Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı’nın kapsamında dokuz ton asbest var diye adlandırılan, Brezilya’dan sökülmek için getirilecek “Nae São Paulo” gemisiyle ilgili yeni ayrıntılar ortaya çıktı. Buna göre São Paulo’nun tehlikeli risk envanteri (IHM) geminin yalnızca yüzde 12’sini kapsıyor. Kalan yüzde 78’inde hangi tehlikeli toksik kimyasalların ne oranda bulunduğu görülüyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nı, bilgileri şeffaf bir biçimde düzenlemeye çağıran, geliştirilen raporun reddedilmesi durumunda gözden geçirilir.
2000 yılında Brezilya’ya sunulan ve 2017’de ıskartaya tescilli ülkenin en büyük savaş gemisi Fransız São Paulo, Nisan 2021’de toplamda ihaleyle 1,85 milyon karşılığında denk gelen 10,55 milyon reale İzmir-Aliağa merkezli Sök Denizcilik kayıtlı firmaya satıldı . Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da 30 Mayıs 2022’de geminin sökümüne onay verdi.
Bakanlığın incelediği rapor
Son derece kanserojen bir husus olan asbestin yanı sıra genel ve insan sıhhatin ziyanlı pek çok tehlikeli toksik atık barındırma geminin Türkiye’ye getirilecek olması halkanda reaksiyon yaratırken Sök Denizcilik firması, geminin tehlikeli risk envanter raporunu Bakanlık ile paylaşılanklarını duyurdu ve söküm ömrüa ziyan kaybetmelerini kurtardı etti.
Firmanın paylaştığı rapor üzerinden kıymetlendirme yapan Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum ise, “Gemide dokuz ton asbest”in varlığının bir durum olmadığını savundu.
Ancak Belçika merkezli memleketler arası sivil toplum düzeni NGO Shipbreaking Platform’un incelediği São Paulo’nun tehlikeli unsurları envanter çalışmasındaki ayrıntılar, geminin yalnızca yüzde 12’sinin incelendiği ortaya çıktı.
Envanter raporu hazırlanırken yapılan denetimde hangi tehlikeli hususun geminin hangi kısmında ne kadarına ait bir tespit yapılması gerekiyor.
Geminin mutlaka bölünmeleri
Sök Denizcilik’in Norveçli Grieg Green firmasına yaptırdığı envanter kontrolü oldukça sorunlu. Grieg Green’in dağılımlarıyla paylaşılan bilgilerin gemideki mutlaka kısımları, odalar ve bölmeler kontrolü sırasında kapalı tutuldu.
Grieg Green firması, gemiyi satın alan Sök Denizcilik’in talebi üzerine kontrol bu haldeyken söylüyor. Kelam Denizcilik’in ibraz ettiği dokümanlar üzerinden kontrol yapan firma, gemideki tehlikeli ürünlerin çıkışına günlük sorumluluk taşımalarını da ekliyor.
DW Türkçe’ye konuşan Besin Mühendisi Yrd. Doç. Dr. Bülent Şık’a sunulan envanter raporlarının reddedilmesini gerektiren kritik bir sonuç kelam konusu. Şık, “Yüzde 12 şeklinde son derece düşük bir oran üzerinden geminin tamamındaki güç tüketiminin nere ait bir kayıt oluşturmak, düzenli bir şekilde yapmak mümkün değil. Muhakkak bölgelere bakmak diğerine bakmama temeline dayanan bir raporlama yapılamaz. “diyor.
İkiz kardeşinin yüzde 82’si denetlenmişti
Türkiye’ye geçişte problemin anlaşılmasında São Paulo’nun yüzde 12’si denetlenirken; Sao Paulo ile çift teknik ve genişlikte yapılmış ve ikiz kardeş olarak sınıflandırılan Clemenceau’ya ait raporlar, geminin sökülmeden önceki yüzde 82’sinin ısıtıldığını gösteriyor.
Öte yandan sonlu denetime dayalı bilgilere sahip olan bile São Paulo’da çok yüksek derecede tehlikeli olduğundan emin değil.
Mevcut IHM raporlarına göre geminin incelenen kısmında 473 tonluk kurşun, 173 tonluk kurşun hem kadminyum içeren tehlikeli husus bulunuyor.
Gemideki asbestin 9 tondan çok daha fazla olduğunu kestirmeden Bülent Şık’a sadece kurşun ve kadmiyum açısından bakıldığında bile geminin bütünü çok önemli bir sorun arz ediyor.
