Foto muhabirliğine gazeteci ağabeyinin Vietnam Savaşı’nı takip ederken hayatını kaybetmesinin akabinde başlayan Ut, 50 yılı aşkın meslek hayatında sayısız fotoğrafa imza attı. Nick Ut, mevzuyla ilgili AA muhabirine konuştu.
Vietnam Savaşı’nda “Napalm kız” olarak bilinen, napalm bombası nedeniyle bedeni yanan küçük kız çocuğu fotoğrafıyla Pulitzer Mükafatı alan Vietnam asıllı foto muhabiri Nick Ut, İsrail-Filistin çatışmasının Vietnam Savaşı’ndan çok daha berbat ve tehlikeli olduğunu söyledi.
Foto muhabirliğine gazeteci ağabeyinin Vietnam Savaşı’nı takip ederken hayatını kaybetmesinin akabinde başlayan Ut, 50 yılı aşkın meslek hayatında sayısız fotoğrafa imza attı.
“Nick Ut” ismi, 1972’de çektiği “Napalm kız” olarak da bilinen “Savaşın Terörü” başlıklı fotoğrafla hafızalara kazındı.
Henüz 21 yaşında genç bir foto muhabiriyken ülkesi Vietnam’da AP ismine savaşı izleyen Ut, ABD tarafından desteklenen Vietnam ordusunca atılan napalm bombası nedeniyle bedeninin bir kısmı yanan kız çocuğunu fotoğrafladı.
Yaşadığı köy bombalanan ve ağlayarak çırılçıplak koştuğu sırada Ut’un objektifine yakalanan 9 yaşındaki Kim Phuc’un fotoğrafı, Vietnam Savaşı’nın bahtını değiştirdi.
Sansürsüz yayına verilen fotoğraf, ABD’de kamu vicdanını uyandırdı, sayısız savaş zıddı protestoya neden oldu. Üzerinden 51 yıl geçmesine karşın “dünyanın en ünlü savaş fotoğraflarından birisi” olan kare sayesinde Ut, 21 yaşında Pulitzer Mükafatı aldı ve bu mükafata layık görülen “en genç fotoğrafçı” oldu.
“BİR SEFER ÇEKTİM, MAKİNELERİMİ BIRAKIP ONA YARDIM ETTİM”
AA muhabiri, 1. İpekyolu Global Haber Mükafatları münasebetiyle Çin’in Pekin kentinde bulunan Ut’a ünlü fotoğrafın kıssasını ve bugün dünyada patlak veren savaşları sordu.
Bugün 73 yaşında olmasına karşın Vietnam Savaşı’na dair anılarının her ayrıntısını hatırlayan Ut, “Napalm kız” fotoğrafını çektiği günü şöyle anlattı:
“Saygon’un (bugünkü ismiyle Ho Chi Minh City) kuzeybatısında küçük bir köye gelmiştim. Öğlen saatlerinde elimde yeteri kadar fotoğraf vardı. Tam köyden ayrılmaya hazırlanırken bir küme binanın yakınına gaye belirlemek için sis bombası atıldığını gördüm. Makinemi çabucak elime aldım ve köye 4 napalm bombası atan uçağı fotoğrafladım. İçimden ‘Umarım köyde kimse kalmamıştır.’ dedim zira kimi köyler evvelce boşaltılmıştı. Etraf dumanla kaplıydı. Karşıdan koşarak bir bayanın geldiğini gördüm. Akabinde napalm bombasından bedenlerinin bir kısmı yanmış çocuklar, yetişkinler bize yanlışsız koşmaya başladı.
Bir bayan, kucağında ağır yaralı bir çocuk taşıyor, ağlayarak ‘Torunuma yardım edin.’ diyerek yardım istiyordu. Deklanşöre bastım, bir kare çektim ve çocuk orada can verdi. Fotoğrafı çekerken öbür gözümle de karşıya bakıyordum. Kollarını açmış çıplak halde ağlayarak koşan bir kız gördüm. ‘Üzerinde neden kıyafet yok?’ diye geçirdim içimden. Yaklaştığımda gördüm ki kolları ve sırtı çok makûs yanmıştı. Şok olmuştum, bir kare çektim, 4 fotoğraf makinem vardı, hepsini bir kenara bıraktım. Daha fazla fotoğraf çekmek istemedim. Yanımdaki su şişesini üzerine döktüm. Kim’i kucaklayıp hastaneye gitmek üzere kamyonetime bindirdim. Sırtı o kadar makus durumdaydı ki fakat yere oturabildi ve ‘Öleceğim’ diye ağlıyordu.”
– “Basın kartımı gösterip ‘Eğer bu kız ölürse fotoğrafı yarın tüm manşetlerde olacak!’ diye bağırdım”
Ut, küçük kızı çabucak hastaneye yetiştirdiğini fakat hastanede de napalm bombalarından etkilenen birçok çocuk gördüğünü söyledi.
