Dış sermayenin ulusal gelir oranı yüzde 50’ye ulaşan Türkiye için ihracat, dövizin karşılanması için hayati değer aktarımı. Ancak pandemi sonrasında yükselişe geçen enflasyon ve başta en büyük pazar olan Almanya olmak üzere Avrupa Birliği (AB) ekonomilerindeki sakinlik, Türkiye’nin ihracat gelirlerini giderek daha fazla olumsuz etkiliyor.
DW Türkçe’ye konuşan iş dünyası ülkeleri, Türkiye’nin dünya pazarlarında hissini kaybetmeye başladığına işaret ediyorlar. Uzmanlara göre, ürün vaat eden takviye paketlerine karşın ihracatta kan kaybının sürmesi mümkün.
Geçen yıllık aralıklarla gerileme var
Türkiye’nin ihracatı, pandemi sonrasında açılan küresel ticaret ağlarının canlanması ile birlikte, 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 13 artışla 254 milyar dolar olmuştu. 2023 yılının birinci 7 yerinde ise, önceki yıllardaki periyoduna özellikleri yüzde 0,6 düşüş kaydımiş durumda. Yılsonu için konulan ihracat amacı ise 265 milyar. Yani 2022’ye ilişkin ihracat maksadında yüzde 4,3’lük artış öngörülüyor. Son 7 ayda dış ticaret açığı 73,6 milyara ulaştı.
Son 1 yılda dolar kurunda yüzde 52 artış yaşanırken, üretim ve ihracat maliyetlerindeki artış ise yüzde 100’ü aştı. Bununla birlikte pandemi döneminde başta Çin olmak üzere Uzak Asya ülkelerinin AB’ye ihracatı kesintiye uğrayınca öne çıkan Türkiye, bu kazancını da giderek artan bir şekilde kaybediyor. Türkiye’de personel ve hammadde maliyetlerinin artması ile Asya ülkelerinde tekrar fiyat avantajı yakalayarak pazar hislerini geri almaya başladı.
“Kur artışının ihracata dağılımı yok”
12 ihracatçı birliğinden oluşuyor ve Türkiye’nin toplam ihracatının yaklaşık yüzde 15’ini gerçekleştiren Ege İhracatçı Birlikleri’nin Koordinatör Lideri Jak Eskinazi, DW Türkçe’ye yaptığını belirtti, Türkiye’de yaşanan kur artışının enflasyonun çok gerisinde kalması nedeniyle artışa olumlu bir katkı olmuyor.
Jak Eskinazi Fotoğraf: privat
İhracatı artırmak için asıl değerli olanın iktisattaki istikrar olduğunu vurgulayan Eskinazi, “Eğer kurların enflasyonun altında artıyorsa, orada istikrar yoktur. Şu anda hala bu türlü bir istikrar tesisi edilemediği için bu kur artışlarının bize bir dağılımı yok” diyor.
“Fiyat veremiyoruz, pazar kaybının yaşandığı”
Yüksek enflasyon nedeniyle ihracat gelirlerinin düşmesini tabir eden Jak Eskinazi, “Şu anda ihracatçılar olarak sürdürülüyorki fiyat veremiyoruz. Fiyat veremediğimiz için pazar kaybının yaşandığı dönem. Mesela şu an dokuma bölümünde, rekabet ettiğimiz bölgelerden yüzde 30-40 daha değerli durumdayız” diye konuşuyor.
Bununla birlikte demir-çelik ihracatçılarının da yüksek güç maliyetleri nedeniyle yeni sipariş almakta zorlandığını kaydeden Eskinazi, şu değerlendirmelerde bulunuyor:
“Eskiden demir-çelik kesiminde güç maliyetleri yüzde 7-10 seviyesindeyken, artık bu oran yüzde 25’lere geldi. Dünyada güç fiyatları eskiye döndü lakin her türlü dönemdedi. Maalesef şu anda ihracat yapan para kazanıp, yeni yatırıp yönelme talihi yok. “
İSO: İhracat iklimi bozuluyor
İstanbul Sanayi Odası (İSO) bilgilerine göre, Türkiye’de ihracat yapma şartları son 3 yılda bir bozuluyor.
Türkiye imalat kesiminin ana ihracat pazarlarındaki faaliyet şartlarını ölçen İSO Türkiye İmalat Bölümü İhracat İklimi Endeksi, temmuzda 50,3 olarak gerçekleşti. Endekste eşik değeri olan 50,0’nin üzerinde tüm sayı dağıtım ikliminde güzelye, 50’nin altında bedeller ise bozulmaya işaret ediyor.
Son periyotta ihracattaki yavaşlamaya karşı, hükümet tedbir almaya çalışıyor. İktisat idaresi tarafından yürütülen haftalarda, ihracat kredilerinin sonlandırıcı güvenliklerinin dışında kopma, reeskont kredilerinde günlük limitin 1,5 milyar TL’ye yükseltilerek KOBİ hissinin büyümesi şeklinde yenilikler getirildi.
