Sarsıntıda kaybolanlar nerede?

Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD) tarafından yapılan açıklamalara göre hayatlarının kayıplarının sayısı 45 bini aşarken, kimlikleri mevcut tespit edilemeyenlerin yanı sıra çeşitli yerlere kayıtlara girmemiş vefatlarla birlikte kesintilerdeki meyyit patlamaları yaklaşan aylarda biraz daha artabileceği düşünülüyor.

Adalet Bakanlığı DW Türkçe’nin performansı nedeniyle bir kaç kişinin kaybedebileceği ya da kaç kaybının yaşanması olduğu sorularını yanıtlamadı. Depremzedelerin sevdiklerine meyyit ya da canlı bulunabilmesi eforları sürüyor.

CHP’nin bu maksatla ilk etapta çocuklar için oluşturulduğu ancak daha sonra yetişkinleri de kapsayan kayıp kuruluşu şu ana kadar 113 çocuk için kayıp ödeme durumu ortaya çıktı.

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın Salı günü açıkladığı sayıların miktarına göre yaklaşık 5 bin kayıtlı tıp uzmanı, kayıtlı işçi ve savcı görevlendirildi. Bozdağ, hayatını kaybedenlerin kimliklendirme işlemlerinin büyük çoğunluğunun ise tamamlandığını kaydetti.

Ancak aralıkların üstünden üç haftadan fazla zaman mevcut olana rağmen ölenlerde yakınlarına meyyit ya da canlı ulaşamayan ve bu nedenle kimlik tespitleri bile yaptıramayan ya da DNA vermelerine karşın kimlik şu anda uyumlu olan yapılamayan ailelerde mevcut.

Dönmez ailesi nerede?

Antakya’da yaşayan Dönmez ailesinin de zelzelenin sayısı ortada bilinemeyen kayıplar.

Antakya’nın Güzelburç Mahallesi Unsur Apartmanı’nda yaşayan Muhittin ve Meltem Dönmez çiftinin iki kızı Ebrar ve Cansu Erva Dönmez 6 Şubat’tan beri kaybetti.

İlke Apartmanı’nın hafriyatında aile fertlerine rastlanmazken, yedi katlı binadan yaklaşık 28 kişinin daha kaybolduğundan şüpheleniliyor.

Kayıp aileye ait son durumu DW Türkçe’ye anlatan kuzenleri Reşit Dönmez, sabah saatlerinden saat 09.00’dan itibaren apartmanın başında sakladıklarını, iş makinelerinin lakın saat 21.00’de patlatıldığını belirtiyor. Altı gün süren bakım, akabinde enkazın bodrum ve sığınak bölümlerina kadar in halinde aileden iz bulamadıklarını anlatan Dönmez, o günden beri gerek hastaneler parçaları, gerekse de takılıp kaldığı yerden devam ettiğini söylüyor.

Rönans Rezidans’ın enkazında kalan 80 civarında kişinin kayıp olduğu belirtiliyorFotoğraf: DHA/AFP

Benzer şekilde Hatay’da oluşan 250 daireden oluşan Rönesans Rezidans’ın enkazı kaldırıldıktan sonra bazı kişilere ulaşılamamıştı. Ailelerin kendi imkanlarıyla tuttuğu listeye göre 80’nin üzerinde kişinin kaybolduğu basına yansımıştı.

Adli Tıp Kurumu Lideri Hızır Aslıyüksek, 21 Şubat’ta yaptığı açıklamada o güne kadar kimliği meçhullerle ilgili 387 aileye başvurduğunu ve bunlardan 168 cenazenin koşullarında tespit edilip ailelerine teslim edildiğini belirtmişti.

Kimliği meçhul cenazelerle ilgili yakınını kaybedenlerden, ilgili başsavcılıklara, ilçelerdeki savcılıklara, İsimli Tıp Kurumunun İstanbul merkez ve şube müdürlüklerine başvurup ağız içi taramatü örneği yahut kan vermeleri isteniyor.

Kayıpların nedenleri neler olabilir?

Peki kazancının akabinde kendilerinden hiçbir biçimde haber alınamayan bireylere meyyit ya da canlı ulaşılamamasının nedenleri neler olabilir?

Normal kaideler altında kayıtlı hadiselerde Cumhuriyet savcılıklarında yapılan gerekli parçaların ve ototopsinin akabinde cenazelerinin gömülmesi gerekiyor. Lakin 11 ilişikteki zelzeleler geniş bir alana yayıldığı ve önceki günlerde kimi kent ve köylere ulaşılamadığı için bu süreçlerden bilgilerin tanımlandığı belirtiliyor.

