Tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de küresel sıcaklık nedeniyle artık daha sık talimatlar çok sıcak dalgaları, iklim değişimiyle uğraşta hemen atılması gereken adımlar bir kere daha uyarısı dile getirildi. DW Türkçe’ye konuşan iklim iklimi, küresel ısınmaya sebep olan sera emisyonlarının hızla azalmasını vurgularken Türkiye’de bilhassa ormanlık alanlara sahip çıkılmasına yönelik ehemmiyetin daha da artmasına dikkat edildi.
Avrupa İklim Aksiyon Ağı’nın (CAN Avrupa) Türkiye İklim ve Güç Siyasetleri Koordinatörü Hasret Katısöz, “Türkiye’nin iklim değişikliği ile çaba göstermesi için yapılması gereken, şu an Milas Akbelen Ormanı’nda yaptığının tam zıddıdır. Ormanlar en değerli yutak alanlarımızda. kriziyle uğraşmak için öncelikle, var olan ormanlarımızı, havamızı, su kaynaklarımızı korumalıyız zira iklim değişikliğinin giderek şiddetlenen tesirlerine karşı hazırlıklı olmaya dayanmamız var, soğutmamızı artırmalıyız” dedi.
Özlem KatısözFotoğraf: Privat
Havadaki karbonhidratları yutarak depolayan doğal olarak yahut sonradan inşa edilmiş sistemlere “karbon yutağı” deniyor. Ormanlar da en değerli yutak çeşidi olarak kabul ediliyor.
Son günlerde Limak Holding ve IC Holding ortak katılımcısı YK Güç’ün yaptığı genişleme için gerçekleştirilen ağaç bölümüyle ilgili uyarı gelen Akbelen Ormanı’nda yaşananlara değinen Sabancı Üniversitesi İstanbul Siyasetler Merkezi Kıdemli Uzmanı ve İklim Durumu Koordinatörü Dr. Ümit Şahin de “Bugün Muğla’da Akbelen Ormanı’nın Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerine yakıt sağlaması kömür madenciliği için yok edilmek üzere yanlışlar Türkiye’nin iklim siyasetleri hükümleriyle savıyla çelişiyor” kullanılmış.
“Kömürlerin kullanılmasından vazgeçilmesi ve termik santrallerin ömrünü uzatmak isteyen ormanları yok ederek daha fazla kömür çıkartıp yakması için her türlü tedbir alınıyor” eleştirisini kapsayan Şahin, ormanların hem sera gaz yutağı olarak hem de biyolojik olarak genleşmeyi destekleyerek iklim krizinde büyük tabir etti.
Ormanlar negatif emisyon emisyonu
“Mevcut ormanların korunması; orman bölgelerinde sanayi, madencilik, güç vb. yatırımlara izin verilmemesi ve orman yangınlarına hızlı müdahale için imkanların iklim kriziyle ve biyolojik çeşitlilik kaybıyla uğraşmak için son derece önemlidir” diyen Şahin, ormanların “negatif emisyon” özelliğini hatırlattı:
Muğla’nın Milas ilçesi Akbelen Ormanı’nda ağaçların kesilmesine mani olmak isteyen İkizköy sakinleriFotoğraf: ANKA
“Aslında ormanlar karbonhidratların yutulmasıdır ve negatif emisyona neden olduğu kabul edilir. Bu da Türkiye’nin toplam sera emisyon emisyonlarını azaltır. Ancak son yıllarda odun ve kereste üretiminin tükenmesi nedeniyle çok ağaç kesiti ve orman yangınları, münasebetiyle ormansızlaşma Türkiye’nin yutak tükenmesi azalttı, yani negatif emisyonlar yarı yarıya azalır. Toplam emisyon emisyonlarımızı arttırır ve atmosferdeki karbon miktarını hızlandıran biri de bu.”
Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Orman Genel Müdürlüğünün ormancılık istatistiklerine göre, Türkiye’de 2022’de 8 bin 406 hektarlık alanda madencilik yaprakları verildi. Orman Genel Müdürlüğü verileri, Türkiye’de 2021’de yaklaşık 140 bin hektarlık alanın kül olduğu mega orman yangınlarının akabinde geçen yıl da 12 bin 799 hektarlık orman kayıtlı yanmadığını ortaya koydu.
“Kömür için tarih verilmedi”
İklim iklimi, yurt dışındaki örneklerde olduğu üzere Türkiye’nin de kömürlü termik santrallerinin bağlantısı için bir tarih belirlemesi değişikliği söz ediyor.
İklim kriziyle uğraşmak için fosil yakıtların yer altında kalması ve kömür madeni genişletmelerini sonlandırması ile değiştirme Katısöz, “Kömürlü termik santrallerin ayrılmasına yönelik 2030’dan geçmeyecek biçimde bir tarih belirlemeli ve bu kesimde istihdam edilenlerin yeşil ekonomilere geçiş için adil geçiş programları kesmeli” diye ekliyor .
Dr. Ümit ŞahinFotoğraf: Privat
Şahin’e göre iklim krizinin en değerli kömür, petrol ve doğal gazın, yani fosil yakıtların yakıldığı güç, ulaşım, sanayi ve benzeri ekonomik durumları.
“Çözüm; ulaşım, sanayinin ısınan süratle elektrifikasyonu, elektrik üretiminin de yüzde yüz aralıklı güçle (özellikle rüzgar ve güneş) elde edilmesi için yeni ekleme güç santrali kurulumlarının hızlanmasıyla devam etmektedir. Bunun için kamu politikalarının geliştirilmesi, teşvikler için ayrıyeten ulaşım ve elektrik Güçlerin olduğu alanlar için birleştirilir elde edilen yeşil enerjiye geçilmeli. Gücün verimli teknolojiler kullanılarak az tüketilmesi ve hayat biçimlerinin kesilmesi yoluyla yapılacak güç Tasarruf da sera emisyonlarını azaltacaktır” diyen Şahin, Türkiye’nin bütün bunların gerekli kaynak ve teknolojiye sahip olduğunu belirtiyor.
Paris Mutabakatı yükümlülükleri
Türkiye dahilinde 196 ülke tarafından imzalanan ve yasal olarak korunan memleketler arası Paris Mutabakatı’nda ortak maksimum küresel sıcaklık artışını 1,5 derece sınırlaması. Birleşmiş Milletler (BM) rejimi Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) bunun için yapılması gerekenin de küresel karbondioksit emisyonlarını 2030 yılına kadar yüzde 43 azaltma ve 2050’de bozulmak olarak belirlenmiş durumda.
Paris merkezli Milletlerarası Güç Ajansı’na sunulan bu gayeye ulaşmak için yeni kömürlü santral yapılmaması, hâlihazırdaki kömürlü santrallerin gelişmiş türleri 2030’a, gelişen türü ise 2040’a kadar kesilmesi; Ulaşımda petrol, üretim elektrik tüketimi ve doğal gaz, endüstride kömür ve doğal gaz tüketimi için diğer fosil yakıt kullanımlarına da 2050’lere kadar büsbütün son katılım gerekiyor. Küresel sıcaklık, sanayi öncesi periyoda kıyasla, bir başka deyişle 1800’lerin sonundan bu yana yaklaşık 1,2 santigrat derece arttı.
Akbelen Ormanı’ndaki ağaçların kesilmesini protesto eden eylemcilerFotoğraf: ANKA
IPCC raporlarına göre iklim sıcaklığına karşı en kırılgan coğrafyalardan biri olan Akdeniz Havzası’nda bulunan Türkiye, Paris Muahedesi taahhütleri kapsamında Kasım 2022’de açıkladığı Ulusal Katkı Beyanı’nda 2030 yılı için sera gazı emisyonuna yönelik artıştan azaltım maksimumadını yüzde 21’den yüzde 41’e yükseltilmişti. Lakin mutlak azaltmam yerine emisyon artışından düşüşün azaltılmasın Türkiye’nin bu kısmi iklim izinlerinca bir sefer daha yetersiz bulunmuştu. Türkiye, 2053 yılında ise net sıfır emisyona (karbon nötr) ulaşmayı hedefliyor.