Temmuz rejiminin son işlemleri ise Ticaret Bakanlığı’ndan ihracatçılara yeni bir dayanak ürün açıklaması geldi.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat tarafından yapılan açıklamada, e-ihracatın genel ihracat hissinin yüzde 10’a çıkarılması gayesi ile sağlanan e-ihracat takviye paketinin tüm e-ihracat ekosistemini düzenli biçimde Türk ürünlerinin ve markalarının küresel olarak tanıtılmasında gerekli dayanakları sağlanacağı belirtildi.
Bakan Bolat, 8 Ağustos’ta İstanbul’da katıldığı bir fuar sunumunda ise 2024 bütçesinde ihracat dayanaklarının sağlanması için çalışma başlattıklarını açıkladı.
“Yüksek teknolojili eser ihracatı çok zayıf”
Bünyesindeki 60 bini aşkın şirketle Türkiye dış ticaretinin yüzde 83’ünü gerçekleştiren Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Lideri Süleyman Sönmez, DW Türkçe’ye devam ediyordu, Türkiye’nin döviz işlemlerini karşılayabilmesi için yüksek katma bedelli ücretin harcandığını söylüyor.
“İhracatımızda düşük teknolojili tüketim malları ve ham husus mallarının yoğunluk dikkatlerinden kaçmıyor” diyen Süleyman Sönmez, “Yüksek teknoloji ihracatımız yüzde 3 düzeyinde ve bu oran OECD ülkelerinin yüzde 17-18 bandında seyrettiğini gösteriyor. Türkiye yüksek teknoloji sanayilerine ve yeşil dönüşüme münasebetiyle yeşil endüstrileşmeye bakış veren bir sanayi siyasetinin şiddeti” diye konuşuyor.
Sönmez’e göre ihracatçılara yönelik özel teşvik ve dayanaklar ile birlikte uzun vadeli Türkiye için yeni bir üretim modeli gerekiyor. Sönmez, “Verimlilik bir üretim iktisadını, yüksek katma paha yaratacak, yüksek teknoloji kullanan ve yüksek katma bedelli ihracata yönlendirecek bir rotanın belirlenmesi gerekli” diyor.
Euro Bölgesi korkutuyor
Türkiye’nin ihracatının yarıdan fazlasının gerçekleştiği Euro Bölgesi’nde ekonomik performansta yaşanan sakinlik da Türkiye’nin ihracat konusunda tasaları artıyor.
Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat), Avrupa Birliği (AB) ve Euro Bölgesi’nin 2023 yılı ikinci çeyrek büyüme oranlarına ait bilgilere ait bilgilere göre, 20 üyeli Euro Bölgesi’nde mevsimsellikten arındırılmış Gayrisafi Yurt içi Hasıla (GSYH), 2023’ün ikinci bölümü bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 0,3 artarken, geçen yıllardaki bölgelere göre yüzde 0,6 yükseldi. Euro Bölgesi’nin birinci çeyrek büyüme bilgilerinde yüzde 0,1 küçüldüğü bildirildi.
Euro Bölgesi’nde ekonomik olarak yaşanan sakinlik da Türkiye’nin ihracat konusundaki telaşları performansı artırdı.Fotoğraf: Sandra Weiss/DW
Geçen yılın son çeyreğinde yüzde 0,1 daralan Euro Bölgesi iktisadı teknik resesesyona girmişti. Daha sonra Eurostat, Euro Bölgesi’nin ilk çeyrek büyüme dönemi üst bilgileri revize edilmiş, bilgilerdeki yüzde 0,1 küçülmeyi 0 (sıfır) olarak güncellemişti.
“Almanya’da küçülme riski var”
DW Türkçe’ye konuşan Altınbaş Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, bilhassa Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı Alman iktisadına ait yüzde 0,9’luk daralmanın yakın gelecekte ihracat için olumsuz bir gelişme olduğunu söylüyor. Türkiye, Almanya geçen yıl 21,1 milyar civarında ihracat gerçekleştirmişti.
Döviz kurunun kurundan önceki baskı altında bırakılmasının üretimin gecikmesine da işaret eden Prof. Kozanoğlu, son günlerde dolar kurunun 27 TL’yi elde etmenin verimin bir ölçü canlandırabileceğini söylüyor. Kozanoğlu, “Yeni fiyatlara katılanların siparişlerinin toplanması ve üretimin yapılması biraz zaman alıyor” diyor.
Dünya ticaretindeki hissi yüzde 1,04
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) verilerine göre, Türkiye 2023 yılının birinci çeyreği itibarıyla dünya ticaretinden yüzde 1,04 pay yer alıyor. AKP’nin iktidara geldiği 2002’den 2022 yılı sonuna kadar, dünya ticareti yüzde 276,5 büyüme göstererek 24 araç dolarını aştı.
Bu 20 yıl içerisinde Türkiye’nin ihracatı 6,5 milyar dolardan 255 milyara çıkmış olsa da, küresel ticaretten elde edilen hisse yalnızca 1 kat arttı ve yüzde 0,55’ten yüzde 1,04’e yükseldi.
News