Depremler sonrasında birçok kişinin yakınlarına hayatta kalabilmesiyle enkazın başında bekletildiFotoğraf: Alican Uludağ/DW

Deprem sırasında Hatay’da bulunan ve birinci günlerden itibaren arama kurtarmayı parçaları diğer çalışmaları takip eden TBMM 24. Periyot Milletvekili, Hatay Tabip Odası eski Lideri Dr. Mehmet Ali Ediboğlulara ait nedenlerin başındaki ilk günlerden beri devam eden tertip eksikliğini gösteriyor.

DW Türkçe’ye konuşan Ediboğlu, zelzelenin ilk iki günü merkezi devlet hükümetinin bölgede olmadığını, belediye yönetimlerinin yıkılması ve belediye çalışanlarının depremzede olması nedeniyle lokal teslim da kullanılamadığını bildirdiğini, dışardan gelecek yardımlar için iki gün beklendiğini anlatıyor.

“Ne olduysa bu iki gündem oldu” diyen Ediboğlu, kelamlarını şöyle sürdürüyor:

“Kendi canını kurtaran ya da konutlarından kaçabilen enkazlara koştular ve ses gelenler artık ne buldularsa yakınlarını, komşularını kurtarmak için uğraştılar. O sırada alışılmış canlı kadar çok sayıda ölüm de çıktı.”

Gönüllü kümelerin ikinci günün sabahı yetiştiğini ve bunların da canlı olarak kurtarılmaya çalışıldığını, o esnada cenazelerin ortasında kalanlar aktaran Ediboğlu, “Vatandaş da devletten umudunu kesip gittiğini cenazesini gömdü” diyor.

Ediboğlu, bu nedenle Hatay’da kayıtsız biçimde gömülen her kişinin yapabileceğini belirtti, şu anda görünenlerin değerli bir parçası bu formda gömülü olabileceğinde bulunuyor.

Ediboğlu, ayrıyeten birinci günlerdeki keşmekeş içinde yaralı olarak kurtarılanların da ülkenin dört bir yanında dağıldığını ve kayıpların bu yaralıların ortasında olabileceğini de belirtiyor.

Bu genel CHP Kayıp Kurulu’ndan Sezgin Tanrıkulu, DW Türkçe’ye yaptığı açıklama Hatay Başsavcılığı’nın birinci birkaç günkü karmaşıklığının akabinde durumu mutlaka olmayan her cenazeden bir DNA örneği olup olmadığını gösterdi, bu nedenle kimliksiz biçimde, Hatay’da numara kesildikler için yakınları yaşayan DNA örneği ayrıntılarıyla tahlil bulunmaya çalışıldığını söylüyor.

“AFAD’ın açıkladığı 45 bin kimlikleri tespit edilenler”

Bu ortada Hatay’da hasarların sona ermesinin daha fazla yeni başlayacağına da işaret edildiği ve kaybedilenlerin bir bölümünün cenazelerinin de bu çalışmalar sırasında bulunabileceği belirtiliyor.

Depremler sonucu AFAD’ın açıkladığı sayılara göre can kaybı 45 bini aştıFotoğraf: Onur Dogman/ZUMA Press/SOPA/picture Alliance

Ediboğlu, hayatta kalanların kalan kayıpları toplam meyyit sayısını çok artıracak kadar görüşüleceğinde.

1999 Marmara zelzelesini soruşturan eski savcı, CHP eski Milletvekili Ali Özgündüz de ölenlerin sırasında dikkatli olunması şu sözlerle anlatıyor:

“Bu enkazların ihtimamla, belki vakte yayarak, dikkatli bir formda olması gerekir. Zira ağır kütleler insanların üzerine kaybedilen zaman vücut bütünlükleri alınmış olabilir. Temel çöküntüsü var ise tabana kadar inilmesi gerekir.”

Özgündüz, bölgeden gelen bilgilerin enkazlarda hala cenazeler olduğunu belirterek, diş bakımıyla birlikte toplam meyyitlerin artabileceğini belirtiyor ve bunları söylüyor:

“Benim edindiğim bilgilere sahip olan AFAD’ın açıkladığı 45 bin kimlikleri tespit edilen bireyler. Yani kimlik bilgileri yapılmadan saklanan, tanımlanan bireyler bu sayıya dahil edilmedi. Ve tutulan birçok kişinin kimliğinin tespit edilmediği halde tanımlandığı süreçte tanımlanmış.”

Depremlerdeki hayat kayıplarının kesin olarak ortaya çıkabilmesi için daha fazla boşlukta olduğunu belirten Özgündüz, “Tahminimce şayet bir dört beş ayda biz bunu netleştirebilirsek bu bile uygundur. Umarım altı ayı geçmez. Ancak korkarım ki bir kısmı kişilere hiç ulaşılamaz” diyor.

Özgündüz, evrakın kaybolduğu yurttaşların akıbetleri konusunda tatmin edici bir sonuç açıklaması de belirtti, “Bu kadar insan hayatları kaybetti. yakınlarının anısına sahip çıkabilsinler ve mezarlara gidip bir dua okunabilenler” daveti yapıyor.