Sabah gazetesindeki köşesinde “Araplar Musevilere toprak sattı” tezini yalanlayan bilgi ve dokümanlar paylaşan tarihçi Prof. Dr. Erhan Afyoncu, dikkat çeken ayrıntılara yer verdi.
“Filistin’de satılan toprak yüzde 1 bile değildi”
Hayatı boyunca bahisle ilgili bir tane bile doküman görmemiş kim varsa “Filistinliler, Musevilere toprak sattı” diye konuşuyor. Museviler, Filistin’de Osmanlı idaresinin bütün yasaklamalarına karşın, 19. yüzyılın sonlarında hileli yollarla bir ölçü toprak satın aldılar.
Ancak 1900’de Musevilerin elindeki 218 bin 170 dönümlük toprak, Filistin’in bütün yüzölçümünün yalnızca yüzde 0.73’üydü
Filistin toprakları en uzun soluklu barış devrini Osmanlı Devleti vaktinde yaşadı. Hıristiyanlar için kutsal olan bölge, Haçlı seferlerine karşın kısa bir mühlet haricinde Avrupalılar tarafından ele geçirilememiştir.
İngiltere 19. yüzyılın ortalarına gerçek Osmanlı topraklarındaki Musevileri himayeyi ve onlar vasıtasıyla Osmanlı topraklarında faaliyet göstermeyi dış siyasetinin ögelerinden biri hâline getirdi. İngiltere’nin ve Avrupa’nın güçlü Musevileri de İngiltere’nin takviyesiyle Filistin’i vatan hâline getirmek için harekete geçtiler. Filistin’e Yahudi göçü ve toprak satışları hakkında Işıl Işık Bostancı, Brahim Bouazi, Stein, Vahdettin Engin, Kenneth W. Stein ve Ahmet Kavas’ın araştırmaları vardır.
Yafa kıyısından karaya çıkan Museviler
YAHUDİ GÖÇÜ BAŞLADI
1881’de Rus Çarı İkinci Aleksandr’ın öldürülmesi üzerine Yahudi düşmanlığı uygunca arttı. Museviler kitleler halinde Rusya’dan göç ettiler. Ayrıyeten Museviler “Sion Âşıkları” isimli bir dernek kurdular ve Siyonizm ortaya çıktı. Derneğin hedefi, Musevilerin Filistin ve Kudüs’e yerleşmelerini sağlamaktı.
Yahudi göçlerinin bir kısmı Osmanlı topraklarınaydı. Osmanlı idaresi, 1882’de Musevilerin Filistin haricinde gösterilecek yerlerde 100-150 haneyi geçmeyecek biçimde yerleşmeleri kuralıyla ülkeye kabul edilebilecekleri kararını aldı. Ancak bu önlem kesin bir tahlil olmadı. Museviler, çeşitli yollarla Filistin’e gitmeyi sürdürdüler.
Osmanlı idaresi, Musevilerin bölgeye yerleşmelerinin yaratacağı riskleri gördüğü için toprak satışını ve Filistin’e yerleşmelerini yasakladı. Osmanlı Devleti, Filistin’de toprak satışına katı halde karşıydı.
II. Abdülhamid
Keyfi satışların önüne geçmek için de her türlü önlemi denedi. Lakin bilhassa mahalli yöneticilerin bir kısmı büyük paralar karşılığında hükümetin yasağına karşın Musevilerin kimi toprakları satın almasına göz yumdu.
Devletine bağlı mahalli yöneticiler ise tespit edebildikleri usulsüzlükleri İstanbul’a bildirdiler. İkinci Abdülhamid, bu gelişmeler üzerine bölgedeki boş devlet yerlerinden bir kısmını satın alıp çiftlik-i hümayunlar oluşturdu. Ayrıyeten göçebe hayat süren Arap ve Türkmen aşiretlerinin Filistin’e yerleştirilmesine çalışıldı.
Osmanlı Devleti her şeye karşın bu satışların önüne geçmeye kararlıydı. Bu vesileyle öne sürülen tezler de kıymetliydi. Dahiliye Nezareti’nin, yani İçişleri Bakanlığı’nın 25 Şubat 1893 tarihli bir evrakında bahis şöyle ele alınmıştı:
MİLLETLERARASI SORUN ÇIKAR
“Filistin’de toprak satın almak isteyen Musevilerin gayesi, Beni İsrail periyodunda mamur hâlde bulunan ve Tevrat’ta ismi geçen kimi yerlerin mamuriyeti sabıkasını iade etmekti. Şimdiye kadar Kudüs havalisine gelen Yahudi göçmenlerin ölçüsü, yerli Musevilerin on misline çıkmıştı. Ama bunlar paklığa dikkat etmediklerinden bölgedeki sıhhat kaidelerinin bozulmasına sebep olabilirlerdi.
