Salgın telaşı: Kızamık hastalığı neden yayılıyor?

Dünya çapında çok sayıda olduğu üzere Türkiye’de de kızamik hadiselerinde artış gözlemleniyor. Sıhhat Bakanlığı tarafından Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) sunulan resmi bilgiler, Türkiye’de 2023’ün birinci 4 yerinde bin 440 kızamık hadisesi görüldü. Hastalık, Ocak ayında 193, Şubat ayında 340, Mart ayında 445 ve Nisan ayında 462 hadise olarak kayıtlara geçti. Datalar, Türkiye’de kızamik hadiselerinde sistemli bir artış olduğunu gösteriyor.

Ölümcül olabilen ve yüksek düzeyde gelişmesi olan bu hastalığın önlenmesi aslında aşıyla mümkündür. DSÖ’nün bilgilerine göre kızamık aşısı 2000-2021 yılları arasında 56 milyon vefatın önüne geçti. Bu nedenle olaylardaki artışın sebeplerinden birinin korona salgını periyodunda artan aşı aykırılığının olduğu iddia ediliyor. Ancak kullanılanların tek neden aşı tersliği değil.

“Aşılanmayan bir nüfus birikti”

DW Türkçe’ye konuşan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Halk Sıhhati Kolu Lideri Gamze Varol, çatışmaların artmasının “salgın” olduğunu savunuyor. 2000’li yılların başına kadar yıllık olay boyunca 10’u bulmadığını, bu tarihlerden sonra ise aşılanmayan nüfus biriktiğini tabir eden Varol, “Aşılanmayan önemli bir nüfus var. Aşı ile yalnızca kişisel muhafazaya yönelik değil. Bulaşmayı da engelleyerek toplumsal koruyuculuğu da sağlamış olursunuz” diyor .

Sağlık sistemindeki kriz nedeniyle aşılanmayan bakım da kızamık hadiselerinin artışına sebep olduğunu vurgulayan Varol, “2010 yılından sonraki sistem kapsayıcı herkese erişilebileceği, bölge temelli, kapsamlı sıhhat hizmetleri kalana, kalanın ayağa kalkacak bir örgütlenmeden; nüfus temelinde, bireye bırakılacak hizmetlere gerçek indirgediğimiz için Aslında olması gereken bölge bolluğu o bölgede aşılanacak çocuk bilgilerinin belirtilmesiydi.Yani maksat düzeninin net ve bilinmesi gerekir.Temel sıhhat hizmeti dediğimiz birinci basamakta olmazsa olmaz dediğimiz, sakatlığı engelleyen hayat kurtaran hizmetin bu halde kalması gerekir” diyor.

Sistemin, insanların istediği vakit tabibe kayıt olduğunu ya da olmadığını söyleyen Varol, “Kayıtlı olmayan, göç halinde olan, yer kapsamlı vesaire pek çok faktör burada tesirli olabiliyor. Bu nedenle aile hekimliği sistemi kayıtlı olmayan çocukların olduğunu başlatıyor. Münasebetiyle aşı süreleri çok yüksek şekilde görünse de bu aile doktorlarına kayıtlı olup, aşı yaptıranlar üzerinden bedellendiriliyor olabilir.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Halk Sıhhati Kolu Lideri Gamze Varol, aşılanmayan önemli bir besleyici var olduğuna dikkat çekiyor.Fotoğraf: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand

Koca: Salgın kelam konusu değil

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da iki hafta kadar önceki Türkiye’de kızamık bölüşümündeki artış doğrularken aşı kapsayıcılığının yüzde 95 düzeyinde olduğunu duyurmuştu. Bakan Koca, yabancılar ve göçmenlerdeki oranının ise 87-92 bandında olduğuna dikkat çekmişti. Koca, pazartesi günü yapılan Kabine Toplantısı’nın akabinde yaptığı açıklamalarda olayların yüzde 86’sının İstanbul’da tespit edildiğini, bir salgının kelam konusu olmadığını ve durumun denetim altında tutulduğunu söyledi. Filyasyonun sıkı bir şekilde çalışmasını tabir eden Koca, ailelere de çocuklara kızamık aşısı yaptırmaları davetinde bulundu.

