Türkiye’yi aylardır meşgul eden seçim maratonu, 28 Mayıs Pazar günü başkanlık seçiminin ikinci çeşidi tamamlanınca sona erecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, ortasından geçerek seçim yarışlarından zaferle çıkan isim, Türkiye’de finans piyasalarındaki döviz kuru ve iktisat siyasetleri açısından da tamamlanacak.
Seçim günleri kala Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) swap dahil net rezervlerinin 21 yıl sonra eksiye düşmesi, piyasadaki döviz zahmeti ve bankalardan dövizi çekmek isteyen isteyena yaşatılan gecikmeler 29 Mayıs Pazartesi sabahından itibaren Türkiye’de bir “kur” transferinin yaşanabileceği hareketliliklerine neden oluyor .
21 yıl sonra net rezervler ekside
26 Mayıs Cuma günü prestijiyle dolu ortası tüketilen kuru düzeyi 20 TL’nin üzerini görürken, Kapalıçarşı’da doların satış fiyatı 21,5 TL sona erene kadar bu durumda. Bu ortadaki Merkez Bankası rezervlerindeki düşüş ivmesi devam ediyor. TCMB verilerine göre son iki haftada rezervlerde 12,5 milyar düşüş gerçekleşirken, 19 Mayıs haftasında brüt rezervler 3,5 milyar dolarlık düşüşle 101,6 milyar hızla indi.
Rezervlerdeki gerileme son 2 ayda 25 milyar ulaşırken, 19 Mayıs haftasında 21 yıl sonra birinci kere net rezerv eksisi 0,2 milyar dolar seviyesine geriledi. Swap hariç net rezervler ise 19 Mayıs haftasında eksi 60,3 milyar dolar oldu. Periyotta altın rezervi de 1,6 milyarlık düşüşle 42 milyar 765 milyona doğru geriledi.
Eski MB Başekonomisti: İflas riski artıyor
Rezervlerdeki bu erime ile birlikte, Erdoğan’ın kazandığı düşük faiz siyasetinin devamına ilişkin süt açıklamaları, milletlerarası piyasalarda Türkiye iktisadına ait risk algısını artırıyor.
14 Mayıs’ın başlangıcından itibaren 500 baz puanın üzerinden gerileyen Türkiye’nin kredi riski primi (CDS) seçiminin ikinci cinse kalması ve Erdoğan’ın ikinci gidiş için daha sağlıklı olduğu için ilişkiler sonrasında 720 baz puana kadar kalan Ekim 2022’den bu yana en yüksek performansı elde etmek gördüm.
Geçtiğimiz günlerde toplumsal medya hesabından Türkiye’nin CDS puanındaki sert yükselişe işaret eden, eski Merkez Bankası Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, Türkiye için ortaya çıkan tablonun “iflas riskini” artırdığını söyledi. Kara, “14 Mayıs sonrasında Türkiye’nin CDS’i 494’ten 704’e yükseldi. Yani dış borcun ödenmemesi (iflas) mümkün olduğu kabaca yüzde 20’den yüzde 30’a çıktı” değerlendirmesinde bulundu.
Dolar kurunda kaygılı bekleyiş
Yerli ve yabancı pek çok uzman, seçimlerin yapabileceğinin akabinde kurundaki yükselişte hızlanma öngörülüyor. Yapılan değerlendirmelere göre, 26 Mayıs Cuma günü 20 TL’yi aşan dolar kuru, yıl sonuna kadar 25 TL’nin üzerine çıkabilir.
Adını vermek istemeyen bir iş insanının önünde, sandıktan kim çıkarsa çıksın Türkiye’nin önemli bir döviz krizi olabileceğini belirtiyor. Bu iş insanına göre, kurlarla birlikte tekrar yükselişe geçecek enflasyon yatırım ortamını daha da yavaşlatacak ve çıkış yapacaklar artacak.
Döviz işlemlerinin bu tehlikeler gelirken, borsa tarafında da kayıplar artmaya başladı. Borsa İstanbul BIST-100 Endeksi, Aralık 2022’de 5 bin 500 seviyesinde 4 bin 500 seviyeye kadar gerilerken, borsadaki yabancı yatırımcı oranı ise tarihi taban seviyesini gördü.
10 yıl önceki yüzde 67’yi bulan borsada yabancı takas oranı 25 Mayıs prestijiyle yüzde 27,85 ile tüm vakitlerin en düşük seviyeye gerilemiş oldu. TCMB’nin haftalık finansal değer istatistiklerine kayıtlı olan 5 Mayıs’ta bu yana Borsa İstanbul’da 1 milyar doları aşkın net ödeme dağıtımı gerçekleşti.
Merkez faize tekrar dokunmadı
Ekonomide tüm gelişmeler yaşanırken, TCMB Para Siyaseti Heyeti (PPK) 25 Mayıs Perşembe günü gerçekleştirdiği toplantıda siyaset faizini (bir haftalık vadeli repo faiz oranı) Mayıs ayında da yüzde 8,5 düzeyinde tuttu. Böylece faizdeki düzeyin istikrarı dördüncü ayını tamamlamış oldu.
TCMB’den yapılan açıklamada, “Sanayinin aşırı büyüme ivmesinin ve istihdamdaki artış trendinin sürdürülmesi finansal şartların sağlam olması zelzele sonrasında daha da değerli hale geldi. Bu birliktelik Konseyi, siyaset faizinin sabit tutulmasına karar verilir. Konsey, para politikasının fiyat istikrarı koruyarak zelzele sonrasında gerekli toparlanmayı desteklemek için kâfi olduğu görüşündedir” denildi.
TÜİK: Tüketici iyileşmiyor
Öte yandan Türkiye İktisadında yaşanan yüksek enflasyon, dış ticaret açığı, bütçe değişimi, döviz derdine yönelik ekonomilere karşın, resmi bilgiler son bir yıllık faaliyet itimadında bir araya gelmenin bir düzgünleşme yaşandığını öne sürüyor. Haziran 2022’de 63,4 seviyeye kadar düşen terör inancı, son olarak Mayıs 2023’te 91,1’e kadar yükseldi. Bu düzey, Temmuz 2018’den bu yana görülen en yüksek düzey olarak kayıtlara geçti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) iş birliği ile yürütülen “Tüketici Eğitim Anketi”nde yer alan Tüketici İnanç Endeksi’nin 100’den büyük olması işletmenin iktisada inancında iyimser durumu, 100’den küçük olması ise itilmediğinde karamsar durumu gösteriliyor. Münasebetiyle endeks hala “iyimser” düzeyinin altında seyretse de, son bir yılda iktisatta yaşanan problemlere analizler, turist inancındaki yadsınamaz güzelleşmenin hangi münasebete dayandığı merak konusu.
Liderlerin iktisat vaatleri
Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ikinci tipe kalana kadar meydanların belirleyicileri ana bahis iktisat olmuştu. 14 Mayıs’tan sonra ise Sinan Oğan’ın aldığı oy oranı üzerinden milliyetçilik ve mülteci sorunu ön plana çıksa da, seçime bir iki gün kala Erdoğan’ın da Kılıçdaroğlu’nun da kablosuz tekrar iktisat oldu.
Seçime iki gün kala kredi kartı faizlerini silme ve ana para tahsilatının 36 ay vadeye yayılacağı vaadinde bulunan Kılıçdaroğlu, ayrıyeten yeni bir emeklilik düzenlemesi yapacağı kelamını de verdi. Vatandaşlara gönderilen SMS ile 2000 yılı için emeklilik vadesi olmayan Kılıçdaroğlu, “8 Eylül 1999’da sigortalı olan emekliliğe hak kazanıyor. Ancak bir gün sonra sigortalı olan tam 17 yıl sonra emekli olabilecek. EYT’deki bu adaletsizliği bitireceğim” tabirini kullandı.
Son günlerde Erdoğan da yine iktisat odaklı açıklamalar yaptı. Ödemenin ardından emeklilik maaşlarında bir uygunluk için hazırlıklara başlandığı belirtilirken, Erdoğan Merkez Bankası’nın Körfez’e ait rezervlerine yurttan gelen sıcak paranın devamına işaret etti.
News
