Statlardaki protestolar ne manaya geliyor?

Türkiye’de zelzelelerin akabinde hükümete yönelik yansıların stadyumlara yerleştirilmesi ne manaya geliyor? “Korku eşiği” mi aşıldı? Protestolar sürer mi? İstifa davetlerinin susturulması için maçlar seyircisiz oynatılabilir mi? Hükümet aleyhinde bağıran taraftarlar cezalandırılabilir mi?

Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde orta olarak verilen Üstün Lig’de hafta sonunda bir gün ortayla oynanan maçlarda, hem F.Bahçe hem de Beşiktaş taraftarlarının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve hükümetin istifaya davet etmesi ve bu davetlere verilen tartışmalara neden oldu.

İktidara yönelik tenkitlerin tribünlere de çalışmaları yorumlayan gazeteci Bağış Erten, statlardaki istifa davetlerini “siyasi” değil, “toplumsal bir tepki” olarak görüyor. “O yüzden kaygılar bariyer olamıyor. Toplumsal reaksiyonların barajları yıkma özelliği vardır” ifalerini kullanan Erten, “Nasıl ki Seyahat’in 31 Mayıs’a kadarki kısmında, bu kaygılara yaklaşmamış ve bu türlü bir politikleşme sürecinde gündede kalmamış beşerler bir anda gayriihtiyari ve İnsiyaki olarak bir reaksiyon gösterdiler. Şu anda da durum bu” diye ekliyor.

Dünyanın her yerinde otoriter yönetiminin ayakta durduğunda bir sorun olduğunu söyleyen Erten, “Stadyumları emir-komuta zincirinin bölümü olarak görüyorlar. Büyük ölçüde toplumsal muhalefeti bastırdığınızda, tam da metaforik olarak üzerine bastırdığınızda, üzerine basılan şey bir sızar ve öteki sıçrar. Tribünler de bu Siz basarsanız, insanların bir ortaya çıktığı başka yerlerde, bastığınız yerdeki yansıları lisana getirilecekler” diyor.

Gazeteci-yazar Kenan BaşaranFotoğraf: Levent Kulu

Gazeteci-yazar Kenan Başaran da istatistiklerdeki protestoları “sokaktan men edilen, baskılanan protesto özgürlüğün sığınağı” olarak tanımlıyor. “Stat daha anomim ve daha kalabalık. Bu protestocuya güvenlik güçlerinin müdahalesine karşı taraftan bir muhafaza da sağlıyor. “Şimdilik ama” kullanan Başaran, “Demokraside ülkü olan demokratik reaksiyonu sokakta gösterebilmesidir. Tribündean bağırsak kişi neden sokakta bağıramıyor? Asıl soru budur” diye ekliyor.

Fulbol-siyaset ilişkisi

Süper Lig’deki birçok futbol kulübünün AKP ile yakın ilişkileri bulunuyor. Bu kulüplerin tamamı, protestoları eleştiren açıklamalar yayınladı. Akabinde Kulüpler Birliği de spor kulüplerinin “siyasi tartışmaların parçası” olmadığı belirtilerek protestoların ortasına ara yerleştirildi.

Spor muharriri ve yorumcusu İnan ÖzdemirFotoğraf: Privat

Siyaset futbolunun içine en fazla sayıda zümrenin bu kulüpler olduğunu söz eden spor muharriri ve yorumcusu İnan Özdemir, “Devlet Bahçeli’nin yansısı sonrasında toplanan futbol kulüplerinin yarıştığı ‘Devletimizin yanındayız’ açıklamalarında da bunu görebilirsiniz. O kulüplerin idarelerine bakın, ya bir ilçe teşkilatı kontağı Siz ya da bir siyasetçi akrabanızı bulursunuz. Bu takımların anlaşmaları spor üzerinden de denetim yapmayı sevenler ve aksi bir görüşe tahammül edemezler” değerlendirmesini yapıyor.

İktidarların yarım asırdır profesyonel atletler kadar seyircileri de yönetmeye çalıştıkları ve sporun siyasetçiler için “hem çok kârlı bir kesim hem de denetim yapılması gereken bir alan” olduğunu belirten Özdemir, Türkiye’de uzun yıllar boyunca “başka ses” duymaya alışık olmadığının da izleniyor çiziyor.

“Hukuken mümkün değil”

Türkiye’de tabir ve basın özgürlüğü yıllar boyunca kısıtlayan iktidar, tribünlerden yükselen eleştirel sesleri de susturmaya çalışacağının sinyalini vermekte gecikmedi. MHP lideri Devlet Bahçeli, gücünün yaralarının sarılmaya çalışıldığı bir periyotta “sporun kirli siyasete aletinin iyice kınandığını” belirterek, gerekirse bundan sonra seyircisiz oynanması gerektiğini söyledi. Bahçeli daha sonra da “Kalabalıkların merkezinde sızarak devlete ve hükümete meydan okuyanların önceki ayrıntıları akabinde da tecziyesi mutlaka yapılmalıdır” davetinde bulundu.

