Çalışanların yüzde 70’e yakınının minimum fiyatı olduğu Türkiye’de fiyatların yüksek enflasyon karşısında her geçen gün erimesi, toplumun geniş bölümlerinin mağduriyetine yol açıyor.
Hayat pahalılığının artmasının ardından, iktidar partisi temsilcilerinden, asgari fiyatın yeni bir artırım gelebileceğine yönelik arka arda açıklamalar yapılmamaya başladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın NATO Tepesi dönüş uçağında yaptığı ”Yıl ortasında bakılır, belki çalışanlarımızdan esirgemeyiz” açıklamasının akabinde AKP Genel Başkanı Numan Kurtulmuş gün hafta sonunda minimum fiyata ait çalışmaların yürütüldüğünün sinyalini verdi.
Nedeni var mı?
Bu yıl için net taban fiyatı, yüzde 50’ye yakın artırımla 4253 lira 40 kuruş olarak belirlenmiş, artırım oranı Türk-İş de dahil olmak üzere geniş çevrelerce rahatlıklarla karşılanmıştı. Lakin taban fiyat artışları nedeniyle Şubat prestijiyle açlık sınırında kaldı.
DW Türkçe’ye konuşan çalışma hayatı ve iş hukuku uzmanı Dr. Özveri “Siz 100 liradan 150 liraya ayrıntılara yer verdi, yüksek bir artış. Ancak 100 liraya ulaştığı bir mal üç ay sonra kaç liraya ulaştığında bu aşırı derecede düşük bir seviyede kaldı. Münasebetiyle minimum fiyatın indirilmesinde verilen artırım iki ay içerisinde çok daha gerilere gitti. Bu bir gerçek” diyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı resmi verilere göre yıllık enflasyon enflasyonu Şubat ayı prestijiyle yüzde 54,44 düzeyinde bulunuyor. Üretici fiyatları ise yüzde 105 ile üç haneli rakama ulaştı.
Yıllık enflasyon enflasyonu Şubat ayı prestijiyle yüzde 54,44 seviyesine çıktı.
Kaçanın çıkması bekleniyor?
AKP Küme Başkanı Üyesi Cahit Özkan ve Cumhurbaşkanlığı İktisat Siyasetleri Nihat Zeybekci evvelki günlerde taban fiyatın yıl bitmeden yahut yıl ortasında artırılabileceğine dair açıklamalar yapmış, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, “Tartışmayı manalı bulmuyorum, çok çalışmayı kapatmıştı”.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasının akabinde ise kulisler yine hareketlendi. AKP kulislerinden basına yansıyan haberlere göre 850 TL’lik bir artırımla minimum fiyatın yıl ortasında 5100 TL’ye çıkacağı konuşuluyor.
Tek başına kâfi mi?
Peki bu fiyat artışı hayat pahalılığı sorununu tek başına çözer mi? Türk-İş’e bağlı Mart’ta açlık sonu 4928, yoksulluk sonu 16 bin 52 liraya çıktı. Mutfak enflasyonu yıllık yüzde 76’yı geçti.
DW Türkçe’ye konuşan iktisatçı Prof. Dr. Oğuz Oyan, üretici fiyatlarında bir hiperenflasyonun yaşandığına işaret ediyor. Türkiye’de fiyatların çok yükseldiğini ve yüksek üretici fiyatlarının gelecek devirde turistlere yansıyacağını söz eden Oyan’a sahip olan, girişimci birkaç ay içinde yüzde 70’lere varan bir enflasyonla karşılaşılabilir.
Oyan, enflasyondaki mevcut tablonun sorumlusunun da iktidar görüşmesinde olduğu belirtildi. Oğuz Oyan, “Geçen yılın Eylül ayından itibaren faiz nedeni, enflasyon sonucu saplantısı üzerinden gidilmeseydi, enflasyon bu seviyelere gelmeyebilirdi, kurlar çok daha düşük oranlarda olacaktı. Yılın başında yapılan yüzde 50’lik minimum fiyat artışı da sağlanabilecek kâfi olabilir” diye konuşuyor.
