Sarsıntı bölgesinde hurda demir tartışması

Türkiye, 14 Mayıs seçimlerine giderken ikinci plana düştü. Lakin hücrelerindeki üremeler hala devam ediyor. Enkazın kırılması, durması ve kırılması, yıkılması sırasında ortaya çıkan hurda demirlerin Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından imha işlemlerinin özel şirketlere tutulmaları bunlardan bazıları.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın 3 Nisan tarihli raporuna göre, Kahramanmaraş merkezli zelzeleler sonucunda 99 bin 607 bina yıkıldı. Yıkılacak, yıkılacak, ağır ve orta hasarlı bina sayısı ise 313 bin 156 olarak tespit edildi. Bu binadaki konut sayısı 712 bin 81 oldu. Zelzelenin en ağır süreçteki kentlerden Hatay’da ise 13 bin 392 bina yıkıldı. Yani 40 bin 343 bağımsız kısımla birlikte yerle bir oldu. Yıkılacak, yıkılacak, ağır ve orta toplam hasarlı bina sayısı 99 bin 475, bağımsız bölüm sayısı ise 333 bin 825 olarak kaydedilmeye başlandı.

Depremin akabinde üç aydan fazla zaman kalmasına rağmen şimdi bilhassa Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman ve Malatya’da ağır hasar gören yıkımlar tamamlanamadı. DW Türkçe’nin geçen hafta izleri içinde bulunan Hatay’ın Antakya, Defne ve Samandağ ilçelerinde yıkılan insanlardan hayatta kaldılar. Lakin çalışmalar, ağır ve orta hasarlı yıkımına geçilmesine basamağında durdu. Bölgedeki neredeyse tüm iş makinaları kontak aralığında alanından değiştirilirken az sayıda grup çalışması yapılmaktadır.

Deprem bölgesindeki 99 binden fazla bina yıkıldıFotoğraf: Marie Tihon/Hans Lucas Agency

Bu durum, bir dizi soru işaretlerini beraberinde getirdi. DW Türkiye’nin bölgesinde lokal kaynaklar, yıkımlarla ilgili bir ihalelerin değişmesinden bahsetti. Paranın eksik olması, kimsenin bu ihalenin detayını bilmediğini lisana arttırdı. Argümana, bakanlık enkazlarından hurda demir karşılığında yıkım kaldırma ihalelerini özel şirketlere verdi. Ancak DW Türkçe, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerinden Hatay özelinde yapılan yıkımların neden içerdiği ve yeni ihalelerin ayrıntılarının ne olduğu sorularına cevap alamadı.

bölgedeki yıkım depremlerden kırılan hurda demirler ise bölgedeki demir-çelik fabrikalarına götürülüyor.

İMO: Yetkililer bize karşılık veriyor

DW Türkçe’ye konuşan İnşaat Mühendisleri Odası Hatay Şube Lideri İnal Büyükaşık, ihalelerle ilgili kentte birçok söylentiye dikkat çekti. “Ödenek yoktu, yakıt sorunu ve seçimler” şeklinde harcamaların durdurulduğu savlarının konuşulduğunu söyleyen Büyükaşık, “Yetkililere sorduğumuzda bize yanıt veriyorlar” dedi. Enkazın sona ermesiyle ilgili birçok sorun olduğunu belirten Büyükaşık, insanların enkazlarından eşyalarını alamadığını kaydederek “Çünkü ihale edilirken, hepsi içinde ihale edilmiş. Enkazlarda ne kaldıysa, ihaleler için firmalar bunu hak ediyor” diye konuştu.

Büyükaşık, enkazların kaldırılma halinin de yanlış olduğunu vurguladı. Olağanda yıkılan enkazların yerinde parçalanması, İçi gerecin dönüştürülmesi ve taşınırken de branda ile üzerinin ayrılmasıyla ayrılan Büyükaşık, “Burada bu türlü bir süreç yok. Şu anda yapılan karga tulumda hasarları ortadan kaldırılıyor. Büsbütün denetimsiz. hiçbir hijyen rejimina yahut teknik bakıma uygun molozlar kaldırılıyor “dedi. Enkazlar kaldırılırken asbest tehlikesi nedeniyle toz çıkarılmaması hatırlatılan Büyükaşık, bunlara dikkat edilmeden “bir an önceki bitsin” mantığı ile yaklaşıldığını lisana dile getirdi.

İnşaat Mühendisleri Hatay Şube Lideri, yıkımda çabuk davranılmasının yolunu açarak diğer sıkıntılarının ise trafikte can güvenliğinin tehlikeye atıldığını söyledi.