Sağlık Bakanlığı, “Bağışıklama İstişare Kurulu” ve “Kızamik Doğrulama Komitesi”nin kapsadığı konular Ocak ayından bu yana kızamık temaslıları ile denetim çalışmaları yürütülmektedir. Tüm temaslılar takibe alınıyor. Hadise görülen bitkiler saha çalışmaları aşısız ya da eksik aşılı çocukların aşılanması sağlanıyor. Aile tabipleri kendilerine kayıtlı olan çocuklar konusunda aşıların değiştirilmesi için uyarıldı.

Göçmenler mi artırdı?

Özellikle toplumsal ortamlarda kızamik hastalık Türkiye’ye gelen Afganistan ve Suriyeli göçmenler nedeniyle artmaya devam ediyor.

Ancak Gamze Varol durumun düşünüldüğü üzere olmadığını söylüyor. Türkiye’nin 2013 yılından itibaren bu yana pek çok yerden göç aldığını hatırlatan Varol, “2013’te emsal bir ülkede oldu, Suriyeliler suçlandı. Evet, kilolu nüfusta da kızamık olgusu vardı lakin o periyotta kızamık olgularını incelediğimizde temel hassas sıcaklıkta Türk olduğu yerdeydi. ‘Virüs ülkesindeki yerliler tarafından içeri girmiş olabilir’ denildi, ancak genetik yapısı ile uyumlu Avrupa kökenli olduğu ve temel hassas bakım Türkiye Cumhuriyeti olduğu ortaya çıktı. Hatta bilhassa Rusların geldiği Antalya, Alanya bölgesinde yerelize olanlar oldu. Gelenlerin bölgesinde aşılanma siyaseti farklı olduğu için burada gelen ve aslında kızamık olanlar hassas nüfusa tatil bölgelerinde bunları yaydılar” diyor.

Nörolojik hasara da yol açabilir

Kızamık virüsü çok yetenekli yayılan bir virüs. Doktorların tabiri ile virüs “kapı deliğinden görülse bile” bulaşabilir. Kızamık hesaplarda hesaplanan mevt oranı ise binde 6. Ama uygun beslenmeme, toplu yaşanılan olanaklar bu oranın artma riski var.

Varol, özgürce yaratabileceği tehlikelere “Ölümden koruyabilecek bir silah varken bunu kullanmadığımızda hayatta kalabilen sakatlığa yol açabilen bir olasılık. Teklifimiz, olasılıktan korunmanın temel yolu kızamık aşısı ile aşılanmak. Kızamık çok güvenli bir şekilde görünüyor lakin çok da güvenli değil. İshal, zatürre üzere yolda yol alıyor Bu şekilde kızamış halde kaldıktan sonra genç yaşlarda cerrahi hasara neden olan bir diğeri rahatsızlığa da neden olabiliyor” dikkat çekiyor.

İstanbul Tabip Odası, İstanbul’da iki çocuğun kızamış olması nedeniyle hayatını kaybettiğini açıklamıştı, ancak Bakanlık bu iddiayı sürdürüyordu. Bakan Fahrettin Koca, kızamığa bağlı hiçbir mevt gerçekleşmediğini söyledi.

resimlerin belirtileri neler?

Kızamık aşısının birinci dozu 1 yaşında, ikinci dozu ise 2’inci yaşında uygulanıyor. baskılanan ailelerin aşılanması ise bu durumu bir tutanak ile sıhhat kişilere bildiriyor.

İki doz aşı işleminin hayatını kurtardığını kaydeden Gamze Varol, “12’inci ay olağanda en erken periyot. Ancak şu an içinde odaklanma merkezinde çocukların daha erken aylarda aşılanması hayati önemte. Zira kızamık merkezi çok yoldayken ve 12’nci aya kadar beklerken çocuk hassas olabilir Bu nedenle 9’uncu ayda drenaj sağlanır. Hatta yaygın olarak sunulan veri tabanı 6’ncı aya çekilebileceğine ilişkin bilimsel yayınlar var” dedi. Varol, ailelere hassas davranması için davet da yaptı.

Doktor Varol, doğumun yakın çevrede kızamık hastalığının tespit edildiğini ve çocuk aşısızlığının mutlaka bulaşacağını söyledi. Varol, insanların kavrama ve nezlede olduğu şekilde ateş, burun akıntısı, hırıltı, halsizlik görülebiliyor ve deride genişlemeler de genişleme kaydetti. belirtilerin devam etmesi durumunda sonuçlanması için başvurulması gerekiyor.

DW Türkçe’ye VPN ile sansürsüz nasıl erişebilirim?