Küçük kıza bakmaları için yalvardığını, tabiplerin kendisine iki saat aradaki daha büyük bir hastaneye gitmesini söylediğini aktaran Ut, şu tabirleri kullandı:
“‘Bu çocuk, o yola dayanamaz ve ölür.’ dedim fakat hekimler zati Kim’in yaşamasına imkansız gözüyle bakıyordu. Epey küçük bir hastaneydi, etraf cansız vücutlarla doluydu. En sonunda basın kartımı gösterdim, ‘Eğer bu kız ölürse fotoğrafı yarın tüm manşetlerde olacak!’ diye bağırdım. Bu türlü söyleyince tabipler panik oldu. Onu sonunda hastaneye kabul etti. Ben de çabucak sinemaları teslim etmek üzere AP’ye gittim. Sonradan öğrendim ki onu ölülerin bulunduğu kısma yatırmışlar. Yanıkları çok ciddiydi ve tabipler yaşama bahtının olmadığını düşünüyordu. Nasılsa ölecek diye bir müddet kimse müdahale etmemiş. Bunları daha sonra Kim anlattı.”
Çektiği karenin büyük bir tesir yaratacağını bildiğini belirten Ut, ofise girerken editörlerine “Çok kıymetli bir şey çektim.” dediğini aktardı.
Ut, 9 yaşındaki kızın bedeninin çıplak yayımlanıp yayınlanmaması konusunda fikir ayrılığı yaşandığını fakat sonunda fotoğrafı olduğu haliyle yayımlatmayı başardıklarını anlattı.
– “Ağabeyim, ‘Savaşı durduracak bir fotoğraf çekmek istiyorum.’ kederi, hayalini gerçekleştirdim”
Mesleğe o devir AP’de çalışan ağabeyinin çektiği sinemaları banyo yaptırarak adım attığını belirten Ut, ağabeyinin 26 yaşında savaş sırasında vurularak hayatını yitirdiğini söyledi.
Pulitzer ödüllü Ut, şöyle devam etti:
“Ağabeyim, ‘Savaşı durduracak bir fotoğraf çekmek istiyorum.’ kederi. Bu fotoğrafı çektiğimde kulağımda onun sesi yankılandı ve savaşı durduracak fotoğrafı çektiğimi biliyordum. İki güne kalmadan dünyanın birçok yerinden beni arayanlar, ‘Nick, bu fotoğraf savaşı durdurabilir.’ diyordu. Fotoğraf, tüm manşetlerdeydi. Ardından ABD’nin birçok yerinde eş vakitli savaş tersi protestolar başladı. Devrin ABD Lideri Richard Nixon, fotoğrafın kurgu olduğunu, küçük kızın sıvı yağ nedeniyle yandığını argüman etti. Elbette kimse bu savlara inanmadı, aslında o fotoğrafı çektiğimde de yanımda birçok televizyon muhabiri vardı. Onların hepsi olayın şahidiydi.”
“BUGÜNKÜ SAVAŞ, VİETNAM SAVAŞI’NDAN ÇOK DAHA TEHLİKELİ”
Meslek hayatı boyunca yüzlerce kişinin vefatına şahit olduğunu ve bu nedenle artık “savaş” sözünü duymaya bile tahammül edemediğini söyleyen Ut, “Bugünkü savaş, Vietnam’dakinden çok daha tehlikeli. İsrail’in Filistin’i bombaladığını görüyorum. Yüzlerce insan ölüyor. Bu beşerler nereye gidebilir? Her yeri bombalıyorlar.” diye konuştu.
Ut, bugün 60 yaşındaki Kim Phuc ile fotoğrafı çektiği günden beri hep görüştüğünü ve Phuc’un çok sıkıntı süreçlerden geçtiğini lisana getirdi.
Ünlü foto muhabiri, şunları kaydetti:
“Kim, başlangıçta hakikaten ölmek istiyordu, depresyondaydı. Bedeninin bir kısmı önemli formda yanmıştı. ‘Benimle kim evlenmek ister ki ben çok berbatım.’ diye ağlıyordu lakin dediği üzere olmadı, Küba’da şimdiki eşiyle tanıştı. Bugün evli, çocukları, torunları var. O fotoğraf, hayatını değiştirdi, fotoğraf sayesinde çok ünlü oldu, tanındı lakin bir yandan da silinmeyecek izler taşımak zorunda kaldı. Birlikte İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth’ten Katoliklerin manevî önderi Papa Franciscus’a kadar birçok isimle görüştük. Hala dünyanın her yerinde tanınıyor.”
“FOTOĞRAF ÇEKMEDEN DURAMAM”
AP’de 51 yıl çalıştıktan sonra 2017’de emekli olan Ut, fotoğraf çekmeyi hiç bırakmadığını söyledi.
Ut, “Bugün emekli bir adamım lakin işimi çok seviyorum. Bundan ötürü fotoğraf çekmeye devam ediyorum. Olağan artık yalnızca keyfi şeyler çekiyorum, makinem daima yanımda. Emekli de olsam fotoğraf çekmeden duramam.” tabirlerini kullandı.
Daha evvel çeşitli vesilelerle Türkiye’yi ziyaret ettiğini ve başarılı birçok foto muhabiriyle tanıştığını belirten Ut, bir sonraki Türkiye seyahatinde Phuc’u da getirmek istediğini kelamlarına ekledi. AA
News
