Rize: Erdoğan’ın memleketinde muhalefetin talihi var mı?

Rize, bağımsız aday Mesut Yılmaz’ın 2007’de aldığı tek milletvekilliği AKP dönemi dışında yapılan tüm seçimlerde tüm milletvekillerini AKP’ye verdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hala çok güçlü olduğu vilayetin gözlerinin önünde milletvekilliğini kazanıp kazanamayacağına çevrildi.

Rize’de 280 bin seçimin olduğu, 3 milletvekili çıkıyor. Rize, Eski Başbakan Mesut Yılmaz’ın akabinde Başbakan ve cumhurbaşkanı olarak seçilen Erdoğan’ın memleketi olması nedeniyle adeta bir “lider” kenti. Kentte Erdoğan’a yönelik hemşehrileri ortaya çıkmasında büyük bir sevgi hakim. Kente girildiği andan itibaren her yerden Erdoğan’ın dev posterleri dikkat çekerken kentin ana meydanında ise 6 dev Erdoğan’ın portresi dikkat çekiyor.

Adaylar heyecan yaratmadı

Geçmiş seçimlerde de Rizelilerin tercihi Erdoğan ve AKP’den yana oldu. 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimi Erdoğan, Rizelilerin yüzde 76,9’unun oyunu aldı. Cumhur ittifakı ise yüzde 77,3 oy almayı başardı. 31 Mart 2019 yerel seçimlerinde AKP yüzde 73 oy alarak seçimleri ezici bir Üstünlükle kazanmayı başardı. Erdoğan, Rize mitinginde, “Ben bu türlü bir iştiraki birinci defa beslenme, bu sefer bir başka” tabirlerini kullandı.

Rize’nin kendisine ve partisine yönelik bu sevgisini bilen Erdoğan Rize milletvekillerini ise bakan ya da genel lider yardımcısı olarak daima üst kademelerde tuttu. 14 Mayıs seçimlerinde iki eski bakan Hayati Yazıcı ve Osman Aşkın Bak listede kendisine yerleştirilebilirken Erdoğan’a yakın isimlerden Muhammet Avcı birinci sırada yer aldı. Başka adaylar ise Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu üyesi Hakan Mertoğlu 2; Rize’nin sevilen siyasetçilerinden Yılmaz Katmer ise 3. sırada aday gösterildi. ÂLÂ Parti’nin bir gününü çıkarmadığı Rize’de Millet İttifakı ise tek listede buluştu. İnşaat Mühendisi olan Tahsin Ocaklı, Rize’nin Ardeşen ilçesinde belirtilen isimlerden. CHP’de ikinci sıradaki aday daha önceki Meclis Başkanlığı yapan Köksal Toptan ile akrabalığı da olan ÂLÂ Partili Köksal Toptan oldu. Üçüncü sıradaki aday ise Saadet Partili Muhammet Yıldız oldu.

Ancak AKP’nin de CHP’nin adaylarının kentte büyük heyecan yarattığı bir gerçek. Her iki partiye yakın seçmen de adaylarının yanlış olduğu yorumunu yapıyor.

RizeFotoğraf: Kıvanç El/DW

“Erdoğan tamam ama…”

Kentte seçmenin büyük bir kısmını cumhurbaşkanlığı seçme oyunu Erdoğan’a genişliyor. Erdoğan’ın hemşehrileri değişme yanı sıra otomobil, uçak ve gemi şeklinde yerli üretim ve Rize’ye gelen yatırımlar da Erdoğan’ın oyununun muhafazasında değerli değişkenlerden. Alımın gücü düşüyor, oran kentte tüm Türkiye’de olduğu üzere sokağın en değerli anahtarı. Lakin seçmenler bu dönemde yüklü olarak, “yabancı güçlerden” ve “piyasaların manipülasyonundan” kaynaklandığını savunuyor. Bu nedenle Erdoğan’dan önemli bir kopuş kentte görülmüyor.

Gazeteci Gençağa Karafazlı da Rize’nin genel yapısının milliyetçi ve muhafazakar olduğu belirtildi, “Recep Tayyip Erdoğan burada her vakit bir adım önde olabilir. 10 kişiyle konuşursanız 1 kişi tahminen ‘Erdoğan’a vermem’ diyor. Lakin AKP’nin bu seçimlerde cumhurbaşkanlığının memleketinde çok Önemli bir oy kaybı olacağını düşünüyorum. Açık açık AKP’ye oy verilip verilmeyeceğine ilişkin değerlendirme yaptı.

Gençağa KarafazlıFotoğraf: Kıvanç El/DW

Karafazlı’nın da söz ettiği kentte de birçok seçmen oyunu AKP’ye vermeyeceğini de dillendiriyor olmasına rağmen Erdoğan’a geniş bir şekilde söz veriyor.

Emekli Hızır Çataklı isimli vatandaş, “Oyumuz elbette Erdoğan’a, o yaşadıkça oyumuz belli. Çocuklarımızın geleceği için Erdoğan’a katılmak” derken milletvekilliği oyunu sorulması üzerine, “O husus başka o bana kalsın. Bir takım eksikler var, AKP’liler bilirler” diyerek AKP’ye oy vermeyeceğini iletiyor. Kerem İşyar isimli seçmen de “Oyumuz elbette Tayyip Erdoğan’a lakin milletvekilliğinde verdim, bunu sadece ben değil çevremde de diyen de çok” değerlendirmesini yaptı.

