Türkiye’den Fransa’ya 2021 yılında yapılan iltica başvuruları bir yıl öncesine oranla 45,6 artış gösterdi. Fransa Mülteci ve Vatansızları Müdafaa Ofisi (OFPRA), 2020’de 3 bin 104 birinci başvuruya karşılık 2021’de 4 bin 519 başvuruda bulunulduğunu bildirdi. İtiraz üzerine tekrar incelenen belgeler da eklendiği bu sayı 5 bin 248’e çıkıyor.
İltica başvurularında 2020’de 7’nci sırada olan Türkiye, geçen yıl Afganistan, Fildişi Kıyıları, Bangladeş ve Gine’nin akabinde 5’inci sırada yer aldı. Yalnızca Avrupa coğrafyasını ele alarak Türkiye, Fransa’ya yapılan iltica başvurularında birinci sırada yer alıyor.
OFPRA’nın 2021 raporunda Türkiye’den gelen başvurulardaki artış derecesi 15 Temmuz darbe girişiminden sonra “kitlesel ve keyfi baskı kampanyalarına” bağlanıyor; “2018’den bu yana süregelen lakin pandemi süreci artan ekonomik değişim toplumsal ve politik gerginlik köpürttüğü, bunun da hükümetin muhalifler üzerindeki denetimi ağırlaştırmaya ittiği” yapılmıyor.
OFPRA Türkiye’den iltica başvurularının, “HDP’liler, Gülen hareketi, toplumsal iktidarların güçlü bulduğu yayınlar ve askerlik hizmetlerinden kaçanlar ya da vicdani retçiler” olmak üzere dört ana tematik etrafında gruplandırıldığını belirtiyor.
Yenilik çeşitliliğite
Ancak OFPRA verileri Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı iltica başvurucularının profillerinin gelişmesi ve çeşitlendiğini gösteriyor.
Konuyu yakında takip eden Strasbourg Üniversitesi öğretim üyesi siyaset bilimci Prof. Zira hem darbe girişimi sonrasında rejimin bütün bölgelerini kontrol etmek için Güneydoğu’daki askeri operasyonlar boyunca harekât geçti, Barış İçin Akademisyenler Bildirisi ve üniversitelerdeki kıyı iltica çalışmaları hızlandırıldı”.
İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmenin etkileri
Samim Akgönül, Fransa’ya iltica başvurularındaki yeniliğin iltica motivasyonundaki çeşitlilikte yattığına işaret ediyor ve “Artık yalnızca HDP’ye yakınlık ya da Gülen hareketine ilişkin suçlamaları değil, sol, öğrenci, LGBT şeklinde kimliklerin baskı görmesi de iltica taleplerinde lisana konularında” diyor.
Kadın hakları ve kadınlara yönelik şiddet, kendi başına bir iltica münasebeti haline gelmiş durumda. Türk dosyasının, Türkiye’nin de katkılarıyla hazırlanan İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı sonrasında bazı bayan ilticacı adaylarının evraklarında “Türkiye’de kanunların saklanamayacağı” inancı gün çalışmaya başladı. Evvelce yalnızca Batı Afrika ve Kuzey Afrika kökenli bayan ilticacı başvurularının lisana tarafından getirilen zorla ve/veya erken evlendirilme münasebeti bugün Türkiye kaynaklı doyslarda da görülüyor.
Orta yaş sonrası iltica başvuruları
İltica başvuruları önceden olmak üzere yalnızca aşikâr kümelere mensup, büyük çoğunluk genç ve erkeklerden oluşan bireyleri kapsamıyor. Son yıllarda Fransa ve AB’nin başka ülkelerine iltica başvurularında bulunanlar ortada çok sayıda orta/orta yaş üstü ve bayan şahsiyet de var. Klâsik olarak iltica başvurusunda bulunanların genç olduğunu söyleyen Samim Akgönül, “Son 5 yıldır Fransa’da daha yaşlıları da görebiliyoruz. Yani 50-60 yaşında iltica başvurusunda bulunanlar var” diyor.
Türkiye’den iltica başvuruları yalnızca Fransa ile sonlu değil, Avrupa Birliği (AB) genelinde artışta. Türkiye, AB sıralamasında Suriye, Afganistan, Irak ve Pakistan’ın akabinde en fazla ilticacı adayı olan ülke konumunda.
Samim Akgönül bu artış iki olguya bağlıyor: “Birincisi, 2017 referandumundan sonra her kısma baskının gözle görülür biçimde değişmesi ve insanların artık geleceklerini, en azından ‘mutlu’ bir gelin Türkiye’de görememeleri. Baskıların ‘gerçek’ olmadığı yerde herkeste bir ‘tehlike içinde olma hissi var.Örneğin iltica taleplerinde genel toplumsal medyada Cumhurbaşkanı’nı eleştiren ve bu nedenle mahpusa girmekten korkan beşerler var. Ki, burada yalnızca mültecilerden kelam ediyoruz. Avrupa’daki binlerce ‘gizli mülteci’ var. Öğrenci, memur, görevli diplomat olarak gelip dönmeyenler, dönmeyecek olanlar. Artık yalnızca ‘Fetöcü’ ya da ‘terörist’ olarak yaftalananlar değil. Entelektüeller, beyaz yakalılar, üniversite hocaları, hekimler… Gözlerini yöneltmiş durumdalar.”
Avrupa-Türkiye bağlantılarını tesirler mi?
İltica profilinde gözlemlenen bu değişiklik Fransa-Türkiye ya da Avrupa-Türkiye bağlarını tesirler mi? Samim Akgönül tesiri geleceği görüşünde: “Türkiye’nin ’emin ülke’ algısından tekrar yaşayabilmesi ve 1980 darbesi sonundaki insan hakların sistematik olarak bozulduğu bir hayatlara olabilir. İhlal edilen haklar tahminen bağımsız haklar değil; idam cezası yok, kalıcı azap yok, umarım yok, fakat hepsi kozmik insan hakları.Yargısız infaz, adil yargılama, tabir özgürlüğü, haklara ilişkin hususlar son derece değerli.Bu durum alışılmış ki Fransa-Türkiye ve AB-Türkiye ilişkilerinin etkileri”.
News
