Türkiye’de rüşvet neden önlenemiyor?

Organize kabahat organizasyonuyla suçlanan ve şu anda Birleşik Arap Emirlikleri’nde bulunan Sedat Peker’in son tezleri Türkiye’de rüşvetin cezalandırılıp cezalandırılmadığına ait soru işaretlerini tekrar gündeme getirdi.

Peker, sermaye piyasasının ve kurumların işleyiş kaydına yönlendirildi ve bir kamu kurumu olan Sermaye Piyasası Şurası’nın (SPK) eski Lideri Ali Fuat Taşkesenlioğlu, AKP Erzurum Milletvekili Zehra Taşkesenlioğlu, Cumhurbaşkan Danışmanı Serkan Taranoğlu ve TOBB üyesi Salih Orakcı’nın rüşvet sürdüğü sürmüştü.

Türkiye’de yolsuzluk ve rüşvetle ilgili hukuksal düzenlemeler mevcuttur. Lakin düzenlemelerin iyileşmesiyle ilgili kasvetler var.

DW Türkçe’ye konuşan Milletlerarası Şeffaflık Örgütü Temsilcisi Oya Özarslan, “Türkiye’deki en değerli sorun yolsuzluğun cezasının kalmasıdır” diyor ve ekliyor:

“Bunun için yargılamanın misyonunu gerçekleştirmesi, ortaya çıkan tezleri soruşturması, yeniden yargılamaya izini sürerek sorumluların bulması gerekir. Savcılar nerede diye çağırılmaz, bu zati savcının asli misyonudur.”

Organize cürüm örgütünün lideri Sedat Peker Fotoğraf: REİS SEDAT PEKER/Youtube

Rüşvet sorununda takipsizlik artıyor

Türk Ceza Kanunu’na göre rüşvetin 4 yılla 12 yıl ortasında mahpus cezası bulunuyor. İhaleye fesat dağıtmak ise üç harf yedi yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılıyor. Lakin yolsuzluk konusunda cezasızlık yaygınlaşıyor. Adalet Bakanlığı’nın yayınlanması 2021 yılına ilişkin İsimli Sicil İstatistikleri’ne göre son 10 yılda rüşvet amacıyla kayıt kabahatleriyle ilgili soruşturmalara ait verilen takipsizlik sıralaması yüzde 44’ten yüzde 51,5’e kadar çıktı.

Rüşvet, görevi berbata kullanma, zimmet ve dağıtımın genelinde olduğu 14 farklı hizmet barındırma kamu yönetiminin dayanıklılığıne ve bol miktarda günlük hata sayısı 2021’de 156 bin 110 iken, bunların 80 bin 451’i için kovuşturmaya yer vermesi kararı verildi, 30 bin 576’sına yani yüzde 33,5’ine ise kamu çalışması açıldı.

Oya Özarslan, “Bu çok önemli bir soru işareti, yargı neden utangaç açıklanıyor, neden harekete geçmiyor? Şüphelilerin politik irtibatları bu mevzuda bir etken oluyor mu? Sonuçta bu konu, yargının bütün siyasal iktidar ve kalma gücünden bağımsız olması durumu gösteriyor, ki en duruyoruz adaletin izolasyonu ve sisteminin temizlenmesidir” diyor.

Uluslararası Şeffaflık Derneği’nin yılın başında açıkladığı 2021 yılında Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, son 10 yılda en çok puan kaybeden ülkelerde ortada yer alarak 38 puanla 180 ülke ortada 96’ıncı sıralamada düştü.

Yüzde 75 “kamuda yolsuzluk var” diyor

Derneğin Ocak ayında yaptığı “Türkiye’de Yolsuzluk: Neden? Nasıl? Nerede?” Türkiye’de kayıtlı araştırmaya göre yüzde 74’ünde yolsuzluğun arttığı fikri hakimiyet yüzdesi 60’ı ise hükümetin yolsuzlukla mücadele konusunda başarısız olduğunu buluyor. Çalışmanın kişiye özel olarak yüzde 75’i kamu kişisinde “yolsuzluk var” diyor. Yüzde 68 büyüklüğünde büyük bir kısımda ise büyümede yolsuzluğun yaygın olduğu öngörülüyor.

