Queen’s Üniversitesinde milletlerarası hukuk profesörü Gerisi Imseis ve Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Hukuk Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hakkı Hakan Erkiner, İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik akınlarını, memleketler arası hukuk açısından AA muhabirine kıymetlendirdi.

Uluslararası insancıl hukukun açık olduğuna işaret eden Imseis, “Tüm savaşan taraflar; bu durumda İsrail Silahlı Kuvvetleri ve Hamas, taarruzlarda ayrım gözetmek, orantılı olmak ve önlemli olmak üzere temel prensiplere uymak zorundadır.” dedi.

Imseis, ayrım gözetme prensibi kapsamında silahlı bir çatışmadaki tarafların siviller-sivil gayeler ile savaşanlar-askeri amaçlar ortasında her vakit ayrım yapılması gerektiğine işaret ederek taarruzların sadece savaşanlara ve askeri gayelere yönlenebileceğini, sivillerin ve sivil objelerin amaç alınması üzere bir durumun kelam konusu olmadığını vurguladı.

Imseis, orantılı güç kullanımı unsuruna nazaran, çok fazla sayıda sivilin ölmesi, yaralanması yahut sivil objelerin ziyan görmesi yahut bunların karışımına yol açabilecek somut ve direkt askeri avantajın olduğu bir hücum düzenlenmesinin yasak olduğunu tabir etti.

Saldırı sırasında önlem alınması gerektiğini aktaran Imseis, tüm mümkün tedbirlerin kazayla sivillerin ölmesi, yaralanması ve sivil objelere ziyan vermesi ihtimalini en aza indirgeyecek ve engelleyecek biçimde alınması gerektiğini kaydetti.

Imseis, İsrail ve Filistin konusunda da İsrail ve Hamas’ın ayrım gözetme prensibini ihlal ettiğinin açık olduğunu vurgulayarak İsrail’in ağır nüfuslu sivil bölgeleri ayrım yapmadan bombalamasının bunun daha büyük bir örneği olduğunu lisana getirdi.

“KORUMA ALTINDAKİ AMAÇLARA ATAK DÜZENLENMEDEN EVVEL DELİL GEREKİR”

İsrail’in hastane, kilise, cami ve konut üzere sivil objelerin korunması gerektiğine dair statüyü kaybettiğini ve askeri gayeler haline geldiğini sav ettiğini kaydeden Imseis, “Ancak İsrail, bu amaçlara hücum düzenlemeden evvel bunu kanıtlaması gerekir. Bu türlü bir delil olmadığında, memleketler arası hukuk bu objelerin sivil nitelikte olduğunu varsayar ve onların maksat alınmaması ve korunması gerektiğini belirtir. Bu tıp objelere güç kullanılması ferdî ceza sorumluluğunu da getirecek olan savaş cürmünü teşkil eder.” diye konuştu.

Imseis, İsrail’in faaliyetlerinde siviller ile savaşanlar ortasında bir ayrım gözetmediğinin açık olduğuna dikkati çekerek besin, su, yakıt ve elektriğin de bölgeye sağlanmasının engellendiğini kaydetti.

Açlığın, savaş ve toplu cezalandırma yolu olarak mutlaka yasak olduğunu kaydeden Imseis, bunların, ferdi ceza sorumluluğunu da doğuracak savaş hataları olduğunu söyledi.

Imseis, Birleşmiş Milletler Genel Heyeti’nin 27 Ekim’de yaptığı ateşkes davetine değinerek o vakitten bu yana İsrail’in Gazze Şeridi ve Batı Şeria’daki sivil nüfusuna sistematik ve ayrım gözetmeksizin yaptığı atakları eleştiren ülkelerin sayısının arttığına işaret etti.

Filistinli sivillerin Gazze’nin güneyine gönderilmesine dair kaygılar de olduğunu belirten Imseis, “İsrail, bu hareketi onların güvenliği için söyledi lakin o beşerler ya güneye gerçek gittikleri sırada ya da güneye vardıklarında İsrail tarafından bombalandı. Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Özel Raportörü Francesca Albanese’in 14 Ekim’de belirttiği üzere ayrım gözetmeden yapılan bombardıman ve nüfusun açlığa mahkum edilmesiyle İsrail’den Gazze Şeridi’ne büyük bir etnik paklık tehdidi olduğu açık.” tabirlerini kullandı.

