Sakarya Gaz Alanı Geliştirme Projesi kapsamında yürütülen Karadeniz’den alınacak doğal gazın mart ayı boyunca üretilecek konutlara duyurulması bekleniyor. Karadeniz’deki doğal gazlarla ilgili yapılan resmî açıklamalarda birkaç kere değişim gösterildi.
İlk kez yapılan projeye yıllık 2,5 milyar metreküp üretimle başlanması ve dört yılda 10 milyara çıkılması öngörülmüştü. Daha sonra bu sayılar yıllık 3,5 milyardan başlayarak dört yılda 14 milyara kadar revize edildi.
Enerji ekipmanlarına sağlanan ve oldukça iyimser olan üretim parçalarıyla konutun karşılanması bu sene mümkün olmayacak.
Eğer öngörüler gerçekleşirse günlük üretimin kışın soğuk günlerdeki konutlardaki tüketimin yaklaşık 29’da biri, yıllık toplam üretimin ise tüketimin yalnızca yüzde 3,5’unu karşılayabileceğimize dikkat ederek; bunun fiyatları düşecek bir düzeyin da altını çiziyor.
Yıllık tüketim 56 milyar metreküp
Türkiye’nin geçen yılki toplam doğal gaz tüketimi yaklaşık 55-56 milyar metreküp iken Güç Piyasası Düzenleme Kurumu’nun bu sene için tüketimi kestirimi de yeniden 56 milyar metreküp oldu.
DW Türkçe’ye konuşan TMMOB Makina Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Lideri Oğuz Türkyılmaz, “2023’ün birinci çeyreğini mart sonuna kadar bitirmiş olabileceğimiz için, olsa da en fazla üretilen 1,8-1,9 milyar metreküp gaz üretilebilir. Haydi diyelim iki milyar metreküp gaz üretilebilir. Haydi diyelim iki milyar metreküp gaz üretilebilir. Türkiye’nin geçen sene tükettiği sayının 56 milyar metreküp olduğunu gözlemliyor, üretim yüzde 3-3,5 mertebesinde, dörde varmıyor” diye ekliyor.
Konutun hissi yüzde 30’larda
Konutların toplam tüketimdeki hissinin yüzde 30’larda olduğunu ve yaklaşık 16-17 milyar metreküpü bulunduğunu işaret eden Türkyılmaz, bugün için karşıladığının kelamının konusu olmadığını vurguluyor.
Tam kapasiteye geçildiğinde üretim 14 milyar metreküpü bulsa bile Türkiye’nin büyüme gösterdiği için konut tüketiminin bu sayısının üzerinde bol miktarda lisana giden Türkyılmaz, “Karadeniz’de pik sayısına ulaşılsa bile konutunun tamamının karşılanması mümkün değil. Kaldı ki bütün bunlar beyandır. gerçekleşmesinin gerçekleşmeyeceğini sürecin” diyor.
Necdet PamirFotoğraf: özel
DW Türkçe’ye konuşan güç siyasetleri uzmanı Necdet Pamir de Karadeniz’de aralıklı kesintilerle ilgili olarak yapılan resmî açıklamaların yerinde gaz (rezerv) parçaları, üretilebilir rezerve, projedeki faz sayıları ve üretim maksatları büyüme açısından birkaç kere değişim gösterdiğine de dikkat çekiyor.
Pamir: Varsayımlar iyimser
Pamir, “Son açıklamalarda yerinde gaz verileri 1 adet metreküp, üretilebilir gaz verileri 710 milyar metreküp olarak tabir edildi. Yerinde gazın yüzde 71’inin üretilebileceği son derece iyimser. Literatürde böylesi yüksek bir bedel kelam konusu değil” tabirlerini kullanıyorlar.
Mart sonunda devreye gireceği üretim akışında belirtilmedi. Güç Bakanı Fatih Dönmez, aralık aralarında birinci gazın mart sonu sisteminin verildiğini belirterek, birinci etapta günlük 10 milyon metreküplük yakıt tükettiğini söylemişti.
Necdet Pamir, geçmişteki iki fazdan oluşacağını daha sonra, birinci fazda 10 kuyudan yapılan günlük 10 milyon metreküplük üretimle 2023 başında sistemin gaz verilip açıklanacağını tabir ediyor.
