Brezilya’dan geçen yaz sökülmek için Aliağa’ya gitmek üzere yola çıkmak üzere ortaya çıkıyor, ancak tonlarca asbest barındırdığı için bölgelerinin büyük yansısına neden olan ve aylarca süren davetlerin akabinde Türkiye’ye girişi yasaklanan eski askeri uçak gemisi,Atlantik savaşta batırılacak.
Brezilya Donanması, Türkiye’nin kabul etmemesinin akabinde Atlantik Okyanusu’na geri gönen “NAE Sao Paulo” isimli geminin su temini ve batma riski bulunduğunu belirtti. Donanma, bu nedenle Brezilya limanlarına yanaşmasına izin verilmeyen 32 tonluk geminin “su şartlarında kalma şartlarının berbatlaşması ve denetimsiz formun batmasının kaçınılmaz olması” doğurgan bir şekilde batırılmasından başka bir seçenek olmaması tabir etti.
Donanma, Brezilya’nın münhasır ekonomik bölgesinde, kıyıdan 350 kilometre açıkta ve yaklaşık 5 bin metre derinlikte batırılacağını duyurdu.
Brezilya Donanması’nın açıklamasında, geminin batırılacağı bölgenin muhafaza yerlerinin uzak olduğu ve deniz altı bağlantı kablolarının mevcut olduğu belirtildi.
Brezilya Donanması, gemiyi dün batırmayı planlıyordu. Lakin savcılık, geminin tonlarca asbest ve çevre için oluşturduğu tehdit nedeniyle Brezilya sularında batırılma talebinde bulunmuştu. Savcılığın bu talebini reddeden mahkeme, Donanma’nın anketi ve diğer faktörler tartarak ama türlü bir karar verilmiş olduğu karara mevcuttu.
Brezilya Etraf Bakanı Marina Silva da geminin batırılmaması talebinde bulunmuştu.
Brezilya’dan römorkörle Avrupa’ya çekilen gemi, Türkiye’nin geçen Ağustos ayında önerilen giriş yasağı üzerine Cebelitarık Boğazı’ndan geri dönmüştü.
Geminin yasaklanma süreci
Yetkisi tarafından 37 yıl kullanıldıktan sonra 2000’de Brezilya’ya piyasaya sürüldü ve 2017’de ıskartaya Fransa tarafından tescillenmiş ülkenin en büyük savaş gemisi “NAE Sao Paulo”, Nisan 2021’de kiralıklarla 1,85 milyon satılmıştı. Gemiyi Rio de Janeiro merkezli bir şirket olan Cormack Marítima aracılığıyla Aliağa’dan Sök Denizcilik isimli firmaya sahipti.
Geminin tehlikeli güvenlik envanterini hazırlayan Norveçli Grieg Green firması, kontrol sırasında Sök Denizcilik’in bazı parçalarını sakladığını ve NAE Sao Paulo’nun yalnızca yüzde 12’sine erişebildiklerini açıklamıştı. Geminin denetlenmeyen kısmında hangi tehlikeli toksik kimyasalın miktarının bulunduğunu öğrenin. Mevcut rapora göre, geminin incelenen yüzde 12’lik bölümünde dokuz ton asbestin yanı sıra 473 ton kurşun, 173 ton da hem kurşun hem kadminyum içeren tehlikeli bulunamıyor.
Türkiye’deki AB’nin tersanelerinden biri olan Sök Denizcilik, NAE Sao Paulo’yu Tehlikeli Husus Envanter Raporu’nu görmeden satın almıştı. İhalesi bu rapor yapılmadan yapılan NAE Sao Paulo’nun satışı Türkiye’nin tarafı olduğu Basel Sözleşmesi’ne karşı mevcutken, geminin yola çıkması da yeniden verilecek mukaveleye göre yasa dışı trafik niteliğindeydi.
Türkiye Etraf, Şehircilik ve İklim Bakanlığı, 26 Ağustos’ta giriş yasağını duyurduğu açıklamada, “NAE Sao Paulo” ile ilgili olarak Brezilya Federal Bölge Mahkemesi’nin ihtiyati önleme alınması üzerine bu gemideki asbest dahil tehlikeli hususlara ait yeni bir Tehlikeli Unsur Envanter Raporu Talep eksik bu evrakın Bakanlığa gönderilmediğini belirtmişti. Bunun üzerine geminin Sök Denizcilik tarafından sökülmesi için 30 Mayıs’ta verilmişse kaideli boşanmayı iptal etme kararını aldıklarını Bakanlık, “Bu kararın geminin Türk karasuuna verilmesine izin verilmeyecek” açıklamasında bulunmuştu.
Belçika merkezli memleketler arası sivil toplum durumu NGO Shipbreaking Platform’un edindiği özelliklere göre, Türkiye tarafından 9 Ağustos’ta Brezilya Etraf Bakanlığına bağlı Etraf ve Yenilenebilir Doğal Kaynaklar Enstitüsü’ne iletilen mektupta “Yüksek Mahkeme’nin ihtiyati önleme kararı, basında yer alan haberler ve Bakanlığımıza yapılan tehlikeli emin olmayan ihbarlar sonucu, söz konusu eski deniz aracı için yaygın olarak ortaya çıkan önceki Brezilya karasularındayken yeni bir Tehlikeli Husus Envanteri hazırlanma şekli ortaya çıktığı denilmişti.
Asbest dahilinde aralıklı ve insan sıhhatine ziyanlı birçok tehlikeli toksik atık barındıran gemi, 4 Ağustos’ta Rio’dan yola çıktıktan sonra alınan ihtiyati önlem kararına karşın Brezilya’ya dönmemişti.
DW,rtr/CÖ,EC
News