Ancak spor hukukçusu Emin Özkurt, Bahçeli’nin teklifinin “tartışılması dahi hukukun açıklanamaz nitelikte” olduğunu söylüyor. Milletlerarası Spor Tahkim Mahkemesi’nin (CAS) tek Türk hakemi olan avukat Özkurt, kelam konusu sloganların “ifade özgürlükleri kapsamında sağlıklı demokratik toplumlarda devam edecekleri temel haklardan” olduğunu vurguluyor.

Spor hukukusu Emin ÖzkurtFotoğraf: Privat

İYİ Parti Milletlerarası Hukuk ve Spor Hukukundan Sorumlu Lider Danışmanı Özkurt, gerek Türkiye’nin tarafının Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin 10’uncu hususu içerdiği de Anayasa’nın 26’ncı unsurunun tabirinin müdafaa dışından olduğunu hatırlatarak, “Anayasamız, herkesin niyetini hatırlatıyor” ve inançlarını tek başına yahut toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahip olduğunu düzenlemektedir” diyor.

“Anayasa’da karşılaşmaların seyircisiz oynanması mümkün olmasa da spor hukuku kapsamında inceleyecek olursak Türkiye Futbol Federasyonu’nun ilgili mevzuatlarını takip etmesi yararlı olacaktır” diyen Özkurt, TFF Futbol Disiplin Talimatı’nın 31’inci talimatının düzenlenen “Seyircisiz Oynama” talimatının; stadyumlarda nizam ve disiplinin ya da karşılaşmanın olağan dağılımı içinde oynanmasına yetecekleri “Saha Olayları”; ırkçılık, Yahudit düzeni içeren “Çirkin ve Makûs Tezahurat”; ırk, lisan, din, etnik köken ayrımcılığı yahut rastgele bir biçim yoluyla insanlığı onurunu zedeleyen “Ayrımcılık ve İdeolojik Propaganda” hâllerinde Disiplin Heyetleri tarafından verilabildiğine dikkat çekiyor.

Özkurt, F.Bahçe ve Beşiktaş taraftarlarının tezahüratlarının bu potansiyelinin değerlendirilmesi de istifaya davet bölümleri ne Anayasa ne de TFF talimatı kapsamında tanımlandığını ve “seyircisiz oynama” yaptırımlarına tabi tutulabilecek bir hareket olmadığını belirtiyor.

TFF’ye FIFA uyarısı

Özkurt, “Sonuç prestijiyle, tüm bu mevzuat kararlarından gösterilmek üzere seyircisiz oynama cezasından kelam şiddeti için karşılaşmanın seyrine mahzur teşkil edecek saha olayları yahut ırklaşmalık, etnik ve bölgesel olarak tezahüratlar gerçekleşmiş olmalıdır. veya TFF İdare Şurası tarafından futbolun yönetimsel olarak alabileceği bir karar bulunmamaktadır” dedi.

Özkurt, F.Bahçe ve Beşiktaş karşısında TFF ya da başka kurumlar tarafından alınabilecek olası bir kararın açıkça hem anayasaya hem de TFF kararlarına alışılmamış parçalar ve bireysel zamanlara TFF’nin FIFA nezdinde federasyon aleyhine başka bir soruşturma sürecinin başlatılabileceğini söyledi.

Destek tezahüratları duyulabilir

Beşiktaş, hükümete yönelik istifa davetlerinin gerçekleştiği Vodafone Park’ta Pazar günü Ankaragücü karşısına çıkacak. Fenerbahçe’nin bir sonraki iç saha maçı 16 Mart’ta.

Gazeteci Bağış ErtenFotoğraf: Privat

Gazeteci Bağış Erten’e katıldı, bundan sonraki maçlarda istifa davetlerinin kesilmesi ya da hükümete dayanak sloganlarının atlanmaması da sürpriz olmaz.

Erten, “Deprem kelam söz konusu olduğunda, insanların oranlarıya süt reaksiyonlarında kaygı düşüşü aşıldı. Fakat nasıl ki Seyahat’te de bir ayrıştırma yapıldı. Birinci üç gün dendi, sonrasındaki politizasyonla ilgili diğer bir karikatürleştirme yapıldı. -4 gün sonra beşerler ‘Ya ben zelzelede o kadar hareketleri ki bu türlü bir reaksiyon gösterdim’ diyerek geri adım atabilirler ve parçalar halinde şiddet, teftiş ve tehdit politikalarıyla” yorumunda bulundu.

Ancak tribünlerin artık hükümet tarafından denetlenebildiğini hatırlatan Erten, “Türkiye’de tribünler, 1980’den itibaren sistematik biçimde apolitikleştirilmişken güdülen siyaset bugün tribünlerin yeni orta sınıf kimliğiyle birlikte bilakis dönmüş durumda. Yani ortaya koydukları proje ellerinde patladı. İnsanları depolitize ettiği umdukları tribün konsept, insanların bir ortaya çıktığı için tutamayacağız bir öfkenin de aracı hâline geldi” dedi.

Statülerdeki protestoların “hükümet için ve devleti yönetimler için önemli ikaz ettiği de taşıdığını” belirten Erten, “Deprem sonrasında, aralıklardan çok daha büyük bir toplumsal reaksiyonla karşı karşıyalar. Yani bastıramayacakları, organize olamayacakları, sindiremeyecekleri kadar büyük bir reaksiyon. Kaygı yavaşlamayı aşan şey, bu duygudaşlık” değerlendirmesinde bulunuldu.