Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimlerine iki aydan kısa bir süre kala ittifaklar, vekil listelerine son verilmesi sırasında sivil inisiyatifler de sandık ve seçim ömrünün uzaması devam ediyor.
Seçim güvenliği genel olarak yalnızca oy verme günü ve sandık güvenliği ile hudutlu tutulmayarak seçim takviminin açıklanmasıyla başlangıç ve itirazlar sona erip kesin sonuçlar açıklanıncaya kadar süreç olarak tanımlanıyor. Oy verme günü güvenli güvenliğinin devamlılığı da bu sürecin bir modülüdür.
Bir oyun bile değerli olduğu kritik seçimlerde muhalefetin en değerli günlerden hususlardan biri seçim güvenliği sırasında İçişleri Bakanlığı da bir genelge yayımlayarak seçim günü sandık güvenliği için 601 bin 251 güvenlik işçisi, 73 helikopter, sekiz uçak, 61 İHA, 6 bin 708 muharebe aracı, 754 TOMA, 244 bot/gemi görevlendirildiğini açıkladı.
Sivil inisiyatifler bu alanda ne üzere hazırlıklar yapıyor?
22 Sendika ve sivil toplumun tüketimi tarafından kesinti Seçim Güvenliği Platformu 2020 yılından bu yana eşit ve şeffaf genel bir seçim süreci için çalışmalar yürütülüyor. Platformun bileşenleri arasında Türk Tabipleri Birliği, Kamu İşçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), Tüm Emekliler Sendikası, Elektrik Mühendisleri Odası, Toplumsal Demokrasi Vakfı (SODEV), İnsan Hakları Derneği (İHD) şeklinde pek çok meslek odası, sendika ve sivil toplum etkinlikleri yer alıyor.
“Risk taşımayan bir evre yok”
DW Türkçe’ye konuşan Seçim Güvenliği Platformu Sözcüsü Nesteren Davutoğlu, siyasi ortamda gergin olduğunu ve Türkiye’de bir önceki seçimde beklenmeyen gelişmelerin göze alınarak bu seçimler için çok önceden çalışmaya başladıklarını anlatıyor. Seçim güvenliğinin sigorta güvenliğinden ibaret olmadığını vurgulayan Davutoğlu, “Nitekim seçim kanunundaki değişiklik, Yüksek Seçim Heyeti’nin (YSK) ne zaman ayırmayacağı kesin olarak açıklamaları oy günü kullanma ile hudutlu olmadığını bir defa daha gösterdi. İktidar seçim ortamını kendi konforuna uygun olacak tekrar tanımlamalar bozuk. Objektif olarak seçimlerin eşit ve şeffaf koşullarının gerçekleşmesini sağlamak için emeliyle seçmenleri bilgilendirmeye çalıştık” diyor.
Davutoğlu, seçimlerin seçim sürecinin, sandık başı misyonların ve seçim sonuçlarının şeffaflığı ve güvenilirliği konusunda kaygısına dikkat ederek, inancın görüldüğü bir sorgulamanın baştan sona sona; Seçim listeleri, sandığa giren oy pusulaları, oy sayımları, sandıkların YSK’ya teslimi ve sonuçların açıklanmasına kadar seçim süreci risk taşımayan bir evrenin olmadığını vurguluyor.
Bu görüntüyü görüntülemek için lütfen JavaScript’i etkinleştirin ve HTML5 videosunu destekleyen bir web tarayıcısına geçmeyi düşünün
“Doğu ve Güneydoğu’daki sandıklar sorunlu”
Seçmenlerin yaşadığı sıkıntının bir kısmını yersiz de verebileceğini söyleyen Davutoğlu, “Zaten Seçim Güvenliği Platformu’nun bir maksadı da bu tasaların sona ermesi ve gönüllülerin oy kullanma ihlali her aşamada eksiksiz devrede olması. Evvelki seçimlerde de soğutulmak üzere bilhassa Doğu ve Güneydoğu’daki güvenlikler güvenlik açısından Keza kimi vilayet ve ilçelerdeki sandıkların içerdiği okullarda güvenlik sorunları biliniyordu. Seçmen gördüklerini unutamıyor” diye ekliyor. Platform olarak Güneydoğu’daki rastgele bir sandığın Marmara’daki rastgele bir sandıkla eşit derecede muhafaza altında tutulmasını hedeflediklerini lisana getiriyor.