İnal Büyükaşık, ayrıyeten olağanüstüda hasardan çıkan demirin mülk sahibine ilişkin da Bakanlığın bunu ranta dönüştürdüğünü savundu.

Depremzedelerin meskenleri ne olacak?

Depremzedeler için yapılacak konutlarla ilgili birçok soru işaretinin yanıtı bekleniyor. Bilhassa kent merkezi meskeni bulunan depremzedelere kent dışından mesken sözleşmesi halinde, eski yerindeki hakların kaybedip kaybedeceği sorusu.

İnal Büyükaşık, bu mevzudaki kayıtlı “Bakanlığın açıklamasına göre 15 tane bile meskeniniz olsa tek bir hak barındırmanız oluyor. O meskeni de borçlandırarak boyutu satıyor. Lakin eski parseldeki yeriniz baki kalıyor. İleride ya imar transferi olup boyutu başka yerden verecekler ya da kamulaştırmayı kesecek parasını verecekler Lakin şu anda bununla ilgili bir girişim yok. Kamuoyunu bilgilendirmeye yönelik sağlıklı açıklamalar da yapılmıyor” şeklinde anlattı.

İMO Hatay Şubesi Lideri Büyükaşık, hasarlı tespit da tez yapılması nedeniyle yanlış sonuçlanacağını kaydetti. Büyükaşık, “Onun dışında nitekim şu anda bir muamma içindeyiz. Herkesin mülkiyet problemlerini merak ediyor. Halk benim konutum ne olacak diyor? Bir imar planı yok. Tek yetkili Etraf Bakanlığı. Lakin patlama da açıklama yapmayıp değerlendirmesini yaptı.

Hatay Barosu hata duyurularında bulundu

Hatay Baro Başkanlığı’nda zelzeleden sonra kentte yaşananlarla ilgili birçok kabahat duyurusunda bulunuldu. DW Türkçe’ye konuşan Hatay Baro Lideri Hüseyin Cihat Açıkalın, molozların yerleşim yerlerine yakın bölgelere, dere yahut deniz kıyılarına, su havzalarına döküldüğünü belirterek “Ortaya çıkan asbest hava ve suyoluyla insanlara ziyan verebilir. Sarsıntıdan daha berbat bir felakete yol açabilir” ihtarında bulundu.

Depremin akabinde hasarın sona ermesiyle ilgili yapılan ihalelere başta muhtarlıklar olmak üzere çok sayıda itiraz geldiğini kaydeden Açıkalın, “Enkazlar kalkmadan, ölümler kesilmeden ihaleleri alan durakları sökme başlatılmasını istedi” dedi. Baro olarak da kanıtlanma yapılmadan yıkıma itiraz eden Açıkalın, “Karot örneği alındıktan sonra açılacak bir davanın ayaklarının yere basmaz” şeklinde ifadeler kullandı.

Açıkalın, hasarların giderilmesi ve ağır hasarların yıkılması sırasında bozulan demirin parasının, hak sahibine konut tutulması onun borcundan düşmesini isteyerek devlete ödenen paranın hak sahiplerine talebini önerdi. Hatay’da taban etütleri yapılmadan ilan edilen yerlerle ilgili dava açtıklarını da kaydeden Açıkalın, “Bu kadar çabuk yapılacak bir durum değil. Bunun yapısal alt yapısı hazırlanmalıydı. Koordinasyonsuzluk ve bilgilendirme eksikliği iki temel sorun” değerlendirmesini yaptı.

Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Hikmet Çinçin, yıkımların nedeninin yeni ihale edildiğini kaydetti. Kelamda kayıtlarını sürdüren Çinçin, buna karşılık yıkımın sona ermesiyle ilgili çok sayıda dava açılacağını kaydetti.

“Enkazdan çıkan demire el konuluyor”

Enkazdan alınan demire el konulmasını eleştiren Çinçin, bu bahiste bilhassa işyerlerinden şikayet ettiklerini söyledi. “Hadi apartmandan alınan demirin bir mantığı vardır. 15-20 arkadaşı vardır. Lakin münferit işyerlerinden de alınıyor” diyen Çinçin,alınan demirlerle ilgili bir belge sunulduğunu tabir etti.

Çinçin, “İnsanların evet, orada demir para da beklediği var. Kendi malındaki demire de iyileşebildiği var. İşyerlerinden şikayetleri çok satın alındı. Hatta AFAD’ın işyerlerinden hurda demir topladığını biliyorum. Demir karşılığında verildi. Ancak bu vatandaşın hakkı olağanda. Olağan bir günde binayı yıkmak senindir o demir.

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşılabilirim?