Türkiye’de cumhurbaşkanlığı seçimi birinci kere yapılan ikinci çeşidin galibi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu. Anadolu Ajansı’nın bilgilerine göre Erdoğan oylarının yüzde 52,16’sını alırken, Millet İttifakı’nın adayı Kemal Kılıçdaroğlu da 47,84’ünü aldı. Kesin sonuçlar yakında Yüksek Seçim Konseyi (YSK) tarafından açıklanacak. Seçimlere katılım ise hem Erdoğan hem de Kılıçdaroğlu tarafından yapılan “sandığa gitme” davetlerinin yüzde 88,8’den yüzde 85,7’sine düştü.
Cumhurbaşkanlığı seçimleri 28 Mayıs’ta düzenlenen birinci çeşidi Erdoğan da birincilikle bitirmişti. Erdoğan’ı destekleyen Cumhur İttifakı da tekrar 28 Mayıs’ta düzenlenen genel seçimlerin galibi olmuş ve meclis çoğunluğunu elde etmişti.
Oğan ve Özdağ’ın ne kadar performansı var?
Seçim sistemleri Erdoğan birinci tıpta 27,1 milyon olan oyunu 27,7 milyona; Kılıçdaroğlu ise 24,5 milyon olan oyunu 25,4 milyona yükseltti. İkinci cins öncesi CET İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan, Erdoğan’a; ittifakın güçlü partisi Zafer Partisi’nin genel Lideri Ümit Özdağ ise Kılıçdaroğlu’na dayandığını açıklamıştı. Lakin birinci tıpta 2,5 milyon oyun sahibi olan Oğan’ın oyununda ona iki adaya da seçim yapıldığı tesir edecek kadar büyük katkı sağladığı görüldü. Erdoğan’ın en fazla oy artırdığı ilin 5 bin oy ve yüzde 7 ile Oğan’ın memleketi Iğdır oldu.
Sinan Oğan, ikinci cins önceki Erdoğan’a takviye açıkladı Fotoğraf: AP/AP aracılığıyla Türkiye Cumhurbaşkanlığı Fotoğraf/resim ittifakı
Sığınmacılara yönelik siyasetleri ve HDP’ye yönelik sert söylemi ile ön plana çıkan Ümit Özdağ ile protokol imzalanmasının Kılıçdaroğlu’nun Doğu ve Güneydoğu’daki oylarına olumsuz tesirlerin değişebileceği belirtildi. 15 vilayet oyu gerileyen Kılıçdaroğlu’nun en fazla oy kaybettiği yer ise Diyarbakır’da bu vilayetin 42 vilayetinde yakın oy kaybı yaşandı ve yüzde olarak bu vilayet geriledi. Adıyaman, Ağrı, Bingöl, Bitlis, Hakkari, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Van, Batman, Şırnak, Iğdır vilayetlerinde Kılıçdaroğlu da kaybetti.
İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya, Balıkesir, Mersin gibi büyükşehirlerde Kılıçdaroğlu seçimini önde tamamladı. İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde Erdoğan’ın net bir Üstünlük sağladığı görüldü. Kılıçdaroğlu, Hatay’da 14 Mayıs’ta yaklaşık 500 oy farkla seçimi önde tamamlarken Erdoğan, 28 Mayıs seçimi bu vilayette ilerledi. Kılıçdaroğlu’nun en fazla oy artırdığı vilayet İstanbul’da 4,9 milyon olan oyunu yaklaşık 192 bin artırarak 5,1 milyona yükseltti. İstanbul’da oy kullananların yapısı ise 200 binlik bir azalma oldu. Erdoğan ise 4,7 milyonda kalırken 30 bin kadar oy yükseltti. İstanbul’da 14 Mayıs’ta Sinan Oğan’ın yaklaşık 500 bin oy aldığı bu oyların ayrılmasının dahi bir isme gitmediği görüldü.
Vekiller ne vakit yemin edecek mi?
YSK’nın milletvekili seçimlerinde kesin sonuçlar ilanının akabinde takip edilmeyen üçüncü gün milletvekilleri yemin edecek. Bu durumda yemin merasiminin Perşembe ya da Cuma günü gerçekleşmesi bekleniyor.
Yeni Meclis Lideri seçilene kadar Meclis’in en yaşlı üyesi sıfatıyla MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli “geçici başkan” olacak. AKP’nin lider adayının ise Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay yahut Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’dan birinin bulunacağı belirtiliyor.
Meclis’te beş partinin; AKP, CHP, Yeşil Sol Parti, MHP, UYGUN Parti’nin kümeleri olacak. Öteki parti listelerinden ya da ittifakla seçime giren Yine Refah, DSP, HÜDA PAR, DEVA, Gelecek, Saadet, Demokrat Parti, Türkiye Değişim Partisi, TİP, EMEP olmak üzere toplam 15 parti Meclis’te temsil ediliyor olacak. Meclis’te kümelemek için 20 milletvekili kaidesini yerine getiremeyen gelecek, DEVA ve Saadet partilerinin de bir ortaya çıkması için bir küme oluşturulabilmesi tabir ediliyor. Bu istikametteki çalışmalar sürüyor.
Yeni kabinede kimler olacak?
TBMM’de milletvekili yemini ile bu sefer cumhurbaşkanının yemin edeceği. Seçim takvimine göre cumhurbaşkanlığı seçiminin sonucu 1 Haziran Perşembe günü açıklanacak. Maddelere göre Erdoğan’ın üç gün içinde yemin etmesi gerekiyor. Cumhurbaşkanlığının kaynaklarına göre Erdoğan, Cuma günü Meclis’te yemin edecek ve akşam saatlerinde yeni kabineyi açıklayacak.
Belirlenen ve atanan cumhurbaşkanı yardımcısı yahut yardımcıları ile bakanların da katılması bir sonraki gün Cumartesi günü TBMM’de onaylanması bekleniyor.
Soylu’nun yeni kabinede olup olmadığını hemen öğrenin Fotoğraf: DHA
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ile Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy hariç 15 bakan milletvekili oldu. Bu isimlerin onayı ile bakanlıkları da düşecek. Lakin Erdoğan’ın Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın iletilmesinin devam etmesi bekleniyor. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile yola çıkıp çıkmayacağına dair AKP içerisinde farklı görüşler hakim. Soylu’ya karşı olan meclis üyesi ve parti üyelerinin olduğu tabir ediliyor.
Daha önceki kabinede görevini yapan ve yine misyon verilmeyecek bakanların ise Meclis’te parti ve kurul idarelerinde yer almaları bekleniyor.
Cumhur İttifakı’nın maksadı lokal seçim
Erdoğan’ın seçimleri kazanmanın akabinde verdiği birinci iletilerden biri de lokal seçimlere olmuş, Kısıklı’da yaptığımız konuşmada “Şimdi önümüzde 2024 var. 2024’te Üsküdar’ı da İstanbul’u da mahallî seçimlerde kazanmaya hazır mıyız? boyutları kullanmıştı.
Balkon konuşmasında da sert bir üslup kullanan Erdoğan’ın mahallî seçimlere giderken motivasyonu düşürmemek için bu söylemi tercih ettiği belirtiliyor. Cumhur İttifakı üyelerinin da mahallî seçimlerinde birlikte hareket etmesine kesin gözüyle bakılıyor.
Millet İttifakı ne yapacak?
Millet İttifakı’nın altı lideri ise seçim sonuçlarının netleşmesinin akabinde bir ortaya çıktı. Önderler ortak bir açıklama yapmadı, farklı başka yapılan açıklamalardan ise “mücadeleye devam” bildirisi çıktı. Bu bildiri, lokal seçimlerde de birlikte hareket halinde yorumlanmıştır.
Kılıçdaroğlu’nun “Ülkemize gerçek manada demokrasi gelinceye kadar bu çabanın öncülüğünü sürdüreceğiz” ve “Yürüyüşümüz sürüyor ve buradayız” iletileri da mahallî seçimlere yönelik bildiriler olarak yorumlandı. ÂLÂ Parti başkanı Meral Akşener’in de kullandığı “Milletimizin ülkemizdeki mücadele geleneğini günümüze kadar olduğu üzere yeniden bireysel düsturla, birebir ciddiyetle, bireysel seçmen velinimettir anlayışıyla yürüteceğiz” kelamları ise Millet İttifakı içerisinde hareket halinde değerlendirildi.
Ancak tüm partilerde yapılacak iç değerlendirmelerin akabinde bir değişim süreci genel olarak tabir ediliyor.
Parti idareleri değişir mi?
25 Temmuz 2020’de son kurultayını gerçekleştiren CHP’de 2022’de yapılması gereken kurultay, seçim nedeniyle bir yıl ertelenmişti. Tüzüğe göre bu yıl Temmuz ayına kadar kurultay süreçlerinin tamamlanması gerekiyor. Süreç başladıktan sonra ilçe ve vilayet kurultayları yapılacak ve devamında büyük kurultay yapılacak. Lakin ilçe ve vilayet kurultaylarının 2024 yılı Mart ayında yapılması planlanan mahallî seçim sonrasına kadar devam ettirilebiliyor. Bu durumda büyük kurultay mahallî seçim sonrasına kalacak.
Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu Fotoğraf: Yves Herman/REUTERS
Parti içindeki “kurultay süreci hızlice başlatılıp Ekim – Kasım ayı boyunca toplanmalı” ve “olağanüstü kurultay yapılmalı, Kılıçdaroğlu güçlenerek çıkmalı” oyuncuların savunucuları da bulunuyor. Parti Kılıçdaroğlu’nun genel başkanlığını bırakması gerektiğini düşünen partililer de var. Lakin bu tartışmaların yapısı toplanacak bir Parti Meclisi’nde seçilmesi bekleniyor. CHP MYK’sında da bir değişim döngüsü bulunuyor.
İl kongrelerini yapan ÂLÂ Parti’nin kongre tarihi ise 24-25 Haziran. Parti içindeki tartışmaların yaşanması beklenen kongrede Akşener’in yenilenecek isimlerden oluşan bir yönetimle yönetiminin devam etmesi bekleniyor. ÂLÂ Parti içerisinde Kılıçdaroğlu’nun adaylık onayını veren Akşener’e yansılı olan kurmaylar bulunuyor.
Millet İttifakı bölümü olan Gelecek Partisi’nin kongresi Kasım ayında gerçekleşecek. DEVA Partisi’nin bu yıl sonundaki kongresinin toplanması bekleniyor.
Erdoğan’ın kabine ve Meclis idaresini belirlemesinin akabinde parti idaresinde de kimi farklılara gidileceği söz konusu ediliyor. Lakin bu değişimin “oldukça sınırlı” kaydediliyor. AKP, 24 Mart 2021’de yedinci olağan kongresini tamamladı. Olağan takvimi Mart 2023’e, yani tam lokal seçimler öncesine denk geliyor. Bu kongrenin mahallî seçimleri sonrasına bırakılabileceği ücretlendiriliyor.
News
