İstanbul’da geçen hafta imzalanan kesinti koridoru muahedesi ile yükleme Müşterek Uyum Merkezi bugün görevine başlarken, önemli besin krizinin hafifletilmesi için değerli görülen mutabakatın saklanması muhtemel risklerin barındırılmasına ve Türkiye’nin istikrar siyasetini zorlayabileceğine dikkat çekiliyor.
Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) katılımcılarının yer alacağı Müşterek Uyum Merkezi bugün Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın da katılımıyla düzenlenen merasimle açıldı.
Akar merasimde yaptığı konuşmada, merkezin misyonunun Ukrayna’dan ihraç edildiği ve gibisi besin ürünlerinin Odessa, Çernomorsk ve Yuzni limanlarından emniyetle nakliyatını sağlamak olduğu belirtildi, tesisine dahil olacak ticari gemilerin kaydının ve takibinin merkezde gerçekleştirileceği, gemilerin intikalinin teknik olarak takip edildiği kaydedildi.
İstanbul’da Ulusal Savunma Üniversitesi içerisinde yer alacak olan merkezde, Türkiye ile birlikte Rusya, Ukrayna ve BM’den hem asker hem sivil 5’er temsilci yer alacak. Akar’ın günün koşullarının bulunduğu alanda rastgele bir askeri öge bulunmayacak.
Ukrayna’daki üç limandan çıkan aralıklarla yüklü gemilerin tüm hareketlerini yakından izleyecek olan merkez Karadeniz’deki bölme koridoru kullanan bu ticari gemilerin kontrolünü yapacak.
Tahıl Koridoru Mutabakatı’nın imza töreniFotoğraf: OZAN KOSE/AFP
Gemilerin kontrolünün nasıl olacağı ile ilgili bilgi veren Akar, “Ukrayna limanlarındaki yükleme ile Türkiye’deki limanlara yönelik uygulamalar uygun konumlarda, müşterek kontrol zamanları tarafından gemilerin denetimleri yapılacaktır. ” diye konuştu.
Bu potansiyelin Ukrayna’daki depolarda bulunan yaklaşık 25 milyon tonluk miktarın kısa bir süre içinde sevk edilmesi bekleniyor. Akar, hali hazırda Ukrayna limanlarından gelecek olan birinci dönemde yüklü gemilerin hazırlıklarının ve gerçekleştirilmesine devam edilmekte olduğunu bildirdi.
Her ne kadar olursa olsun koridoru muahedesi denilse de muahede ile Ukrayna’nın tatili, ayçiçek ve ayçiçek ihracatının da önü açılırken, misal bir formda Rusya’nın bazı ürünlerinin ihracı da mümkündür.
Taraflar ateşkese daha mı yakın?
Gereksiz BM parçalarının birçok ülke koridoru mutabakatının bilhassa besin krizinin hafifletilmesi için olumlu bir adım olduğunu düşünürken, diğer taraftan kalıcı bir ateşkese imkanı sağlayabileceği yerde Türkiye’nin temennisi ise çok çaresiz görülmüyor.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Bloomberg’e dün demeçte kesinti için mutabakatı için “Bu, şayet sürdürülebilir olursa ve devam ederse, yalnızca Rusya ve Ukrayna değil, diğer ülkeler tarafından da desteklenirse, bundan sonra yeni ateşkes, esir mübadelesi ve barış mutabakatlarının tabanını hazırlayacak bir inançla da inşa edilebilir” dedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da bugün TV100’de yaptığı açıklamada, misal bir halde bu gidişleri başarmaları durumunda ateşkes için de değerli bir adım atmış olunacağını belirtti, “Plan işlemezse çok kahır olur. İşlerin tahmini ateşkes için bir ortaya çıkma olasılığı artar” diye konuştu.