Davutoğlu’na bağlı olarak yakın periyotta gerçekleşenseçim kanunu değişimi, sahanın eşitsiz olması imkanı mümkündür: “Seçim kanununda yapılan son değişiklik ile kesit heyeti kararlarının belirlenmesi, parti ve adayların yürütecekleri propaganda çalışmalarında eşitsizliğe yol ayırma yaralı risk alanları. Burada görevi yüklenecek üç farklı kesim var; Partiler, gönüllüler ve seçmenin kendisi. Bu kere seçimlerde YSK’nın taraf değil objektif genişlemekle birlikte seçmenin oy vermek kadar değerli bir görevi de oynamaktan çıkmak, bu seçmenin gerekliliği ve seçmenin hakkıdır.”
Siyasi partiler tarafından izin verilen anormallikler
Seçim dönemi siyasi partiler tarafından belirlenmiş anormallikler olduğu söz eden Davutoğlu, “Birden fazla seçimin sandık sonuçlarının denetlenmesiyle tespit edilen meselelerin sayıları az değil. Bu hususta ittifak içinde olan siyasi partiler bir dayanışma içinde olacağa benziyor. , yanlış uygulamalara imkan tanımayacağını söylemek mümkün” tabirlerini kullanıyor.
“Deprem bölgeleri en bölümleri alan”
Bu seçimde en yaygın alanın zelzele bölgeleri olduğunu vurgulayan Davutoğlu, zelzeleden üç ay boyunca kısa bir aralıkta seçimlerin gerçekleştirileceğini, daha barınma imkanları bile sağlanmamış olan depremzede seçmenin sandık başına gitmesini zorlaştıracağını düşünüyor. Davutoğlu’na bağlı olarak ekonomik açıdan bir kısmının kaybının ortadan kalkması da seçime katılmayı azaltan bir test yaratacak. Bu yararlanmanın vicdana sığar bir yanı olmadığını söz eden Davutoğlu, sandık güvenliği için tüm manipülasyonun alıp seçimin şeffaf bir biçimde sonuçlanmasının tüm seçmenlerin elinde olduğunu söylüyor.
Oy ve Ötesi yeni model üzerine çalışıyor
‘Sandıklara sahip olmak için’ kurulan partilerden bağımsız bir sivil toplum örgütü olan Oy ve Ötesi de bu seçimlerde 100 bin gönüllüyle alanda olmayı hedefliyor. Örgüt, 20 bin gönüllüye ulaşmış durumda.
DW Türkçe’ye konuşan Oy ve Ötesi İdare Şurası Lideri Ertim Orkun, Türkiye’nin onun adına mümkün olduğu kadar homojen dağıldığını ve daha önceki seçimlerde ulaşamadıklarını de erişebilmek için çalışmalarını sürdürdüklerini anlatıyor.
Deprem bölgesini bilhassa önemsediklerini ve bu bölge için daveti süresinde söz eden Orkun, “Ne kadar parlaklık varsa orada o kadar iyi” diyor.
Boş olan binalara göre hesaplanacak
Orkun, bölgede sandıklar açıklandıktan sonra o sandıklarda görünen insanların yüzdesi orada olduğunu yerlerde bir odada model üzerinde çalıştıklarını söylüyor ve ekliyor: “Çünkü bölgede boş olan binaları vardı. Buna göre bir nüfus çalışıyorı yürütecek bir model çalışıyoruz. Ayrıca kısaca bu sandıkta yüzde 25 olması olması gerekirken bir istatistiksel veri çıkartarak, bu bölgede bulunabilmek için bu bölge için bilhassa bunun üzerinde çalışıyoruz.”
