Türkiye bir siyasi gayret sahnesi nasıl oluyor?

Siyaset bilimci ve sosyolog Prof. Dr. Emre Arslan, Türkiye’de otoriter bir üçüncü aday ile daha demokratik bir üçüncü savunucuların ortada bir savaşım olduğunu söyledi.

14 Mayıs seçimlerinden milliyetçiliğin galip çıktığı görünüme katılmadığını söyleyen Arslan, “Seçimlerin asıl ortaya çıktığı sonuç, otoriter rejimin, Recep Tayyip Erdoğan’ın, kendini yine üretecek bir güç elde edilmiş olması. Bu da HÜDA PAR ve Yine Refah ile bayan düşmanlığı, Sünni köktendincilik bakış açısı Bunlar birleştirici faktörler olarak ön plana çıkmış oldu” dedi.

Ata İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Sinan Oğan’ın ikinci tıp cumhurbaşkanlığı seçimleri konusunda davranması mümkün tavra ait, “Daha demokratik bir Türkiye mi yoksa daha otoriter bir Türkiye mi mevcut” değerlendirmesini yapan Arslan, 28 Mayıs’ta çok insanlara anlıklara gidip gelme oylarını kullanmalarının Büyük ehemmiyet taşıdığını vurguladı.

Siyaset bilimci ve sosyolog Prof. Dr. Emre Arslan.Fotoğraf: Internationale Hochschule IU

Köln Memleketler arası Üniversite’nin (IU) öğretim üyesi Arslan, 14 Mayıs seçimleriyle ortaya çıkan siyasi tablonun nasıl bir Türkiye’ye ayna tuttuğunu ve ikinci tıp cumhurbaşkanlığı seçimlerinin kıymetini, DW Türkçe’ye takdir etti.

DW Türkçe: Türkiye’de dikkatler 28 Mayıs Ben S’TA RECEP Tayyip Erdo G an ile Kemal K Ben ben Ben çdaro G lu’nun yar dır-dir aka gı ikinci cins cumhurba S kanl ığı Seçimlerine dönüşürken, 14 Mayıs Ben seçim sonuçları Ben yla ilgili hararetli tart dır-dir malar sürüyor. Sizin, Türkiye’de seçimlerle ortaya ç Ben kan siyasi tabloya ili S akraba G erlendirmeniz nedir?

Prof. Dr. Emre Arslan: Seçim sonuçları, iki farklı Türkiye’yi, paralel dünyalarda yaşayan, örneklerden gazete ve televizyonların izlendiği, ikili bölünmüş bir akış yansıtıyor. Bir yanda daha da otoriterleşmek isteyen bir rejim ve onu destekleyenler var. Öteki yanda, buna karşı çok önemli bir direnç sergileniyor. Siyasal idare ne kadar çabalasa da, toplumun genel genelinde otoriterleşmeye direniyor. Sergilenen direniş güçlü, rejim ne yaptıysa kültür, bilim, üniversiteler çevresinde alanlar ele geçiremedi. Ancak direnen bu kesim seçimleri sürüyor ve ne yazık ki beklenenden, anketlerin işaret ettiği zaman biraz farklı sonuçlar ortaya çıkması, direnç sergileyen kesim için biraz yıkıcı oldu… Ancak tüm zorluklara ve çetin şartlara karşılık Kılıçdaroğlu’nun yüzde 45’lik bir oy almış olması, Erdoğan’ sergilenen güçlü direnç nedeniyle seçimleri kazanamamış olması, seçimlerin ikinci tipte yaşanmış olması çok değerli.

Cumhur İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan.Fotoğraf: Emrah Gürel/AP/picture Alliance

Seçimlerden Ben milliyetçiyim G galip ç’de Ben kt ığı Türkiye ülkelerinin en milliyetçi milletinin seçildi G ayırmak için ne diyorsunuz?

Ben buna katılmıyorum. Gelişmeleri milliyetçilik üzerinden okumaya çalışırsanız, Türkiye’nin kendi dinamiklerini anlayamayabilir, asıl sıkıntıyı gözden kaçırabilirsiniz. Türkiye’de milliyetçilik çok genişlemiş bir kavram. Farklılıklar gösterse de, kendisini milliyetçi olarak yüzde 70’lik bir kesim var esasen. Türkiye’de milliyetçiliği eleştiren yüzde 20’lik, en fazla yüzde 30’luk bir kesim vardır. Örneğin Almanya’da milliyetçilik formuyla yalnızca çok sağ ve faşizm anlaşılırken, Türkiye’deki milliyetçilik, bunu içermekle birlikte onun ideolojisini içinde kendi içinde yer bulabiliyor. Türkiye’de şu anda milliyetçilerle milliyetçilik tersleri ortada değil, otoriterleşmeyi destekleyenler ile demokrasiden yana olanlar ortada bir yer, bir rejim gayretli meclis. Türkiye’deki ayrım çizgisinin rejimin rejimin taraftarları ile daha demokratik bir siyasi sistemin ortada yer alacağı görüşündeyim.