46 yıl sonra birinci olur mu?

Nihat Dağlar kayıtlı seçmenlerde yaptıkları formda Erdoğan’ın yanı Büyük Birlik Partisi’ne oy kaydediyor. Kentte AKP’den kopanların genel adresi ise Tekrar Refah Partisi ve BBP olarak ön planda çıkıyor.

Bu esnada kelamaya giren bir vatandaş, “Rize Erdoğan’ı satmaz, sorun yok reis tekrar seçilecek” diyor.

CHP seçimlerinde ise AKP’den bu kopuş görülürken tek liste ile seçime giren Millet İttifakı’na yani CHP’ye olumlu yansıyacağı düşünülüyor. AKP’den yaşanacak oy kopmasının 46 yıl sonra CHP’ye milletvekilliği kazandıracağı performans açısından oldukça iyi.

2018 seçimi Rize’den yaklaşık 42 bin oy alan Millet İttifakı’nın vekil çıkarması için 51-52 bin bantta oy alması gerekiyor.

Gazeteci Karafazlı da, “22 yıl sonra ve CHP açısından 46 yıl sonra bir milletvekili çıkarmanın mümkünlüğü yüksek görünüyor. AKP’nin de 3 milletvekilliğini çantada keklik olarak görme imkanı kalmadı” dedi.

Kılıçdaroğlu’na ve CHP’ye oy vereceklerin münasebetleri ise “ülkedeki adalet ihtiyaçları”, “işsizlik” ve “alım gücünün düşmesi” olarak sıralanıyor.

Kılıçdaroğlu’na oy vereceklerini söyleyenlerin ana münasebeti ise “HDP ile birlikte hareket etmesi” olarak dillendiriliyor. Kerim İşyar isimli vatandaş, “Apo’yu, Demirtaş’ı çıkartacakmış” diyerek bu nedenle CHP’ye oy vermeyeceğini söylüyor.

Esra ElbanFotoğraf: Kıvanç El/DW

AKP seçmeni Esra Elban kayıtlı seçmen de “piyasa fiyatlarının yüksek, fakat kuzeyde oluştuğunu görmek da gerek. Piyasa fiyatlarına göre oy belirlemiyorum” diyor. Mesken hanımı Sevim Havuz’da “15 Temmuz’da Erdoğan’a yönelik bir darbe girişiminde piyasa fiyatları” görüşüldü.

Çay bedelinin tamamı olacak

Rize’de iktidarın uzağına herkesin gözlerinin çevrildiği husus ise çay fiyatıdır. Erdoğan, Rize mitinginde çay fiyatını 11 lira 30 kuruş olarak açıkladı. Kentteki beklenti ise en az 15 TL idi.

Rize Ziraat Odası Lideri Bünyamin ArslanFotoğraf: Kıvanç El/DW

Rize Ziraat Odası Lideri Bünyamin Arslan’ın da kazandığı paranın hemen yüzde 90’ı üzerinde bir kısmından çaydan geçimini bildirdiğini vurgularken, Erdoğan’ın mitingi öncesinde yaptığı “Tarım aracı ve gereç enflasyonu yüzde 122. Buna göre biz 15 TL şeklinde bir fiyat bekliyoruz. Bölgede göç olmaması için” 15 lira makul bir fiyat olacaktır” açıklamasını inceleyin. Açıklanan 11 lira 30 kuruşluk fiyat ise beklentilerinizde kaldı.

Çay Rize’nin simgesiFotoğraf: Kıvanc El/DW

Çay fiyatının netleşmesinin önemli oranda etkileyeceğini kaydeden Gazeteci Karafazlı, “Rize’de 210 bin çay üreticisi var. Bakmakla yükümlü oldukları 1,5 – 2 milyona yakın insan var. Geçen yıl çay fiyatı 7 lira olduğunda önemli hayal üretilen bu yıl büyüktü. 15 liranın Altındaki her fiyat seçiminde sandığa yansıyacaktır” dedi. Karafazlı, muhalefetin bir çay fiyatının vaadi olduğunu da kelamlarına açıklama yaptığını sözlerine ekledi.

İkizdere’ye yapılan ve mahalli halkın büyük protestolarına neden olan taş ocağı konusunda ise Rize’de seçimde büyük bir tesiri yok. Kimi seçmenler, “Dolgu yapılması için taş süreleri da var” sırasında bölünmüş seçmen, “Doğa yok edilmeden yapılmadan” inceleme yapıyor.

Rize’de bir başka değerli gündem ise Çaykur’a bağlı fabrikalardaki kontratlı işçi sayıları. Yaklaşık 12 bin sözleşmeli takımın bir tarafında değerli bir beklenti bulunurken, Erdoğan’ın Rize mitinginde Çaykur takımlarına ilişkin bir açıklama yapmaması dikkat çekti.