Imseis, UCM’nin rastgele bir ceza davası açmak için katiyetle kâfi ispatı olduğuna işaret ederek “İsrail işgal altındaki Filistin topraklarını sömürgeleştirse de Gazze’de 75 yıldır doruğa ulaşan düşmanlık ve çatışmalarda ihlaller olsa da değerli olan, savcının derhal harekete geçmesi. Ceza mahkemesi olmadan her geçen gün sırf çok daha zayıf ve savunmasız Filistinli siviller başta olmak üzere daha fazla hayatın yitirilmesine sebep olacak.” değerlendirmesinde bulundu.

“İSRAİL HİÇBİR HAL VE KAİDEDE BU BİÇİMDE KUVVET KULLANARAK YASAL MÜDAFAA DURUMUNDA OLAMAZ”

Marmara Üniversitesinden Doç. Dr. Erkiner de İsrail’in Gazze’deki sivil katliamları karşısında yalnızca milletlerarası hukukun değil milletlerarası ahlak kurallarının da çiğnendiğini belirterek “Uluslararası hukukun çiğnendiği üzere bunu bir ahlak olarak kabul ettiğimiz takdirde bunlar çok ağır ve önemli ihlallerdir. Başka taraftan şayet hukuk değilse o vakit bunlar lakin ahlak kuralıdır. Öyleyse milletlerarası hukuk yerine milletlerarası ahlak kuralları ihlal edildiğinde de çok büyük bir ahlaksızlık var demektir ve Batılı devletler de İsrail’in yaptığı bu vahim işgallere sessiz kalarak, onlar da vahim bir ahlaksızlık sergiliyor.” dedi.

“Hukuki boyutuyla, İsrail hiçbir hal ve kuralda bu halde kuvvet kullanarak legal müdafaa durumunda olamaz.” diyen Erkiner, orantısız bir kuvvet kullanımının yasal olamayacağını ve İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırısının gayrimeşru bir kuvvet kullanımı olduğunu vurguladı.

Erkiner, Batılı devletlerin İsrail’e büyük bir tolerans, tahammül ve konfor alanı tanıdığını belirterek “İsrail, bu konfor alanıyla istediğini yapabilmeyi kendince legal görüyor.” diye konuştu.

“NETANYAHU’NUN MİLLETLERARASI CEZA MAHKEMESİNDE SAVAŞ HATALISI OLARAK YARGILANMASI GEREKİYOR”

“(İsrail Başbakanı Binyamin) Netanyahu’nun Memleketler arası Ceza Mahkemesi huzurunda savaş hatalısı olarak yargılanması gerekiyor.” tabirini kullanan Erkiner, İsrailli devlet yetkililerinin işgal altındaki Filistin topraklarında işlediği savaş cürümleri nedeniyle yargılanmaları gerektiğini söyledi.

Erkiner, şunları kaydetti:

“Uluslararası Ceza Mahkemesinin statüsünde sabit 5. husustan 8. hususa ek silahlı hücum kabahatine kadar her biri işleniyor. Bir sefer daha söyleyeceğim:

Uluslararası Ceza Mahkemesinin Roma Statüsü’nün 6. hususundaki soykırım cürmü var, 7. hususunda insanlığa karşı hatalar var. Öldürme, toplu yok etme, nüfusun sürgün edilmesi, sivil topluma yöneltilmiş atak, nüfusu yiyecek ve ilaçtan yoksun bırakma, temel haklardan ağır bir biçimde yoksun bırakma. Hepsi Roma Statüsü’nün 7. hususu, 2. fıkrasında var.”

Erkiner, “Hastaneleri biz uyarmıştık diyor. Hastane bir an için diyelim ki askeri hedefle kullanılıyor. İşte altında karargah var, bunları biz görmedik, kanıtlarını görmedik varsa dahi hastane bu halde vurulamaz. 1949 Cenevre Mukavelesi 4 numaralı mukavelesine karşıttır bütün bunlar.” diye konuştu.