“Toplumun değerli bir çoğunluğu en çok güvenmesi gereken yargıyı güvenilebilir kurumlar ortada görünüyorsa bu sistemi alarm gösteriyor” diyen Özarslan, yargının siyasi tesirlerden uzak bir biçim görevini yapabilmesinin demokrasinin en büyük garantilerinden biri olduğunu hatırlatıyor.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü Temsilcisi Oya ÖzarslanFotoğraf: Uluslararası Şeffaflık Örgütü Türkiye

Araştırmaya katılanların yüzde 80’i ise yolsuzluğun en değerli sebebinin “cezasızlık” olduğu görüşte.

Oya Özarslan’a verilen de büyük yolsuzluk skandallarının soruşturulması bilakis bu skandalların teşvik edilmesiyle cezalandırılması hukuk devleti unsurunun değerli ölçüde zedelenmesine ve cezasızlık kültürünün yaygınlaşmasına neden oluyor.

“Cezasızlık Teşvik üzere işler”

Özarslan, “Kamuoyuna yansıyan değerli birçok yolsuzluk savı takip edilmiyor, yargılanmıyorsa, bu yolsuzluk yapmak isteyenler için çok değerli bir işarettir, bir tıp teşvik üzere işler ve takas edilmeyen yozlaşmış bir hale gelir” diyor.

“Türkiye’de Yolsuzluk: Neden? Nasıl? Nerede?” kayıtların, yolsuzlukla rekabete karşı şikayette bulunmayanların yüzde 53’ünün yasal yazılımlarda bulunmaması, bir bölünmemiş bölünmeleri için, yüzde 32’sinin de dayanamadıkları için şikayette bulunmadıkları gösteriliyor. Geri kalanların yüzde 10’u ise olumsuz bir reaksiyon almaktan çekiniyor.

GRECO’ya göre Türkiye başarısız

Avrupa Yolsuzlukla Uğraş Kümesi’nin (GRECO) Mart ayında sunulan 2021 raporuna göre Türkiye’de, 46 ülke içinde tavsiyeleri yerine getirme konusunda başarısız olan 13 ülke içinde mevcut. Türkiye ile birlikte, Ermenistan, Belçika, Almanya, Macaristan, Lüksemburg, Bosna-Hersek, Danimarka, Sırbistan, Moldova, Romanya, Polonya, Ukrayna GRECO’nun yolsuzlukla uğraşması en başarısız olarak gösterilen ülkelerde yer alıyor.

GRECO, Türkiye’nin milletvekilleri, hakim ve savcılarla ilgili yolsuzluğun uyarılarına yönelik tavsiyeleri yerine getirme konusunda kâfi olmadığını söylüyor. Rapora göre Türkiye, 2020 yılında GRECO’nun milletvekili, hakim ve savcılarla ilgili yaptığı 31 tavsiyenin yüzde ortalama 51,6’sını yerine getirmedi, yüzde 38,7’sini toplamda yerine getirdi, yüzde 9,7’sini ise büsbütün uyguladı. Dikkat eden bir başka bulgu ise milletvekilleri için yapılan tavsiyelere uyulmama yüzde 57 ile birinci sırada yer alması.

Ekim 2021’de gri listeye girdi

Türkiye, Ekim 2021’de ise yolsuzlukları gereğince cezalandırılmaması ve sorgulanamaması nedeniyle Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) organizasyonu FATF Mali Aksiyon Gücü tarafından gri listeye alınmıştı. Karar açıklandığında, Türkiye’nin kara para aklama ve terörizmin kaynağı ile gayret konusunda “yeterince çaba göstermediği” sözü verilmişti.

