“Sınıfımızda pek çok şey değişti. Empati dağılmış durumda.”
Mersinli 10 yaşındaki Ecrin, 6’sı Suriyeli, 1’i Iraklı 23 öğrencisi eğitim gördüğü bir devlet okulunda okuyor. Ayrımcılıkla çabalamak için hayata tutunmak için ortaya çıkan bir sonuçta, sınıf öğretmeni Suna Yelçi’ye bu notu iletmiş. Ecrin biçiminde proje sayesinde empatinin arttığını düşünen insanların sayısı az değil.
Çoğunluğu Suriyeli olan mültecilerin toplumsal ahenklerini artırmayı sağlayan “YanYana Projesi”, Türkiye’nin mülteci nüfus oranı en yüksek 10 vilayetinde, yani Kilis, İstanbul, Mersin, Hatay, İzmir, Bursa, Adana, Antep, Urfa, Konya’da bulunabilir. Birey ve Toplum Ruh Sıhhatinde İZ Derneği (Bir İZ), AB Demokrasi ve İnsan Hakları için Avrupa Aracı Dayanağı ve Ulusal Eğitim Bakanlığı ile yürütülen, ayrımcılığın azaltılması ve kaynaştırma odaklı interaktif etkinliklerden oluşan proje, 40 binden fazla ilkokul ve ortaokul gruplarına ulaştı.
Ancak İstanbul’da düzenlenen basın toplantısına katılan ruhsal katılımcılar ve toplantılar olarak anılan muvaffakiyete ulaşmak kolay olmadı. Bunun nedenlerinden biri, Urfa’da görevili ruhsal danışman Mehmet Ağaç’ın Albert Einstein’ın hatırlattığı kelamından çıktığı:
“Önyargıları kırılan atomları parçalamaktan daha güç.”
“Tek kalıyor, içlerine dönüyorlar”
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından sağlanan bir rapora göre, 2022 prestiji ile Türkiye’de yabancı asıllı çocuklar yüzde 68,51’i eğitim alabiliyorken yüzde 31,49’u eğitim hakkından yoksun kalıyor. Rapor, Türkiye’de bulunan okullardaki Suriyeli çocukların yaklaşık üçte birinin okula hiç gidemediğini ortaya koyuyor. Resmi bilgiye sahip, okula gidemeyen Suriyeli çocuk sayısı 393 bin 547. Eğitimine devam edebilen mülteci çocuklar ise okulda sıklıkla kullanılıyor ve ötekileştirmeye maruz kalıyor.
Fotoğraf: Burcu Karakaş/DW
YanYana Projesi’ne katılan katılımcılar, geniş kapsamlı yemek ya da müzik üzere kültürlerarası çeşitliliklere odaklanıyorlar, bu çalışmalar sırasında kendi önyargılarının da kırıldığı lisana getiriyor. Çocukların önyargılarının genellikle meskende dinlenmesinden kaynaklanarak lisana getiriyorlar. DW Türkçe’ye konuşan, Urfa Akçakale’de bir köy okulunda çalışan psikoloji danışmanı Ayda Yılmaz, öncelikle önyargıların beslendiği yıkıntıları yıkmak olduğunu belirtiyor.
“Ayrımcılık çok var. Arap verileri çıkıyor. Oyuna alınmıyor. Tek kalıyorlar, kendi içlerine dönüyorlar. ‘O Arap, biz değil’ şeklinde telaffuzlar olabiliyor. Bu telaffuzun beslendiği çok alan var. Aile besleyebiliyor ya da televizyonda duyabiliyor. Lisanı düzenliyor, ‘Ben ‘ değil, ‘Biz’ diyebilmek değerli.”
İzmir’de çalışan ruh danışmanı Tülay Kaya, bir Suriyeli öğrencinin sınıfında “istenmeyen kişi” ilan edildiğini aktarıyor. Sorunların devamsızlığı durumunun ayrılmadığını söyleyen danışman, “Onun gelmediği günlerde kendi evinde tam anlamıyla bayram yapıyordu, Suriye’de okurken okul birincisi olduğu anlaşıldı. Lisan sorunu nedeniyle kendini burada gösteremiyordu” diyor.
Mülteci aykırılık telaffuzu nedeniyle okullarda akran zorbalıkları da toplantı. DW Türkçe’ye konuşan Hatay Antakya’da hikayeli ruhsal danışman Buse Karakadılar, yaşandığı bir olayı anlatıyor:
“Türk evlilik rehberlik odasını dahi sahipleniyor. ‘Burası Türklerin, biz buradayız. Girme’ diyenler olabiliyor. Bunu veren mülteci yönlendirmenin ortasında kendisini bağlantıya kapatan, güya gözünün ışığı sönen çocuklar görüyordu.”
Karakadılar’ın 13 yaşında bir kız çocuğu öğrencisi olmuş. Ruhsal danışman, 10 yıl önce Türkiye’ye sığınan ailenin kızıyla yaptığı görüşmeyi unutamıyor.
“‘Hayatımda siyah dışında hiçbir renk yok’ denildi. Proje kapsamında yapılan görüşmeler boyunca renkli kıyafetler giymeye başladı. Tuval ona sahipti, fotoğrafta iyiydi. Fotoğraf çekmeye başladı. Fotoğraflarıyla yarışmalara katıldı.”
Buse Karakadılar’a bağlı, Hatay ili Suriye ile komşuluk nedeniyle Türkiye’deki birçok kentten daha avantajlı durumda. Çocuk sınıflarına konutta takılmalarını taşımasını o da söylüyor.
“‘Çocukların özgürce okumasını istemiyorum’ diyen çok veli var. Mesela, bu sene sınıfında geçen yıllara göre daha az Türk öğrenci var.”
Bu görüntüyü görüntülemek için lütfen JavaScript’i etkinleştirin ve HTML5 videosunu destekleyen bir web tarayıcısına geçmeyi düşünün
Mültecilerin yoğunluğuta yaşadığı vilayetlerin başında İstanbul geliyor. İstanbul’un Gaziosmanpaşa ilçesinde görevini yapan, olmayı istemeyen bir ruhsal danışman da mülteci çocukların dışlandıklarını, oyunlara alınmadıklarını, “O yabancı, anlamaz”, “O Suriyeli, bilmez” şeklindeki sözlerle etiketlendiklerini aktarıyor. Okulunda Ukrayna, Afganistan, Pakistan ve Suriye’den gelen çocukların bulunduğu öğretmen, çift taraflı olarak zorbalığa dikkat çekiyor:
“Çocukların hastalıklarına hürmet göstermek için eğitim veriyorlar. Ötekileştirmenin merkezi için çalışıyoruz. Her iki tarafta da akran zorbalığına maruz kalabiliyor. Mülteci çocukların lisan sorunu nedeniyle tabir mümkünklerinde fiziki işlemlerde bulunabiliyor. Hiç Türkçe bilmeyen, yani hiç tedavi kuramayan var.”
Mülteci çocuklarla Türkiyeli çocuklar bir ortada yaşamasını iyileştirme maksadıyla uygulanan projeye katılarak dördüncü sınıf öğrencisi İremsu’nun kelamları ise çocukların orta köprü kurabilmenin kıymetine işaret ediyor.
“Bence sevgiyi, görgüyü tüm dünya görsün. Çok hoş oyunlar oynadık. Düzgün ki oyunlarımızı oynamışız.”
News