Ayrıca, gittikleri yerlerde yerli sanayi ve ticareti ele geçirdiklerinden, şu hâlleriyle ve para kullanmayı bilmeleri sayesinde buraları kısa süre içinde büsbütün kendi tasarrufları altına alıp asli öge olan yerli halkın dağılmasına sebep olabileceklerdir. Ayrıyeten Museviler sahip oldukları mülkleri kendi dinlerinden olmayan hiçbir kimseye satmamaktadırlar.
Bu hâlleriyle bundan sonra da arazi satın almaları hür bırakılacak olursa bunun getireceği sakıncaların önüne geçilemez. Ayrıyeten, milletlerarası yeni bir sorun çıkarmanın gereği de yoktur.”
Yahudilerin toprak satın almasıyla ilgili bir doküman
1945’TE BİLE YÜZDE 5’Tİ
Osmanlı idaresinin bütün engelleme gayretlerine karşı Museviler, şirket, dernek, vakıf ve konsolosluklar yoluyla az ölçüde toprak satın aldılar. Toprak satışları, yabancıların hülle yapması, birtakım memurların rüşvet alması ve evrakta sahtecilik yapmaları yüzünden gerçekleşti.
1882 yılında Musevilerin kırsal yerleşim merkezlerinin sayısı 6, tasarruflarında olan arazi ölçüsü 22 bin 530 dönüm ve kırsal nüfusları 480 iken, 1900’de yılında kırsal yerleşim merkezlerinin sayısı 22’ye, tasarruflarında olan arazi ölçüsü 218 bin 170 dönüme ve kırsal nüfusları 5 bin 210’a yükselmişti.
Filistin topraklarının yüzde 80’i devlet toprağı, yüzde 20 kadarı da özel mülk olan yerlerdi. Osmanlı idaresi, yabancı Musevilere devlet toprağı satışında bulunmamış ve bu tıp satışı da yasaklamıştı. Yabancı Musevilere direkt yahut dolaylı olarak yapılan satışlar, özel mülk topraklarda gerçekleşti. Toprak satın alındıktan sonra birtakım usulsüzlüklerle yabancı Museviler, Osmanlı tebaası olarak gösterilmişti. Hileli satışlar tespit edildiği anda ise devlet tarafından iptal edildi. İptal edilmeyen, yöntemsiz olarak gerçekleşen yahut gözden kaçan satışlar, 1900’de Filistin topraklarının yalnızca yüzde 0.73’üydü.
Filistin’de Musevilerin sahip oldukları toprak ölçüsü İngiliz işgali periyodunda İngiltere’nin çeşitli hileleriyle bir ölçü arttı. Lakin 1945’te bile Filistin’de Museviler’in elindeki toprak ölçüsü yalnızca yüzde 5 civarındaydı.
Filistin’de bir Türk askeri
OSMANLI İDARESİNDE 401 YIL HUZUR İÇİNDE YAŞANDI
TARIH boyunca birçok çatışmaya sahne olan Filistin 16. yüzyılda Osmanlı hâkimiyetine girdi. Yavuz Sultan Selim, Memlük hükümdarı Kansu Gavri’yi 1516’da Mercidabık Meydan Muharebesi’nde mağlup edince, Suriye ve Filistin, Osmanlı topraklarına katılmıştı. Yavuz Sultan Selim, 29 Aralık 1516’da Kudüs’e girdi. Filistin bölgesi Şam Beylerbeyliği’ne bağlı Kudüs, Gazze ve Nablus halinde üç sancak hâlinde teşkilatlandırıldı. Filistin, Osmanlı’nın son devirlerinde ise evvel Sayda Eyaleti’ne, sonra Suriye Vilayeti’ne, akabinde da son devirde kurulan Beyrut Vilayeti’ne bağlıydı. Osmanlılar, Filistin’de 401 yıl karar sürdüler. Filistin, Müslümanlar, Hıristiyanlar ve Museviler için de büyük değer atfedilen bir bölgeydi. Bilhassa Kudüs’teki kutsal yerler paylaşılamıyordu. Hıristiyanlığın çeşitli mezhepleri bile birbirleriyle çatışma hâlindeydiler. Osmanlı İmparatorluğu, bölgeyi fethetmesinden itibaren Filistin’de de kendine has bir idari formül uyguladı. Osmanlı tertibi bölgeye hâkim oldu. 19. yüzyılda Batılı güçler bölgeye el atınca Filistin’de ve Ortadoğu’daki başka bölgelerde günümüze kadar süren ve bitmeyen kaos başladı.
News