Açık iklimi tahlil eden Climate Watch (İklim İzleme) platformuna göre Türkiye, en fazla sera emisyon emisyonuna neden olan ülkeler sıralamasında 18’inci basamakta. Türkiye’nin küresel emisyondaki hissi ise yüzde 0,92.
“Enerjinin değerlendirilmesi mümkün”
Şahin ve ekibinin İstanbul Siyasetler Merkezi’nde faaliyet gösterdiği, Türkiye’nin Paris Muahedesi kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirerek 2053’e kadar net sıfır emisyon maksadına bağlı olmadığı, bunun için güç arz güvenliğinde rastgele bir sorun yaratmadan elektrik üretimi kömür 2035’e kadar terk edilmesi , toplam karbonhidrat emisyonlarını 2030’a kadar 2018 yılında yüzde 32 oranında düşürmesi ve gerekli şebeke listelemesini alarak 2050’ye kadar elektrikte yüzde yakın mesafeden büyütme mümkün.
Ancak söz konusu olanın ekonomik açıdan bir maliyeti de var. Şahin, bu sorunun yapılacak yeni yatırımlar ve artırılacak istihdamın yapılabileceği görüşünde.
“Bundan 2030’a kadar yılda 10 milyar dolarlık yatırımlar yapılması, teknolojik atılım, yeni yeşil işlerin tükenmesi yoluyla istihdamın sağlanması, fosil yakıt ithalatının büyümesi ve elektriğin ucuzlaması demek” kullanılarak kullanılan Şahin, ” Ulaşım, binalar ve sanayi etrafında öteki ülkelerde başka yerlerde ve ucuzlayan teknoloji sayesinde azaltım olanaklarını zaman içinde artacak ve Türkiye 2053’te net sıfır gayesini tutturabilecektir” diye ekliyor.
Ancak bunun için Türkiye’nin önceki Ulusal Katkı Beyanı’nı geliştirerek artıştan azaltım gayesi vermek yerine 2030 ya da 2035 yılıma kadar mutlak emisyon azaltım maksadı belirlemesi, operasyonlu bir karbon fiyatına ulaşılarak ekonomik aktörlerin ve piyasanın dönüşümünün gerçekleştirilmesi tabir eden Şahin, Ankara’nın bir önceki kömürden çıkış tarihi ilan teşvikinin de kaide olduğunu belirtiyor.
İş hayatındaki değişim
DW Türkçe’ye konuşan Boğaziçi Üniversitesi İklim ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. iş dünyasında, özel dal ve sermaye kümelerinin da kayıtlı olduğu bu bol miktardaki harcama lakin için vakitte istihdamla birlikte “yeni değiştirilebilen güç kaynakları yüklü, bilhassa de elektrik gücü bol, ucuz olmasını sağlayacak önemli yatırımlar” yapmak zorunda olduğunu söylüyor.
Prof. Dr.Murat TürkeşFotoğraf: Privat
Türkeş, “Yerel idarelerin katkısının yanı sıra tarım, su birlikleri ve genel toplantılar olmak üzere sivil toplum birimleri ve akademik odaların da bunun ideolojisine dayanak sunulması kaide. Öbür türlü bu olanaklar yok” diye ekliyor.
Prof. Evet, bugün bolluk yok ancak paramızın olması bizim bu parayla çok yüksek güç kullanımı ve çok karbon ayak izi üretme maliyetini bize sağlamayı mümkün kılıyor. Daha mütevazı, daha sağlıklı, daha insanca bir yaşam mümkün diye düşünüyorum.”
News