Türkiye’nin küresel emtia fiyatlarındaki artış, düşük faiz politikası nedeniyle bedeli azalmış ulusal para üzerinden çift tesirle yaşadığını tabir eden Oyan, kısa periyotta enflasyonist faize tahlilin mevcut olması için siyaset faizinde artırımın kural olduğunu vurguluyor.
“Üç ayda bir enflasyonun endekslenmesi şartı”
Türkiye’de minimum fiyat artışı 2016 yılının ilk yılında iki kere yapılıyordu. Profesör Oyan’a aday, bu kadar hızlı bir enflasyonist süreçte Türkiye’nin asgari fiyatı her üç ayda bir enflasyona endekslemesi kaidesi. Oyan, Türk-İş başta olmak üzere sendikaların her yıl en az dört sefer enflasyona uğratılmasının talep edildiğini işaret ediyor.
İşçi sınıfını temsil eden iki büyük sendikanın bu süreçteki açıklamaları farklı oldu.
DİSK Genel Lideri Dilek Çerkezoğlu taban komitesinin fiyatını gözden geçirirken davet ederken; Komisyon’da personel sınıfını temsil eden Türk-İş’in Genel Lideri Ergün Atalay, talepte bulunmayarak “Dün Bakan Bey’e sordu. O da ‘Bunun günü Aralık ayı’ diye konuştu.
Önünde yasal mani var mı?
Ancak Dr.Murat Özveri’ye sunulan minimum fiyat güncellemesinin önünde yasal olarak hiçbir pürüz yoktur.
Özveri, “Hiperenflasyon şeklinde yüksek enflasyonun ortaya çıktığı, ortaya çıkan bu kadar bozulduğu, hatta bazı temel besin ürünlerinin karaborsaya düşme riskinin belirlediği bir ekonomik gelişim süreci içerisinde minimum fiyat iki ay sonra da dört ay sonra da mümkün” diyor. Özveri, Minimum Fiyat Tespit Kurulun Haziran ayını beklemeden genişletildiğinde yasal bir mahzur olmadığını söylüyor.
“Sendikalar talep formu”
Türk-İş Genel Başkanı’nın yaptığı açıklamayı eleştiren Prof. Dr. Oğuz Oyan da “Burada tuhaf olan şey Ergün Atalay’ın ‘Böyle bir patlama beklentimiz yok. Zira Bakan’la konuştum’ demesi. Bu talebin Saray’dan değil, kitlesel emekçi sınıftan gelmesi gerekir. Lakin emekçilerin Taban Fiyat Komisyonu’ndaki temsilcisi bu görevinden kendini azat etmiş görünüyorsun. ‘İktidarın istemediği bir laf etmeyelim’ sendikacılığı yapınca bu iş bu türlü oluyor” diyor.
Asgari fiyat artışı, gelir gelişiminin yine düzenlenmesi ve enflasyonun karşısındaki kadınların korunması bakış açısı ehemmiyet taşıyor.
Murat Özveri taban fiyatının yanı sıra toplu mukavelelerin fiyat unsurlarının de sürdürülebilir şartlara uyarlanması işaret ediyor. Bunun deneme yoluyla ya da toplumsal tarafların bir ortaya çıkabileceğini ve önünde hiçbir yasal pürüz bulunmadığını söyleyen Özveri’ye göre taban fiyat artışı mukavelelerin yeni şartlarına uyarlanması için bir itici güç olabilir.
Özveri, “Biz bir ekmeği 2 liraya alırken imzaladığımız bir toplu kontrat var. Yağ bulamıyoruz. Şekerin torbaları 1 ay önce 300 liraya satılırken 800 liraya çıkmıştı. Şeker bulamama şeklinde bir sıkıntı var. Bu türlü bir altüst oluşumu içerisinde fiyatların de bu kadar gerçek manada eridiği bir yerde sendikaların bu türlü bir talepte bulunmaları haktır, bulunmaları gerekir” tabirlerini kullanıyorlar.
Pelin Ünker
© Deutsche Welle Türkçe
News
