Ankara Üniversitesi Lisan ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Fiziki Coğrafya Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. İhsan Çiçek, son periyotta yurt genelinde yaşanan ekstrem meteorolojik hadiseleri direkt olarak iklim değişikliğine bağlamanın kolaycılık olacağını belirterek, “Antalya’da, İzmir’de, Zonguldak’ta bu son yaşadığımız olaylar büsbütün Akdeniz üzerinden gelişen çok derin bir alçak basıncın ve buna bağlı cephe sistemlerinin yarattığı bir durum.
Bu alçak basınç ve cephe sistemleri bizim kış aylarında çok sık gördüğümüz; Türkiye’ye soğuk havayı, yağışı, karı getiren sistemlerdir. O yüzden bu sistemlerin gelişiyle alakalı olarak direkt iklim değişikliğine bağlamak kolaycılıktır. Bunun içerisinde ‘hiç mi iklim değişikliğinin hissesi yok’ derseniz, küçük de olsa var. İklim değişikliğinin uç pahaları artırdığı, sıcaklık artışına bağlı olarak atmosferde yağış mümkünlüğünün arttığı, buna bağlı olarak da kimi yörelerde şiddetli yağışların artabileceği çıkarımları var; ancak direkt olarak ‘bunun bir sonucudur’ üzere algılamak iklim değişikliğini günah keçisi ilan etmek olur” dedi.
‘YANLIŞ KENTLEŞMENİN BİR SONUCU’
Çiçek, son yıllarda yağan her yağıştan sonra sel ve taşkın olaylarının konuşulduğuna dikkat çekerek, “Bu olay temelinde yanlış şehirleşmemizle bir arada birleşen bir tesirin sonucu. Kente düşen yağış geçmişte de vardı; fakat o periyotlarda bu taşkınlar olmuyordu. Birebir yağış bugün taşkın yapıyorsa bu, bizim yanlış şehirleşmemizin bir göstergesi ve sonucudur. Kentlerimizde boş yeşil alan bırakmıyoruz, her tarafı asfaltla, kaldırımlarla kaplayarak suyun yeraltına sızmasına imkan tanımıyoruz. Suyun gidebileceği bir tek kanalizasyonlar var, onları da yağış olmadığı periyotta temizlemiyoruz. Bunun sonucunda taşkın ve sel olaylarıyla sık sık karşılaşıyoruz. Bunu da iklim değişikliğine bağlıyoruz. Bence iklim değişikliği, en geride kalan şey. Bizim evvel kent planlaması, arazi planlaması üzerinde durmamız ve tedbirler almamız lazım ki iklim değişikliğinin tesirlerine hazırlıklı olalım” diye konuştu.
‘SICAKLIK FARKINI DOĞURAN ETMENLER AZALTILSIN’
Yerel idarelerin iklim hareket planlarını hazırlamaları gerektiğini belirten Çiçek, kimi kentlerde bu planların hazırlandığını lakin yalnızca ‘karbon azaltımı’ üzerinde durulduğunu söyledi. Çiçek, her kent için öncelikle iklim değişikliğinin mümkün tehlikelerinin belirlenmesi gerektiğini belirterek, “Şehirleşme ve iklim değişikliğinin sonucunda sıcak hava dalgası diye bir olay ortaya çıkıyor. Kentlerde sıcaklık farkını doğuran etmenlerin azaltılması lazım. Şayet büyük yapılar varsa buralarda yeşil çatı uygulaması üzere uygulamaları getirerek binaların ısı emmesinin azaltılması, asfalt kaldırımların ‘geçirimli asfalt’ dediğimiz geçirimli kaldırımlarla değiştirilmesi, kent içerisinde beton tabanlı değil gerçek doğal örtüyle oluşmuş geniş park alanlarının yaratılması lazım.
Bina cephelerinin ısı emer değil de ısıyı reflekte eder biçimde kaplanması üzere tedbirler alınabilir” sözlerini kullandı.Şehirlerdeki en büyük tehlikelerden birinin de kent selleri olduğunu söyleyen Çiçek, kentlerin geçirimsiz yüzeylerle kapatılmasının yüzey akışlarının artmasına sebebiyet verdiğini söyledi. Çiçek, “Artışı engellemek için yağmur hasadının yapılması, çatılardan gelen suyun bir yerde toplanıp yüzey akışına geçmesinin engellenmesi, geçirimli kaldırımlarla suyun aşağıya sızmasının sağlanması, kente derenin üst gelen bölümlerinde suyun toplanabileceği küçük havuzlar, gölcük alanların yapılması üzere pek çok tedbirle bu çok yağışların tesirleri azaltılabilir” dedi.
‘YAZ MEVSİMİNİN UZAMASI, BAHARLARI KISALTTI’
Öte yandan iklim değişikliğiyle bir arada daha az hissedilen mevsim geçişlerine ait değerlendirmelerde bulunan Çiçek, “Sıcak ve soğuk devirlerin aktifliğinin artması, yaz mevsiminin biraz daha erkene gerçek geçmesi, geç bitmesi, ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinin kısalması üzere durumlar iklim değişikliğiyle alakalı örüntüler içerisinde olabilir. Soğuk devirlerin belirginleşmesi, sıcak periyotların belirginleşmesi üzere durumlarla karşılaşabiliriz. Zira tüm dünyada sıcaklıklarda mutlak bir artış var; bu sıcaklıklardaki mutlak artış bizim yaz mevsiminin döneminin uzamasına ve bu da mevsimlerin kısalmasına sebebiyet veriyor. Çok düşük şiddetli don derecesinin altındaki sıcaklık rekorları artık kırılmıyor. Bunlar 1970’li, 1980’li yıllarda kaldı. Buna rağmen sıcaklık rekorları her sene kırılıyor. Sıcaklığın mutlak artması, yaz mevsiminin döneminin uzamasına hasebiyle da ilkbahar ve sonbahar devirlerinin kısalmasına sebebiyet veriyor” diye konuştu.
‘2150’DE DENİZ DÜZEYİ 2 METRE YÜKSELECEK’
1850-1900 yılları ortalamasına nazaran dünyada deniz düzeyinin 25 santimetre civarında yükseldiğini bildiren Çiçek, deniz düzeyinin her 10 yılda bir geçmişe nazaran daha süratli yükseldiğini söyleyerek, “Bugünkü siyasetler devam ederse, bugünkü güç siyasetlerini izlersek deniz düzeyi yaklaşık 2150 yılında 2 metreye kadar yükselecek. Küçük bir sayı üzere gözükse de Hint ve Büyük Okyanus’taki mercan adalarının yok olması manasına geliyor. Türkiye’de de Çukurova üzere Meriç Deltası üzere, Kızılırmak üzere alçak deltalarımızda çok değerli sorunlar yaratabilir. 2150 yılında deniz düzeyinin 2 metre yükseldiğini düşünürsek Boğaz kenarındaki pek çok yalının birinci katı su altında kalacak. Bu büsbütün iklim değişikliğinin sonucu” sözlerini kullandı.
DHA
News