Bunu biraz sağlar m Ben S Ben N Ben z?

Türkiye’de, yargının, devlet yönetiminin, hiçbir şeyin sorgulanmadığı, biraz daha Rusya’ya misal, otoriter bir nizam isteyenler ile daha demokratik bir üçüncüsü savunanlar ortada bir savaşım var. Sorunlu milliyetçilik beslenmesinde bakanlar, kanımca daha mevcut olan ve daha acil olan savaşım kaydını gözden kaçırıyorlar. Zira Kılıçdaroğlu ve Erdoğan’ın mültecilerle ilgili miktarı yan yana koyarsak o vakit ‘Erdoğan daha solda, daha az milliyetçi’ dememiz mümkündür. Öte yandan CHP’liler ortada da Türk milliyetçisi olarak fedakarlıklar var, CHP’yi temsil eden altı oktan biri de milliyetçilik… Kimi CHP’lilerin Suriyeliler hakkında söylediklerini çok daha ırkçı, milliyetçi olabiliyor. Ayrıyeten mesela Cumhur İttifakı’nda MHP ve örneğin kendini Atatürkçü olarak kırdı Hulki Cevizoğlu ya da sundu solcu, laik olarak nitelendirilen DSP’liler yer alıyor. Bunlara Kürt, azınlık milliyetçiliği olan, hatta federasyonu savunan HÜDA PAR da katıldı.

Hatta MHP’nin bundan dolayı rahatı var Ben z olaca gı belirtilmesi gerektiği belirtiliyordu Ben …

Evet, Cumhur İttifakı’na HÜDA PAR’ın katılımında, çoğunluğun milliyetçiliğini temsil eden MHP ile sorun yaşanacağı söyleniyordu. Lakinler beslediler, güçlendiler, zira otoriterleşmenin dışında ayrıyeten erkek hükümran, militarist yönetimlerde, bayan düşmanlığında birleştiler. Bir de Sünnilik üzerinde birleşiyorlar ve bilhassa Orta Anadolu’da kişilerin yetkilendirildikleri bir tablo ortaya çıktı. Öte yandan, kendisini milliyetçi olarak güvence altına alan GÜZEL Parti, Millet İttifakı’nın bir modülü. Ayrıyeten küçük partileri olan Remzi Çayır, Ahmet Yılmaz üzere davacılar de demokrasinin ve bu nedenle de Kılıçdaroğlu’nun temsil edildiğini söylüyorlar. Kendini farklı ittifaklarda konumlandıran YETERLİ Parti’nin milliyetçiliği ile MHP’nin milliyetçiliği de farklı…

Fotoğraf: Boris Roessler/dpa/picture-alliance

Nedir farkl Ben ben Ben Klar mı?

İYİ Parti, Antalya ve Mersin şeklinde, Türkiye’nin kıyılarından, daha çağdaş, kentli kesitlerden oy alıyor. Tabanını da çağdaş, batılı hayatlarla içli dışlı olan beşerler oluşur. MHP ise Orta Anadolu’dan daha çok oy alabiliyor. Bu türden bir kırılma oldu. kadınlarla ilgili telaffuzları, İstanbul Sözleşmesi’ne yönelik tavrıyla Meral Akşener daha çağdaş ve görece demokratik bir milliyetçiliği temsil ediyor. Millet İttifakı ile tekrar parlamento sistemi geçişinden yana tutum aldı. Seçim sonuçlarıyla ilgili olarak milliyetçilik konusunda söyleyebileceğimiz bir şey varsa o da milliyetçiliğin daha demokratik olarak değerlendirilebilecekn, yani Yeterli Parti’nin beklemesi dayanağı alamamış. Ayrıyeten seçimlerin asıl ortaya çıkardığı sonuç, otoriter rejimin, Erdoğan’ın, kendisini yine üretecek bir güç olması. Bu da HÜDA PAR ve Yine Refah ile bayan düşmanlığı, Sünni köktendincilik bakış açısı. Bunlar birleştirici faktörler olarak ön plana çıkmış oldu.

HÜDA PAR ile MHP’yi ortak paydada bulu S turan bir etken olarak Sünnili G ben de Ben ralad Ben N Ben z… Esasen AKP’yi de MHP ile ayn Ben tabanda bulu S turan, dindar Türklerle milliyetçi sa gı birle S tirmeye yönelik uzun nefesli çabalar Ben ne da bir sonuç G ben mi?

Eskiden beri hem MHP’nin hem Ulusal Görüş’ün içinde dindarlıkla milliyetçilik ortada gerilimler ve ayrılıklar olmuştur. Lakin isminde vurgulandığı üzere Ulusal Görüş’te milliyetçilik daima var olmuştur… Daha ırkçı olan Nihal Atsız’ın, ikinci Türkçülük yürüyüşü, İslam’a karşı daha net bir ret vardı ama 60’lardan sonra Alparslan Türkeş ile tamamlamak Ülkücü harekette Türkiye’de kitleselleşmek için Sünni-Alevi ayrımlarını gördüklerini gördük. Sünnilik üzerinden çok insan devşirdiler. Ülkücülük için din önemliydi…. Din ve milliyetçilik, öte dünya tahayyülleri gerektiriyorsa, bunlar bir grup eksenlerde buluşabiliyorlar.

Oğul seçimlerde İYİ Parti’ye deste G bir k’de Ben sm Ben N Ben n MHP’ye bir k Ben sm Ben N Ben n da Cet BENCE ttifak Ben ve cumhurba S kan Ben bir gün Ben Sinan O G an’a kayd ığı görüş S bir kat Ben ben Ben yoruyor musun?

Her ikisi de Sinan Oğan’a kaydığı kesin olarak olabilir. Birinci etapta bir kısmı Muharrem İnce’ye, çekilenin akabinde da Oğan’a geçti kanımca… GÜZEL Parti aslında merkez sağa daha yakın, milliyetçiliğin daha az göründüğü bir alana gitmek istedi aslında ama Yavuz Ağıralioğlu olarak bilinen MHP telaffuzlarını kullanınca ‘MHP ile aranızda fark yoksa boyutu değişen değişkenlik var’ algısı olabilir… Bu nedenle ortada kaldılar, biraz daha merkezde hızlı açık, çağdaş hayatta daha fazla yakın yaşayan bir tabanı var, lakin UYGUN Parti’nin takımının yüzde 90’ı MHP’den geldi. Tabanla tavan ortada ki açığı partiyi zorladığı görüş var bu nedenle kendisine tam bir ideolojik alan bulamamış durumda duruyor ancak yeniden de yüzde 10’a yakın bir oy yaşamış oldukları da değerlidir.

Sinan Oğan.Fotoğraf: Hakan Nural/AA/resim ittifakı

Peki siz, cumhurba S kanl ığı seçimlerinin ikinci sezonunda Sinan Oğan’ın “Kingmaker” yani sonuçları belirleyecek oyuncu olaca gı görüş S bir kat Ben ben Ben yoruyor musun?

Oğan da onu MHP’den gelen Ümit Özdağ’ı destekleyerek, orada bulamayanlar için arayan siyasetçiler. Şu anda ne yapacaklarını öngörmek sıkıntı. Daha demokratik bir Türkiye mi yoksa daha otoriter bir Türkiye mi var? Mesela Meral Akşener Cumhur İttifakı’na gitse düzgün bir konum alamaz mı? Alır. Ama bu biraz da hayat biçimiyle ilgili bir şey… Ayrıyeten Oğan seçmenlerine davet yapsa da, seçmenlerin blok olarak onun işaret verme noktasında oy vermeleri de gönüllü bir beklenti değil zaten…

Sinan O G BİR’ Ben n bilhassa seçimlerle ilgili iddial Ben iletilerin yayınlanması dikkat çekiyor. Öte Yandan Erdo G bir sonra Ben periyoda, MHP, İYİ Parti ve Cet BENCE ttifak Ben ‘N Ben hayır S turaca gı bir ittifak ile geçi S olabilece G ben konu S uluyor. Sinan O G bir, Tu G rul Türke S ‘içinde, “ Seçimlerin tek ve gerçek galibi Türk Milliyetçili G dir “ sözlerine yer verdin G fark ettim Ben milliyetçi yap Ben lar Ben bir “ Lig “ kedi Ben S Ben alternatif Ben nda toplanmalar Ben halinde yap Ben N Ben bir sonraki seçimlerin galibi olabilece G ben S aret etti G i bildiriyi retweetledi… Yak Ben sürekli siyaset sahnesinde bu türden bir gelişme S ben ya S anlayabilir miyim?

Bence mümkün değil. Bu milliyetçi partilerin bir çatı altında toplanmalarının önünde esasen ısık pürüzler de var. “Birleşe birleşe kazanacağız” diyen Millet İttifakı’ndan çok farklı dinamikler kelam konusu. Ayrıyeten birleştikleri için partiler seçmen kitlelerini daha da büyütemiyorlar, ayrılmaları için de seçmenleri azalmıyor. MHP, ÂLÂ Parti ve Zafer Partisi bir ortaya çıktı, bunları oyları yüzde 8’i geçmez mesela. Bir de MHP Türk milliyetçiliğini temsil eden “biz bu devletin sahibiyiz” diyor. Mesela cinayet işlense sıradan bir ülkücü “bu kıyafet değil ben buna karşıyım” demiyor. Bunlar bizim kendi çıkarlarımız, etik değerlerimizle görebileceğimiz şeyler değil, o kesimde ahlak değil odak gücü. Güç kimdeyse oraya yanlışsız yönelme var… Aslında YETERLİ Parti’nin merkez sağ partisi olarak ortaya çıkma bahtı vardı. Zati oyu yüzde 18’e kadar yükselmişti, Ağıralioğlu adıyla daha erken ayrılsaydı, GÜZEL Parti, MHP milliyetçiliğine daha fazla ara koyabilmiş olsaydı, bu durumda güçlenebilirdi lakin başaramadı. Gelecekte ne olacağı, ÂLÂ Parti’nin ideolojik durumunun netleştirilip netleştirilmesine bağlı.

Sinan O G an’a bilhassa gençlerin oy verdikleri belirtiliyor. Sizce bu insanların ikinci çeşitte nas Ben Bir tavır stantları mı?

Bir kısmı AKP’ye, daha büyük bir kısmı da Kılıçdaroğlu’na gideceğini düşünüyorum. Lakin onun ikisine girecek olanlar da var. Örneğin Oğan’ı destekleyen kendini milliyetçi ve ateist olarak nitelendirenler de var. Ne Erdoğan’ı seviyorlar ne de “terör destekçisi” ithamları nedeniyle Kılıçdaroğlu’na oy vermek istiyor.

Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu. Fotoğraf: MURAD SEZER/REUTERS

S imdi dikkatler 28 Mayıs Ben s’a çevrildi. Cumhur BENCE ttifak Ben ‘N Ben esasen mecliste ço G unlu G sen büyüksün G ben, K Ben ben Ben çdaro G lu’nun cumhurba S kanl ığı N Ben kazançlar Ben halinde “ Topal ördek “ pozisyonunda olaca gı görüş S leri için ne diyorsunuz?

Önemli olan parçalar çok insanın sandıklarına gidip oylarını kullanmalarıdır. Evet Millet İttifak’ı için süreç kolay görünmüyor, “oy versek de kazanılamaz” diye düşünenler de olabilir. Fakat şayet Cumhur İttifak’ı destekçilerinin bir kısmı “nasıl olsa kazandık” sandıklara gitmezlerse de sonuç çok farklı olabilir. Ayrıyeten cumhurbaşkanlığı meclise dayanlık duymadan da Türkiye’yi yönetebilir. Sistem o kadar tek kişi odaklı inşa edilmiş ki, Cumhurbaşkanlığı, inanılmaz olanaklara sahip. Yalnızca kararnamelerle ülkeyi yönetebilir. Örneğin bir imzayla İstanbul Sözleşmesi’ne tekrar dönebilir yahut liyakatsız valileri yahut rektörleri olabilir. Daha değerlisi Erdoğan’ın kaybı durumunda ortaya çıkacak evliliğin büyük kıymeti büyük değer taşır. Kılıçdaroğlu, atayacağı bakanlarla iyi düzeyde yeterli bir formu yönetebilir. İstanbul ve Ankara belediyelerinin harcamaları da azaltılmadan iyi bir şekilde yönetiliyorlar. Hülasa kazanırsa Kılıçdaroğlu topal ördek olmaz, biraz maharet ve hamasetle merkezi daha demokratik eksene hakikate yönlendirebilir.

DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşılabilirim?