Uzmanlar faiz artışını nasıl değerlendirdi?

Ekonomi idaresinde yapılan değişikliklerden sonra, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Siyaseti Şurası (PPK), Hafize Gaye Erkan başkanlığında birinci faiz indirimini açıkladı. Buna göre faiz indirimine Mart 2021’den tam 27 ay sonra başlanan siyaset faizi 650 baz puan artırıldı ve yüzde 8,5’ten yüzde 15’e çıkarıldı.

Faiz ödemesi DW Türkçe’ye pahalandıran ekonomistlere göre, yeni TCMB Lideri beklentilerinin iyimser altında kalan faiz artırımı ve enflasyonla gayretle ilgili zayıf beyanları nedeni ile piyasalar tarafından ‘yetersiz’ bulundu.

Dolar ve Euro’da yeni rekor

Türkiye iktisat dünyası ve milletler arası, haftalarda beklenen faiz artışının siyaset faizinin yüzde 20-40 ortası bir nüfusa taşınacağını öngörüyordu. PPK’dan çıkan karar ise beklentilere tabanda gerçekleşen bir artışla cevap vermek oldu. Münasebetiyle büyük çaptaki ve öngörülerin oldukça altında kalan bir faiz artırımı gerçekleşmiş oldu.

Faiz kararı, dolar ve euroda yeni rekorların kırılmasına neden oldu. 23,60’lardaki dolar kuru 24,3 TL’nin, 25,80’lerdeki Euro kuru ise 26,7 TL’nin üzerine çıktı. Bu ortada Türkiye’nin 5 yıllık CDS primi de faiz kararı ile birlikte yükselişe geçti ve 510. sıraya ulaştı.

Verilen iletiler kâfi mi?

PPK tarafından yayınlanan faiz kararında, faiz artırımı münasebeti olarak, “Kurul, dezenflasyonun en kısa sürete süresi, enflasyon ölçümlerinin çıpalanması, fiyatlamadaki bozulmanın denetimin sağlanması için nakit sıkılaştırma işleminin başlatılmasına karar verilmektedir” tabirleri. Karar harcamada enflasyon görünümünde bariz güzelleşmenin sağlanmasına kadar mali sıkılaştırmanın harcanan zaman ve miktar ölçüsünde uzatılmasının güçlendirilmesi söz konusuydu.

‘gerektiği zamanda’ sözü, piyasa oyuncuları tarafından ‘Bir sonraki ay faiz artırımı olmayabilir mi?’ Bir sorunun gündeme getirilmesi gündeme geldi. Bununla birlikte metinde, mali sıkılaştırma sürecinin işleyişi ile para siyasetinin aktifliğinin artacağı belirtildi.

TCMB’nin karar metninde ihtiyati önlemlerin sadeleştirilmesi için de geçiş belgesi verildi. Mevzuyla ilgili olarak metinde “Kurul, mevcut mikro ve makro ihtiyati çerçeveyi, piyasanın fonksiyonelliğini artıracak ve makro finansal istikrarı güçlendirecek şekilde basitleştirecektir. Sadeleşme süreci, tesir analizleri devam edecek sözleri”.

“İlk atılım zayıf oldu”

Merkez Bankası’nın faiz tutarı DW Türkçe’ye kıymetlendiren Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan, TCMB’nin faiz tutarının ‘Zayıf bir atak olduğu’ kelamlarını iletti.

Prof. Dr. Ege YazganFotoğraf: özel

Faiz bundan sonraki aylarda da süreç olarak artırılacak olsa bile, enflasyonla uğraşa yönelik beklentilerin yara dağılımı lisana veren Prof. Yazgan, bununla birlikte faize ait olan PPK açıklamasının da yetersiz ve ikna edici olmaktan uzak bir metin olduğu lisana dile getirildi.

“Ekonomide performans sürecek”

“Faiz artırımı şeklinde sonrasında yapılan açıklama da daha ikna edici, enflasyonla çaba konusunda daha sert ve kararlı olabilir” diyen Ege Yazgan, mevcut durumda iktisattaki performans halinin devam ettiğini söyledi.

Genel olarak bakılacak olursa, bir faiz artırım süreci ile gerçek kesim üzerinde olumsuz tesirlerin hafifletilmesinin amaçlanmış olabileceğine de değinen Prof. Yazgan, “Ama diğer taraftan baktığınız zaman da kararlı ve hızlı müdahale yapmadığınız zaman da sıkıntıların tahlilinde tesiri olmuyor. Enflasyon düşene kadar faiz artıracağım’ demiyor.Bunu net bir biçimde ortaya koymayınca da enflasyonla çaba yaklaşımı beklentiler zayıflıyor” diye konuştu.

Enflasyon ne olacak?

Peki TCMB’nin piyasalar tarafından ‘yetersiz’ bulunan faiz artırımı kararı, vatandaşa nasıl tesir edecek?

Uzmanlara göre, faiz artırımının beklentilerinin altında kalması sonrasında, yine hızlı bir yükselişe geçen döviz kurları nedeniyle önümüzdeki aylarda enflasyonda yine yükseliş trendi başlayacak. Bu nedenle taban fiyat artırımları doğrultusunda, hayat pahalılığı ve artırım furyası devam edecek.

Prof. Dr. Sinan AlçınFotoğraf: özel

DW Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Sinan Alçın, yüzde 15’e düşen siyaset faizinin milletlerarası büyümede düşük artış oranının bile altında kaldığına işaret etti. Global piyasa oyuncularının TCMB’nin hiç olmazsa faizi yüzde 20’ye çıkarılması içinde parasal söz eden Prof. Alçın, “Bu sonuç esasen döviz kurlarında hızlı bir üst tırnak hareketine başladı” dedi.

“Kapsamlı ıslahat paketi açıklanmalı”

Eğer bu durumda bir faiz artışı planlanıyorsa, bunun için iktisada olumlu tesir için özet bir yapısal ıslahatın da açıklanması işlemini vurgulayan Sinan Alçın, “Bu cins bir yeni iktisat programı ortaya konmaz ve ıslahat adımları atılmakta geç kalınırsa, olumsuz süreçlerin zayıflaması artacaktır” değerlendirmesinde bulundu.

İlk etapta enflasyonda yeni doruklara yanlışsız hareket ettiğini kaydeden Alçın, şöyle konuştu:

“Bu da piyasada ki hayatın pahalılığının artarak devam edeceği gösteriliyor. Öte yandan 8,5 ay sonra bir mahallî seçim olduğunu unutmamak gerekiyor. Hasebiyle genel seçim liberal masada kalırken, iktisat idaresi de sıkı para siyaseti konusunda daha denetimli işlemler atmayı tercih edecek şekilde olacak.”

Şimşek’ten ‘büyüme’ vurgusu

Bu arada, faiz kararının akabinde sosyal medya hesabı üzerinden yazılı bir açıklama yapan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, piyasalara ‘rasyonel siyasetlere devam’ iletisi verdi.

Ekonomi ideolojilerinin temel girişimi hürriyeti, piyasa iktisadı, yürütülen açık özgür kambiyo rejimi, dalgalı kur sistemi ve enflasyon hedeflemesi modelleri tarafından kaydedilen çerçeveye dayandığını vurgulayan Şimşek, “Bugün Merkez Bankasının arızalanmasının bu şekilde pahalanması gerek” tabirini kullandı.

Refah ve sürdürülebilir büyümenin vazgeçilmez ön şartı olduğunu vurgulayan Şimşek, bunun bir yandan yatırımlar ve üretim artışı diğer yandan da verimlilik artışıyla sağlanabileceğini kaydetti.