Türkiye’de kanuna göre, kişinin kendi kararıyla evlenebilmesi için 18 yaşını doldurması gerekiyor. Lakin 17’sini dolduranlar velilerin kayıtlı izinleri ile, 16’sını dolduranlar da hakim ile evlenebiliyor. Uygar Kanun’un 124. elemanında, “Erkek yahut bayan 17 yaşını doldurmadıkça evlenemez. Ancak hakim harikulade yabani ve pek değerli bir durumda 16 yaşını doldurmuş olan erkek yahut bayanın evlenmesine izin verebilir. İmkan bulunduğukça karardan önceki ana ve baba yahut vasi dinlenir” deniliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine göre, 2020’de 16-17 yaşında resmi olarak evlenen erkek çocuk sayısı 726 iken bu sayı bireysel yaştaki kız çocuklar için 13 bin 14. Yani 16-17 yaş ayarında evlenen kız çocuk sayısı, erkek çocuk sayısı 18 katı. Ancak Türkiye’de resmi evlilik istatistikleri, imam nikahıyla gerçekleşen evlilikleri içerdiği üzere, 16 yaşında küçüklerin evlendirilmelerine ilişkin veriler de içermiyor.
Aysel Madra, “Suna’nın Kızları” Araştırma Koordinatörü Dr. Aysel Madra, “Türkiye’deki en değerli sıkıntılardan bir parça, kışın gerekliliğince bilgi eksikliği. Resmi istatistiklere yansımayan ve 16 yaş altında olaylar ortaya çıkar ama bunların ne kadar olduğunu da biliyoruz. Elimizdeki resmi bilgiler özetleniyor” Sorunun çok büyük bir toplumsal cinsiyet boyutu olduğunu görüyoruz” diyor.
18 yaş öncesi evliliklerde dini nikah tercih ediliyor
Birleşmiş Milletler’e göre, çocuk yaşta, erken ve zorla evlilikler, çocukların eğitimlerini engelleyen, toplumsal, ruhsal, fizikî ve kültürel gelişimlerini sonlandıran ve özgürlüklerini sınırlayan insanların temel haklarına yönelik ihlallerden biri.
“Türkiye’de Çocuk Yaşta, Erken ve Zorla Evlilikler: 1993-2018 Türkiye Nüfus ve Sıhhat Araştırmaları Veri Analizi” raporuna göre, çocuk yaşta evde kalan çocuklara açıktır, karşılığındaki davranışlar ve intihar durumları yaşanmaktadır. Rapora göre, 18 yaşında daha önce yapılan evliliklerde resmi evlenmeye ulaşmış kız kısıtlı dini nikâh ile evlendirilmeleri tercih ediliyor. Anayasa Mahkemesi 2015 yılında resmi nikah kıtlığından dini nikah yaptıranlara ve evlilik bütçesini görmeden bu nikahı kıyan din görevline mahpus cezasının ertelenmesini öngören Türk Ceza Kanunu’nun 230’uncu unsurunun 5 ve 6’ıncı kesintilerini iptal etmişti. Türkiye 2018 Nüfus ve Sıhhat Araştırması, 20-24 yaş grubunda 18 yaşında önceden yapılan evliliklerin yüzde 71’inde dini nikâhın önceden mevcut olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmada, çocuk yaşta evlenmiş 20-24 yaş grubundaki bayanların yüzde 33’ünün birinci doğumlarını 15-17 yaşında olduğu görülüyor.
“Okullulaşmanın düşük olduğu bileşiklerin zorla evlendirme oranları yüksek”
TÜİK verilerine göre, evliliğini 18 yaşında daha önce gösterenlerin oranı yüzde 4,4, kadınların oranı ise yüzde 24,2 oldu. Çocuk yaştaki evlilikler, kız çocukları eğitimden sıhhate birçok alanda sorunlar yaşamasına yol açar. Okula süreklilik, kız çocuğunun evinde yaşama yaşını öteleyebiliyor. Madra, “Kız çocukların okullulaşma oranlarının daha düşük olduğu ve vilayetlerde tekrar çocuk yaştaki ve zorla evlendirme oranlarının daha yüksek olduğunu görüyoruz” diye konuşuyor.
Dr. Aysel MadraFotoğraf: özel
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Türkiye’nin “Çocuk Yaşta, Erken ve Zorla Evliliklerin Sıhhat Riskleri ve Sonuçlarına Çok Kesimli Yaklaşım” raporunda, çocukların ve çocukların eğitim seviyesi düştükçe erken yaştaki evliliklerin patlama da artış gösterdiği yerde bulunuyor. Rapora göre, eğitim seviyesi düşük, çocukluğu bozuk yerleşim yerleri dışında geçirmiş olan kız çocukların erken doğum evlenme riski daha fazla maruz kalma riski var. Sıhhat perspektifinden felsefe ise çocuk yaştaki evliliklerin yol açabileceği en değerli problemlerin ortasında açılma üremeleri ve buna bağlı olarak anne-çocuk sıhhatine yönelik tehlikeli durumlar sıralanıyor.
Aysel Madra, kızların kısa sürede çocuk yaşta, erken ve zorla evlendirilmelerinin önüne geçmek için hamin önlemleri ehemmiyetine bilhassa dikkat çekiyor:
“Bu aslında bir çocuk güvenliği ve çocuk muhafaza sorunu. Varolan sistemlerinin çok düzgün bir şekilde tamamlanması gerekiyor. Başta devlet kuralları olmak üzere kızı uzatmayı sağlamakla yükümlü aktörlerin bu yükümlülükleri yerine getirmeleri koşuluyla.”
News
