Hasan Kalyoncu Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Murat Aslan, Türkiye’nin savaş uçağı üretimi projeleri yanında, önümüzdeki 10 yıl için gereksinim olarak düşünülen savaş uçaklarının yine gündeme gelmesiyle birlikte başlayan tartışmayı çeşitli boyutlarıyla birlikte kıymetlendirdi.
F-16 TERCİHİ RAFA MI KALDIRILDI?
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Senatosu, hala Türkiye’nin talebine yönelik bir süreç başlatmadı. F-16 savaş uçakları, Türkiye için mantıklı tercih lakin ABD’de bu duruma karşı olumsuz bir yaklaşım var. Gerçekten ABD’li senatörler, uçak satışını durdurmak ismine Dışişleri Bakanı Anthony Blinken’a mektup ilettiler. Yunan ve Ermeni lobisi, bu bahiste esasen aksi teşebbüsler yaparken partiler üstü bu kümeye Yahudi lobisi de dahil oldu. Bu nedenle, F-16’ların Türkiye’ye satışı zayıf bir ihtimal. Bu olasılığa karşı Türkiye de alternatif arayışını esasen seslendiriyordu.
İNGİLİZ VE ÇİN SAVAŞ UÇAKLARI İNCELENDİ
Örnek vermek gerekirse eski Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar, 2022 yılının Ekim ayında Birleşik Krallık’ta ve Hava Kuvvetleri Kumandanı Orgeneral Ziya Cemal Kadıoğlu ise 2023 yılı Ekim ayında Pakistan’da Çin üretimi J-10 savaş uçağını incelemişti. Eski Birleşik Krallık Savunma Bakanı Ben Wallace ise Eurofighter gündemiyle sık sık Türkiye’ye gelmişti. Türkiye, ABD F-16 satışına müsaade vermezse HÜRJET ve KAAN üretilinceye kadar öbür tedarikçilere yönelerek orta formül bulma peşinde. Tedarikçilerin de bu arayıştan rahatsız olduğu pek söylenemez.
F- 35, EUROFİGHTER VE F-16 SAVAŞ UÇAKLARI ORTASINDAKİ FARKLAR
Bu uçakların konseptleri, başka bir sözle kullanım biçimleri farklı. F-35 savaş uçağı, görünmezlik teknolojisiyle gayeye yaklaşma ve uzaktan mühimmatı gayeye sevk etme aslına nazaran tasarlanan bir istihbarat uçağı niteliğindedir. Yazılımı gelişmiş ve anlık data transferi ile vazife aktifliği üst seviyede. Dezavantajı ise uçağın tedarik ve bakım maliyetlerinin yüksek olması ve ABD’den merkezi denetime tabi tutuluyor olması. Başka bir sözle, ulusal vazifeleri F-35’ler ile icra etmek ABD’nin “oluruna” tabi. Hala yaşanan teknik meşakkatler ise uçağa yönelik itimadı zedeliyor.
Eurofighter Typhoon ve F-16 savaş uçakları ise görünmezlik teknolojisine sahip değil. F-16 savaş uçağı yeni kitlerle modernize edilirse 4,5’uncu kuşak bir uçak olabiliyor. Bu kapsamda radar sisteminin değiştirilmesi yahut uçuş denetimi yazılımı üzere ek süreçlerin yapılması gerekiyor. Öte yandan Eurofighter, teknoloji ve kapasite bağlamında çok rollü vazifeler icra edebilecek güzel bir uçak. Servis tavanı yani çıkabildiği irtifa F-16’dan daha âlâ. Hız yüksek olmakla birlikte sürat yakıt tüketimini yani misyon müddetini sınırlıyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse Eurofighter, Fransızların Rafale uçaklarına denk bir uçak olmakla birlikte hareket kabiliyeti, servis tabanı ve hızı Rafale’den daha yeterli.
YUNANİSTAN, AKDENİZ VE ABD UÇAK GEMİSİ
Hatırlanacağı üzere, Yunanistan tedarik ettiği 20 Rafale ile Türk F-16’larına karşı Ege cenahında havada üstünlük sağladı. Bu nedenle, Türkiye’nin bu adımı Yunanistan’ın Fransız Rafale’sine karşı Türkiye’nin Avrupalı Eurofighter’ı formunda kıymetlendirilebilir. Öte yandan Yunanistan, 24 Rafale savaş uçağı yanında 58 adet F-16’sını modernize ediyor. İlaveten 28 opsiyon yanında 20 adet F-35 de alıyor. Gazze konusu patlak verdiğinde ABD’nin uçak gemilerini Doğu Akdeniz’e sevk etmesi de dikkate alınırsa Türk Hava Kuvvetlerinin caydırıcı ve misyona hazır bir yapıda olması artık acil bir gereksinim. Bu bağlamda Kaan Projesi hızlandırılırken hazır alımla istikrarın sağlanması gerekiyor lakin F-35’lerin 5’inci jenerasyon uçaklar olduğunu hatırlatmakta yarar var.