Fotoğraf: resim-alliance/dpa/U. Güverte
Okullar şimdi belli değil
Şu anda seçim bölgelerinin ve hangi okullarda oyların değişeceğinin belirsizliği, YSK’nın listeleri yeni oluşturulmuşnu lisana getiren Orkun, bu aşikâr sonra kayıtlı gönüllüleri okullara dağıtacaklarını, en kısa sürede her yerde gönüllü olarak var olduklarını belirtiyor.
Seçim öncesi seçim şuuru ve motivasyonunu artırmak için de ayrılmayı bırakarak Orkun, seçim günü sandık güvenliği için yapacaklarını ise şöyle aktarıyor: “Sandıklarda olan özellikler hukuka uygun formda gelişiyor olduğunu gözlemlemek. usulsüzlüklerin başarılı olmasını sağlayabilmek. Üçüncüsü de seçim gecesi son sandıklar açık sayımlar yapıldıktan sonra bu sonuçların YSK’nın açıkladığı bilgilerle teğet bir şekilde olduğunu garanti etmeye çalışmak.”
Türkiye Gönüllüleri eğitim veriyor
Seçim ve sandık sigortaları için çalışan bir diğer girişim olan Türkiye Gönüllüleri ise Türkiye’nin 81 ili ve 973 ilçesindeki bütün bölgelerde en az bir gönüllülerle var olmak için güçleniyor.
Aynı vakitte Seçim Güvenliği Platformu’nun bir cihazı olan inisiyatif, bir yandan sandık sonuçlarının inançlı bir biçimde aktarılmasını sağlamasını sağlayacak şekilde devam ederken diğer taraftan seçmenin bilgilendirmesine yönelik çeşitli faaliyetler yürütüyor. İnisiyatifin temel seçim güvenliği ile başlayan ve seçim ayrıntılarıyla ilgili tüm ayrıntıları içeren eğitimleri de bulunuyor.
Yurt içinde toplam 190 bin 736 sandıkta 60 milyon 904 bin 499 kişi oy kullanabilecek. Fotoğraf: resim-alliance/dpa/T. Bozoğlu
“İkametgâh almamış olanlar var”
Türkiye Gönüllüleri’ne katılan de seçimlerde alan zelzele bölgesinde yer alıyor. Türkiye Gönüllüleri’nden Sibel Uçar, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Depremin akabinde farklı bir kentte yaşamaya başlarken süreksiz ikametgâh almamış olanlar var. İkametgâhlarını taşırlarsa yapılan yardımlardan yararlanamayacaklarını düşünüyorlar. Bu bir risk olmasa da iradenin sandığa bakılmasında bir sorun” diyor.
Öte yandan afet bölgelerindeki aralıkların nasıl düzenleneceği ile ilgili somut bir bilgilendirmenin şimdi yapılmadığına işaret eden Uçar, “Olası problemlerin ayrıntıları ve analizlere yönelik salgınların gerçekleştirilmesi için bu belgisiz durum bir an önceki netliğe kavuşmalı” daveti yapıyor.
Yurt içinde 60,9 milyon seçmen sandığa gidecek
Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimleri 14 Mayıs’ta yapılacak. Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci oylanmaya devam etmesi durumunda ise 28 Mayıs 2023 Pazar günü yine sandığa gidilecek.
YSK verilerine göre seçimlerde yurt içinde toplam 190 bin 736 sandıkta 60 milyon 904 bin 499 kişi oy kullanabilecek. Yurt dışında kurulacak 4 bin 969 sandıkta ise oy kullanmak haiz 3 milyon 286 bin 786 seçmen bulunuyor.
News