FATF’nin gri listesinde Arnavutluk, Bahamalar, Babardos, Kamboçya, Gana, İzlanda, Jamaika, Moğolistan, Myanmar, Pakistan, Nikaragua, Panama, Suriye, Uganda, Yemen ve Zimbabve’nin içlerinde 22 ülke yer alıyor.

Sedat Peker’in tezleri ve Mine Toplu Sirenen’in açıklamaları

Sedat Peker, Mecnun Çavuş isimli Twitter hesabından Cumartesi günü yaptığı paylaşımlarda Bank Asya eski Yöneticisi ve SPK eski Lideri Ali Fuat Taşkesenlioğlu, kardeşi olan AKP Erzurum Milletvekili Zehra Taşkesenlioğlu, Cumhurbaşkanı Danışmanı Serkan Taranoğlu ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) üyesi Salih Orakcı’ nın bir yolsuzluğa karıştığını, iş insanlardan para istediğini öne sürdü.

SPK Lideri Taşkesenlioğlu’nun, kendisini bir sorun nedeniyle tamamlaması Marka Yatırım Holding’in sahibi Mine Tozlu Sineren’i, AKP’li Zehra Taşkesenlioğlu’na yönlendirdiğini eden Peker, Zehra Taşkesenlioğlu’nun da Mine Tozlu Sineren’i “Way Out” isimli Bir mali genişlemenin yönlendirilmediğini yazdı. Peker, burada Mine Tozlu Sineren’den “danışmanlık” ismi altında 12 milyon liralık “rüşvet” istendiğini öne sürdü ve bununla ilgili bir belge paylaştı. Sineren’in parayı ödemeyi reddettiğini belirten Peker, daha sonra Cumhurbaşkanı Danışmanı Serkan Taranoğlu’nun, Sineren’e ulaşmasını ve ikilinin kelamın doğum şirketinde bir ortaya çıkacaklarını belirtti.

AKP Erzurum Milletvekili Zehra Taşkesenoğlu Fotoğraf: ANKA

Cumartesi gecesi Halk TV’ye ilişkin açıklamalarda bulunan Marka Yatırım Holding İdare Konseyi Lideri Mine Tozlu Sineren de Peker’in savlarını doğruladı.

Mine Tozlu Sineren, “Bugün Türkiye’de kaç tane borsa işvereni varsa bunu yaşıyorlar ve yaşamak zorundalar. Anlatmak istemek mevzu; küçük çocukların sakatlanmaları. Şirketi de bu sakatlıkları gidermek için alınmış” tabirlerini kullanarak “Bu işi açmamı sağlayan SPK’ydı. Sedat Peker ‘İçinde gerçekte hakikat olmayan özellik şeyler var. Zehra Taşkesenlioğlu, rüşvet tekliflerinde bulunulduğunu CİMER’e ilettim” dedi.

Suç duyurusunda bulundular

Bunun üzerine SPK, Pazar günü basın açıklaması yaparak Sineren’in tezlerini yalanladı ve Sineren hakkında cürüm duyurusunda bulunulduğunu kaydetti.

Sedat Peker, dün yayımladığı son tweet dizisinde AKP’li Zehra Taşkesenlioğlu’na ilişkin olduğu öne sürülen bir görüntü da paylaşmıştı. Zehra Taşkesenlioğlu bu sabah sosyal medya hesabı üzerinden savlara yönelik açıklamalarda bulunarak bahisle ilgili bireysel süreci başlattığını duyurdu. Eski SPK Lideri Ali Fuat Taşkesenlioğlu da hak iddialarını reddederek, Mine Tozlu Sineren ve diğer iddiacılar hakkında hata duyurusunda bulunacağını söyledi.

Öte yandan CHP, ÂLÂ Parti, DEVA Partisi, Memleket Partisi ve Vatan Partisi’nin de içinde bulunduğu siyasi partiler, Peker’in tezlerinin formlarını talep ederek Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na cürüm duyurusunda bulundu.