NATO Tepesi: İsveç memnun, Ukrayna umutlu

NATO üyesi ülkelerin devlet ve hükümet yönetimi, Kuzey Atlantik İttifakı’nın 74 yıllık tarihinde, nadiren düşmana bu kadar yakın bir yerde toplandı. Litvanya’nın başşehri Vilnius, Rusya hava limanı Kaliningrad’a yalnızca 200 kilometre uzaklıkta. Rusya’nın saldırısı altında Ukrayna hududuna uzaklığı ise 360 ​​kilometre. Wagner paralı askerlerin mevzilendiği Rusya’nın müttefiki Belarus ise Vilnius’a yalnızca 35 kilometre uzaklıkta.

Litvanya’nın en büyük devlet ve hükümet birimlerinin toplantısının güvenliği için Litvanya ordusu ve NATO müttefikleri yaklaşık 4 bin asker konuşlandırıyor. Emniyet ve zımnî servisleri de eklendiği yaklaşık 12 bin kişilik bir güvenlik ordusu, bugün ve toplamda (11.-12.07.) yapılacak iki günlük tepede adeta kuş uçurtmayacak. Litvanyalı diplomatlar, Rusların mümkün “provokasyonlarına” karşı hazırlıklı olunması gerektiğini söylüyor.

Vilnius’taki stant merkezi, yalnızca NATO tepesi için faaliyetten geçirilip genişletildi. Litvanya, tepe için toplam 38 milyon euro bitirmek. Ukrayna’nın NATO’ya katılma yönündeki en güçlü destekçilerinden biri olan konut sahibi Litvanya’nın Cumhurbaşkanı Gitanas Nauseda, İttifakın her şeyden önce sağlam bir birlik ve beraberlik sergilemesini istiyor.

Ukrayna NATO’dan ne bekliyor?

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, gerek tepe arefesinde daha önceden, Türkiye’nin de bulunduğu pek çok NATO ülkesini tekrar ziyaret ederek, amacını şu sözlerle tabir etti: “Ukrayna, NATO’nun bulunduğune hazır. NATO’nun, Ukrayna için ne vakit hazır beklediğini “

Ukrayna başkanı, savaş sırasında ülkenin üyeliğe kabul edilmemesini anlayışla karşıladığını, Lakin Batı’nın en az güvenlik önlemlerine dayandığını ısrarla vurguladı. Kiev yönetiminin beklentileri yüksek, lakin Almanya Başbakanı Olaf Scholz, diğer büyük NATO ülkelerinin liderlikleri şeklinde, davranışlarını net bir formda ortaya koydu: “Savaş sırasında savunma ittifakımıza hiçbir parça parçası olamaz. Üyelik için ön şartlardan biri de çözülmemiş hudut çatışmalarının olmamasıdır.”

ABD Lideri Joe Biden da tepe öncesinde CNN’e yaptığı görüşmelerde, Ukrayna’nın daha uzun süre beklemesi gerektiğini açıkça söz verdi. Biden, öncelikle Ukrayna’nın savaşı kazanmasına yardımcı olunması gerektiğini söyledi. Amerikan Lideri, İsrail örneğindeki gibi, Ukrayna için de savaş sonrasında toplanmalarının güvenlik garantilerinin mümkün olabileceğini ima etti.

Tartışma durumları neler?

NATO’nun büyük ülkelerinin ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın savaşının sona ermesinin onayı akabinde Ukrayna’ya verebilecekleri mümkün güvenlik garantilerinin nasıl olacağı, belirsizliği koruyor. Konun Vilnius’ta gündeme gelmesi bekleniyor.

Geçtiğimiz günlerde görev süresi bir yıl uzatılan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, NATO ülkelerinin Saldırgan Rusya’yı gönderme sürecinde, Ukrayna’yı silah, mühimmat ve eğitimle desteklemeyi desteklemeden formülünü bikmadan tekrarlıyor.

Ancak üye ülkelerin 31 delegasyonu ortasında, Ukrayna siyasetinin ayrıntıları ve NATO topraklarına yönelik olası Rus taarruzlarını çaydırmak ve fırlatmak için yeni savunma planları konusunda, tepe öncesinde bir mutabakat sağlanamadı. NATO’nun Avrupa’daki en üst düzey kumandası, Rusya’nın işgal durumunda yaklaşık iki bin sayfalık bir savunma tesisi sundu. Bu plan, 1980’lerde Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana NATO tarafından yazılmış en kapsamlı strateji belgelerini barındırıyordu.

Rusya’ya daha yakın görünen Macaristan’da Ukrayna’yı destekleme konusunda pek kararlı değil. Fransa ise son vakitlerde Ukrayna’nın NATO’ya süratli bir biçimde üye olması için bastırıyor. Almanya ve diğer Batılı devletler daha araştırmacı davranırken, Baltık ülkeleri Ukrayna için daha fazla silah ve mühimmat talep ediyor.

Belirleyici faktör, NATO’nun başkan gücü ABD’nin yeteneğinin mevzularında nasıl bir konumda olacağı. ABD Lideri Joe Biden, Ukrayna’nın NATO’ya üye olmasına karşı çıkarken daha fazla askerî yardım kelamının verilmesini istiyor. İsveç’in kabul edildiğine olumlu bakan Biden’ın, özelliklerini umduğu ülkelerin başında da Türkiye geliyor.

Erdoğan: Siz Türkiye’nin AB’de önünü açın, biz de İsveç’in önünü açalım

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Doruğu için Litvanya’ya hareket etmeden önce yaptığı açıklamada, Vilnius’ta izleyeceği yolunda ipuçları verdi.

İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya kayıt başvuruları konusunda yıl Madrid’de imzalanan üçlü mutabakatla bir yol haritalarının hazırlandığını vurgulayan Erdoğan, “Finlandiya taahhütleri yeterince hareket ederek nisan itibarıyla ittifaka resmi üye oldu. İsveç konusunda ise süreç devam ediyor. İlgili kurumlarımız İsveçli muhatapları ile iletişimlerini şeffaf ve uygun fiyatlı bir yaklaşımla sürdürüyor. İsveç’in NATO’ya kayıt işlemlerini ilerleyebilmesi, üçlü mutabakatta kayıtlı konuların yerine bağlanmasına bağlı” dedi.

Türkiye’nin 50 yılı aşkın vakittir Avrupa Birliği kapısında kaldığını de hatırlatan Erdoğan, “NATO üye ülkelerinin hemen tamamını Avrupa Birliği üyesidir. Türkiye’yi Avrupa Birliği kapısında 50 yılı aşkın vakittir bekleten bu sayede bu sesleniyorum lakin tek başına vakitte Vilnius’ta da seslendiriyorum: Evvel gelin Türkiye’nin Avrupa Birliği’nde önünü aç, ondan sonra biz de portföy ile ilgili olarak onun önünü açtıysak, İsveç’in de önünü açalım” diye konuştu.

Bu bahiste ABD Lideri Joe Biden’a günlük sözlerini uyguladığını ve Vilnius’ta de bu açıklamayı yapmak durumunda olduğunu kaydeden Recep Tayyip Erdoğan, “Milletimin bizden var ve bunu artık daha kaldıramazsınız. 50 yılı aştık. Biz Türkiye’yiz, biz bir çatladı. Kapıda ülkede bulunmuyor.Bunun yapılması gerekiyor.Tepe marjında ​​görüşmelerde devlet ve hükümet yönetimi ile bu temaslar sırasında bunları da tabir etmek” tabirlerini kullandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg ve İsveç Başbakanı KristerssonFotoğraf: Henrik Montgomery/ASSOCIATED PRESS/picture Alliance

İsveç konusunda Türkiye’nin itirazı çıkıyor

Erdoğan tepe öncesi pazartesi günü Vilnius’ta İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ile bir ortaya çıktı. Kristersson da geçen hafta Washington’da Beyaz Saray’da İsveç’ten dayanaklıydı. Türkiye İsveç’i, PKK ve FETÖ’ye karşı gayrette gereğince efor göstermemekle suçluyordu.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in de hazır bulunduğu üçlü görüşmede varılan mutabakatın yapılması gerekiyor Türkiye, İsveç’in NATO’ya katılım protokollerini TBMM’ye sevk edecek. İsveç ise bunun karşılığında Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, yaptırımların kişilerin ve vize serbestisi dahil, Türkiye’nin AB’ye üyelik tam olarak dayanak verecek. Stockholm idaresinin ayrıyeten YPG/PYD ve FETÖ’ye takviye edilip edilmeyeceği taahhüdünde bulundu.

ABD ve Almanya, Türkiye’nin onayından memnunum

ABD Lideri Joe Biden, Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya katılmasına karşı muhalefet şerhini ortadan kaldırmanın memnuniyetle karşılanması. Beyaz Saray’dan yapılanma düzeni Biden, İsveç’in NATO’nun 32’nci üyesi olarak karşılamayı dört gözle beklediğini söyledi. Biden, Avrupa-Atlantik bölgesinde savunma ve çaydırıcılığın devam etmesi için Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile birlikte çalışmaya hazır bilgiler da kelamlarına ekledi.

Türkiye’nin İsveç’e onay vermesi, Almanya’yı da şad etti. Federal Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, Twitter üzerinden yaptığı paylaşımda şu tabirlere yer verdi: “Vilnius’tan uygun haber: Türkiye’nin İsveç’in NATO’nun onaylanmasının yolu nihayet açıldı. Ortak gayretlerimiz sonuç verdi. Artık 32 üyeyiz daima birlikte daha inançtayız. Tebrikler İsveç !”

Ancak İsveç konusunda tek itiraz sesi Ankara’dan yükselmedi. Macaristan parlamentosu da İsveç’in geçerlilik durumunu artık onaylamadı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise sorunun tahlilinin yakın olduğunu söyledi.