi ise bu protokole kadar sığınmacıların bir araya getirmek için “gerekirse zorla” tabirini kullanıyordu ve 2 yıl değil 1 yıl içinde gitmeleri gerektiğini savunuyordu.
Bu birliktelik Millet İttifakı’nın 2 yıl değil 1 yıl konusunda, Zafer Partisi’nin ise “zorla” konusunda geri adım attığı ve orta noktada uzlaştığı görülüyor.
Terörle mücadele çabası ve kayyumlar
Protokolün dördüncü hususu terörle çaba alanında kimi ögeler barındırıyor.
Metinde “Devletin varlığı ve bütünlük maksat alan başta FETÖ, PKK, IŞİD olmak üzere bütün terör seçenekleri ile aktif ve kararlı çaba göstermek” denilerek, ayrıyeten kalıcı kayyum uygulamalarına kapı açabilecek şu tabirlere yer veriliyor:
“Terörle gayret çerçevesi, terörle irtibat hukuksal kanıtlarla sabit olan mahalli yönetim ibadetleri yerine devlet görevlerilileri ataması uygulamasına yargı takvimi çerçevesinde devam ediyor.”
Millet İttifakı daha önceki kamuoyuna açıkladığı mutabakat belgelerinde, iktidara gelinmesi halinde belediyelere kayyum atanması uygulamasına son verileceğini vaat etmişti.
Ortak Siyasetler Metninde “Yerel idarelerde seçim ve ortalama ücret yok sayan kayyum uygulamalarına son verilmesi” denilirken ayrıyeten şu vaatler de verilmişti:
“Seçimle gelenin seçimle gitmesini garanti bedeli alacak, mahallî idarelerde seçme ve para parası yok sayan kayyum uygulamalarına son verilmesi. Seçilmiş olanların inançlarına bir yargılama raporlaması olmadıkça son verilememesini garanti bedeli üzerinden almayız.”
Protokolde kişisel vakitte “Terörle müzakere değil, çaba harcanıyor” denilerek, “Türkiye’nin ulusal ve üniter devleti amaçlı alan hiçbir siyasi ve hukuksal düzenlemeye izin verilmeyecektir” tabirleriyle üniter yapı muhafaza temelinde alınıyor.
Sadaka değil liyakat esası
Protokolün beşinci hususu Millet İttifakı’nın da sık sık iktidarı eleştirdiği liyakat yoksulluğuna değiniyor.
Buna göre “Devletin bütün birimlerde yapılacak görevlendirmelerde sadakat değil, liyakatin temel olarak kaydedildiği” deniliyor.
Yolsuzluklarla uğraş ve devlette şeffaflık
Protokoldeki kalıcılık ve yedinci nokta da açıklık sorunu ortaya çıkabilecek ögeler barındırmıyor.
Altıncı husus ile “Bütün yolsuzluklar ile hukuk çerçevesi çok faal bir biçimde uğraşmak” denilerek, kayıtların üstüne gidileceği belirtiliyor.
Yedinci husus ile ise “Devletin vatandaşına karşı şeffaf olunması ve açık davranması mevzularında tam mutabakata varılmıştır” vurgusu yapılıyor.
News