KAAN VE HÜRJET NE VAKİT?
Milli uçak projeleri hala geliştirme ve test evresinde. 2023 yılı Aralık ayında birinci uçuşunu yapacak KAAN ve geçtiğimiz Mayıs ayında birinci uçuşunu yapan HÜRJET, Türk havacılık bölümünde yeri gökle birleştirecek nitelikte. KAAN’ların teknik özellikleri şimdi Türk Uçak Sanayii Anonim İştiraki (TUSAŞ) tarafından kamuoyu ile paylaşılmadı. Lakin 5’inci jenerasyon bir uçak olan KAAN’ın, birinci 20 uçak için F110 motoru dış tedarikle alınırken yazılımı ulusal olacak. Sonraki KAAN üretimlerinde ise ulusal motor kullanılacak. Tıpkı durum HÜRJET için de geçerli. Türk Motor Sanayi (TEI) tarafından ulusal motorun üretilmesiyle de dışa bağımlılık büyük oranda sonlanacak. KAAN, Türk Hava Kuvvetlerinin stratejik misyonlarına, HÜRJET ise hava-kara vazifelerine angaje olabilecek.
HÜRJET PROJESİ
Öte yandan, HÜRJET’in F-16 muadili bir uçak olabilmesi için paralel bir araştırma ve geliştirme (AR-GE) sürecinden geçmesi gerekiyor. Bu uçakların Türk Hava Kuvvetleri envanterine girmesi ve muharip vazifeler alması, 2028 yılı sonrasında başlayacak. Lakin KAAN ve HÜRJET’in nicelik ve nitelik yeterlilik bağlamında envanterde yerini alabilmesi en az 5-7 yıllık bir süreci kapsayabilir. Bu nedenle Türkiye, Eurofighter, F-16 yahut muadili öteki bir uçağa bu 10 yıllık süreçte gereksinim duyuyor.
ALMANYA’NIN MAHZUR KOYMASI
Almanya, daha evvel Türkiye’ye örtülü bir silah ambargosu uyguladı. Türkiye’nin terörle uğraşta Alman silahlarını kullanması, Alman zihinlerinde sorun oluyor. Alman hükümetinin bir koalisyon olması nedeniyle bu tıp kararlar hükümet krizlerine de neden olabiliyor. Hakikaten Suudi Arabistan’ın 2023 yılı Temmuz ayında tedarik etmek istediği Eurofighter savaş uçakları, Yemen’de kullanılma mümkünlüğü nedeniyle Alman hükümetinde tartışmalara neden oldu. Bu nedenle, Alman hükümetinin bu türlü bir talebe karşılığı konusunda yeniden görüş ayrılıkları yaşanması olası.
Ancak İspanya ve Birleşik Krallık, Almanya’nın uçak satışını engelleme teşebbüslerinden rahatsız. Uçağın maliyetine yönelik tenkitler mevcutken maliyeti düşürmenin en mantıklı yolu olan “daha fazla üretimin” önünün kesilmesi, konsorsiyumun devamlılığına kuşkuyla bakılmasına neden oluyor.
İNGİLİZ-ALMAN 6’INCI JENERASYON UÇAK PROJESİ
Birleşik Krallık ve Almanya’nın Geleceğin Savaş Hava Sistemi (FCAS) yani 6’ncı jenerasyon uçak üretimi ile ilgili çalışmalarına kaynak yaratmak ismine Eurofighter savaş uçaklarının pazarlanması konusundaki mahzurların kaldırılması gerekiyor. Bu projenin maliyeti 100 milyar avro civarında. Almanya da bu maliyet sebebiyle projeden çekilmek istiyor. Ayrıyeten Almanya, Birleşik Krallık’ın Tempest Projesi’ne katılarak iki farklı proje yerine Birleşik Krallık, Japonya ve İtalya ile birlikte 6’ncı jenerasyon uçak üretebileceği tek projeye dahil olmak istiyor. Avrupalı devletlerin F-35, Rafale ve F-16’lara yöneldiği bugünlerde Almanya’nın Türkiye’ye satışı engellemesi, aslında Almanya’nın kıymetli bulduğu 6’ncı jenerasyon uçak programını zora sokacak bir yaklaşım.
Öte yandan, Almanya’nın olumsuz kararı halinde Türkiye’nin Eurofighter’a alternatif diğer seçeneklerinin de olduğu, hatta Ulusal Uçak Programı’nın hızlandırılmasının da kıymetlendirilebileceği görülüyor.
AA
News