Emekli Büyükelçisi Arslan Hakan Okçal ise birçok alanda bilgi sahibi olmak üzere şu anda ateşkese uzak olduğunu düşünen isimlerden. Okçal’a bağlı kişilerin ateşkese uzak olmalarının en büyük nedenleri birbirlerine güvenmemeleri. Tahıl koridoru için iki farklı muahede imzaladıklarını ve Ukrayna’nın yerinde dahi oturmak istemediğini hatırlatan Okçal, imza merasimin kalkınma bakanlığını gönderen Ukrayna’nın bu muahedeyi teknik/ekonomik gördüğünü, askeri ve siyasi bir mana taşımadığını iletisini istediğini belirtiyor.
“Bunun üzerinden bir barış mütabakatı inşa etmek mümkün değil. Şu anda bunun için çok erken” diyen Okçal, BM’nin ateşkes beklentisinin de düşük olduğuna işaret ediyor.
Bu orta aralık koridoru muahedesinin ömrünün çok da uzun süreyebileceğine dair kaygılar de var. Mutabakat için 120 gün yani dört aylık bir süre belirlenmiş ve iki taraflı da iptal edilmediği sürece devam edilebileceği hususu eklenmişti.
Kadir Has Üniversitesi Milletlerarası Münasebetler Kısmı Öğretim Prof. Bir “yol kazası”nın gerçekleşmesi mümkün görünmüyor.
Savaşın iki ülke ortasından bir tür istikrar sürdürülmesine çalışan Ankara’nın bu siyaseti koridoru muahedesi ile birlikte ekstra risk kaydına girmiş de olabilir.
Rusya muahedenin üzerinden 24 saat para Odessa Limanı’ndaki füze saldırısı düzenlenmişti. Savunma Bakanı Akar’ın yaptığı Rus organizasyonlarında konuşulduğu ve saldırıların yapılmadığının söylendiği belirtilirken, Ruslar dört saat sonra saldırıyı sahiplenmişti.
“Bu rol vermek olmak, Rusya’yı Rusya’dan da fazla sakınır olmak bazen Türkiye’yi açıkta bırakmak” diyen Güvenç, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
Prof. Dr. Serhat GüvençFotoğraf: Kadir Has Üniversitesi
“Türkiye bir çeşit garantörlüğünü üstlendiği sistem, yeterli politikaya güvendiği bir tarafça kopma durumunda güç çalışır durumda kalıyor. Ankara bunu Karadeniz’deki iki ülke ortasında yaşanan bölgesel bir kriz halinde yaşanıyor. Buna sahiden biliniyor mu yoksa istenilen istikrar siyasetinin bir modülü mı emin değilim lakin bence Türkiye küresel olarak ıskalıyor.”
Büyükelçi Okçal’a Rusya’da geçen hafta sonu hücumun akabinde Ankara’dan yapılan şansın açıklamasız olduğu belirtildi
Okçal, mutabakat ile ilgili asıl risk noktasının mutabakattaki performanslar olduğunu belirterek, mutabakatın süratli bir halde kaleme devam edebileceğini ve bu nedenle ayrıntılarda sorunun çıkabileceğini söylüyor. BM’nin metne tarafı olarak değil yalnızca saltanat olarak imza attığını anımsatan Okçal, gösteriyor diyor:
“İki muahedenin altında da Türkiye’nin imzası var. Türkiye’ye burada bir ön cihaz sorumluluğu yüklenmiş. Kimi tazminatlar var ve bunların hepsi bir risk faktörü. Her detay detayında yeni bir kriz bulunabilir ve Türkiye tarafında tutmak zorunda kalabilir.”
Soçi ziyaretinin oturumunda ne var?
Tahıl koridoru ile ilgili mutabakatın uygulamaya başlamasının onayı akabinde ise Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 5 Ağustos’ta Soçi’ye gitmesi ve Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile bir ortaya çıkması bekleniyor.
Edinilen bilgilerle ilgili çalışma ziyareti kapsamındaki bu temaslarda koridoru mutabakatıyla ilgili ayrıntılar ve beklentilerin yanı sıra, iki ülkenin ilgilendiği diğer ayrıntıların alınması.
Bu hususun başında Türkiye’nin Suriye’ye düzenlenmesini istediği operasyon mevcut.
News