Türkiye’de kurşuna maruz kalma riski
Çocuklarda kurşun maruziyeti açısından Türkiye sorunlu bir yerde duruyor. Dünya genelinde 84 ülke kurşunlu boyaların üretimi ve ticareti yasal olarak toplanırken Türkiye bu ülkelerin ortasında değil.
Dünya Sıhhat Örgütü ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Hastalık Denetimi ve Tedbire Merkezi çocuklarda kurşun maruziyetini azaltmak için yürütülecek kamusal sıhhat siyasetlerinde birinci gaye olarak çocukların kanındaki kurşunların 5 mikrogramın altında düşürülmesini öneriyor.
Lancet mecmuasının 2021 yılında yaptığı araştırmada Türkiye’de kandaki kurşun kaynaklarında 5 mikrogram aşan 0-14 yaş arası çocuk sayısı 6,3 milyonu buluyor. bölgelerdeki kanlarındaki kurşun resimleri 10 mikrogram aşan çocuk sayıları ise 2 milyon 200 bin civarındadır.
Türkiye’nin kurşun maruziyetini azaltacak her türlü müdahalei, halihazırda hazır durumda bile son derece kritik bir ehemmiyet taşıdığına işaret eden Şık, “Kurşun, çocuklarda çok önemli gelişme gelişim bozukluğuna yol açan tehlikeli toksik kimyasal faktörlerin tahminen birincisi. Çeşitli şekillerde gelişim gösteren, otizm spektrumu ayrıntılarına, dikkat eksikliği hiperaktivite sendromuna yol açan çok sayıda yayın var. Münasebetiyle kurşun maruziyetini en aza indirgemek, Dünya Sıhhat Örgütü’nün saklandığı en değerli maksatlardan biri” diye konuşuyor.
“Vazgeçilmesi gereken bir politika”
Türkiye’nin son 5 yılda, bilhassa 2016’dan beri çürüme süreci boyunca Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde yüzbinlerce ton plastik ithal edilerek, çocuklarda çeşitli tehlikeli kimyasallara maruz kalma artışının bir durum yarattığını vurgulayan Şık, “Kontrolsüz bir şekilde depolarda depolarda harcanan kurşun bölgelerina dağıtılacaktır. Keza Aliağa’da da sökülen her gemiyle, söküm sırasında, söküm sonrası kurşun sıcaklık ortamlarına, ortamlara, zamana, suya karışacaktır.Bu karışan kurşunun eninde boyunca Türkiye çapında çocuk sıhhatinde önemli sorunlara yol açması kaçınılmazdır.Hem gelecek gemi hem de plastikliği bir bütün olarak Aslında atık sorunu, Türkiye’nin vazgeçmesi gereken bir politika” uyarısı yapıyor.
Gıdalardaki kurşun parametrelerinin belirlenmesinden sorumlu politika Tarım Bakanlığı, içme sularındaki kurşun parametrelerinin belirlenmesinden sorumlu faktör ise Sıhhat Bakanlığı olduğunu tabir eden Şık, bu bahiste düzenli denetimlerin işleyişinin yapılmadığının meçhul olduğunu ekliyor.
Türkiye’nin hangi ölçüde dayanıklı olduğu, ne ölçüde kirletildiği bilinmeden analiz üretmenin mümkün olmadığı söz eden Şık, “Bu olağan bir kirlilik değil ki. Pekala neden buna ekleniyor? Kamusal kurumlar üzerlerine düşen sorumluları neden yerine getirmiyor? Bunlar sorulması gereken sorular” diyor.
“São Paulo yine incelenmeli”
Uzmanlara göre São Paulo’nun bütününde ayrıntılı, sağlam bir analiz yapılması ve bunun kamuoyuyla şeffaf bir şekilde paylaşılması gerekiyor.
DW Türkçe’ye konuşan Etraf Bakanlığı eski müsteşar yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Öztürk, geminin milletlerarası akredite olmuş bir kurum tarafından Türkiye’ye yapılan önceki inceleme ve mevcut tespitlerin tekrar gözden geçirilmesi vurgulanıyor.
Öztürk, “Eğer beyan edilenlerin üzerinde atık varsa gemi gerisin geriye ilgili ülkelere gönderilir. Bu kadar kolay. Bakanlığın, bilhassa asbestin yanında toplanan tonlarca diğer tehlikeli atıklarla ilgili çok açıklayıcı, kamuya açık aydınlatıcı bilgi paylaşımında oluşturulan elzemdir” tabirlerini kullanıyorlar.
Sök Denizcilik firması, DW Türkçe’nin, São Paulo gemisinin IHM raporu ve gemiyi denetleyen firma tezleri hakkında yönlendirmeleri sorularına cevap verin.
News