Sakarya Gaz Alanı Geliştirme Projesi, TC Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın, ürkiye Petrolleri Anonim Paydaşlığı ile iş birliği halinde çevre Fotoğraf: Necdet Pamir
“Seçimlere yetiştirme telaşı”
“İkinci faz bunun için üç yıl sonra devreye girecek ve 40 kuyudan günlük 40 milyon metreküp üretilecekti” diyen Pamir, şöyle devam ediyor: “Şimdi faz sayısı üç çıkarılmış. 10 milyon metreküpe ikinci fazda geçileceği söyleniyor. 2023 başı yerine, mart sonunda devreye girilecek Faz 1 için üretim ayrıntıları belirtilmemiş.40 milyon metreküp/gün gayesi, üçüncü faza bırakılmıştır.Mart sonu da kesilmeme olasılığından, satır aralıklarının kelam edilmesinden de vazgeçilmiştir.Münasebetiyle daima bir değişiklik yapılıyor.Burada, gaz gelişmesini seçimlere ayrılmamak için çok bir duraklama çarpıyor. “
Kış aylarında günlük tüketimin 290 milyon metreküpe çıktığı günlere işaret eden Pamir, “Günde 10 milyon metreküplük üretim bunun 29’da biri. Lakin resmi verileri, uzun süreli test pahaları olmadan kıymetlendirmek mümkün değil. Ayıca misal çalıştırılır, yerinde gaz kesintileri ve üretilebilir gaz Bu nedenle, ‘üretilecek gaz, ülkenin dayandığının ne kadarını karşıladığını’ sorusuna cevap vermek yanlış olmayacak” kullanıyor.
Üretimi yabancı firmalar yapıyor
Yerli-milli telaffuzuyla karşı karşıya kalan yabancı firmalara karşı eleştiriliyor. Üretim işinin anahtar teslimi Schlumberger-Subsea Seven-Wood iştirakine, deniz tabanına döşenecek 170 km boru işi de anahtar teslimi Saipem’e verilmiş durumda.
Proje için kâfi sayıda ve kâfi kapsamlı testler yapıldığından yatırım kararı alındığına dikkat edilerek Pamir, “Atın önüne otomobiller çalıştırıldığı için sonradan yapılanlarla, yabancı servislere tutarlılık elde edilen milyarlarca doların haklı kılınmaya çalışıldığını düşünerek pek de haklı sayılmaz” diyor.
Oğuz Türkyılmaz da Türkiye’nin kendi geliştirdiği bir projeyi yabancı firmalara ihale etmekle büyük bir fırsatı kaçırmayacağını düşünüyor. Türkyılmaz, “Yine yabancı firmalarla iş birliği yapılabilirdi ama mukaveleye her yabancı mühendisle birlikte bir yerli mühendisin çalışmasını kurallarını koyarsınız. Teknoloji ve bilgi transferi kurallarını koyarsınız. Bu arada bundan sonraki sondajlarda yerli elektrik kullanma imkanı olurdu. Her ne olursa olsun 2023’te seçimler öncesi gaz getirmek politik bir adım oldu, diğer bir şey değil” diye konuşuyor.
Fiyat artışı beklenmiyor
Uzmanlara göre yerli doğal gazın devreye alınması fiyatların düşmesi de beklenmiyor.
Oğuz Türkyılmaz, üretimin tüketimindeki hissinin düşük olmasından dolayı fiyatlarının önemli bir rol oynadığını aktarıyor. Türkyılmaz’a üretimde pik seviyeye ulaştığında bile yılda 10-14 milyar metreküple tüketimin yüzde 25’i karşılanabilecek. Türkyılmaz, “Yüzde 25’in toplam fiyatını belirlemez. Zira yüzde 75 hala erişilebilir durumdasınız” diyor.
Gaz fiyatları, şu anda konutlara sübvanse edilerek verilse de abonelere uygulanan KDV yüzde 18. Abonelerden ayrıyeten ÖTV de alınıyor. Uzmanlara sunulan yüksek faturalara karşı tahlil vergi indirimi ve gelir dayanaklarından geçiyor.
Necdet Pamir, asıl sorunun toplumun büyük kısmının yoksulluk hudunda olmasından ve yüksek enflasyondan kaynaklandığını söylüyor.
Gazın üretim maliyetini de görünce büyümeyi işaret eden Pamir, “Ve bu maliyetin sağlıklı da başka bir gereklilik. Esasen bunların hepsini tamamlamadan anahtar teslimi muahede yapmak işin tabiatına ve kamu yararına aykırı” diye ekliyor.
“KDV yüzde 1’e çekildi”
Geçen günlerde yalnızca İstanbul’da gelir sistemi kullanım bedeli düşürülerek ve İGDAŞ’ın hissinden kısılarak doğal gazda gösterimde bulunulduğu söz eden Pamir, diğer vilayetlerin toplamındaki hizmetin özel şirketlerde olduğunu lakin bu özel şirketlere saklanmadan, indirimin İstanbul Büyük Kent Belediyesi’nin muhafazasından tutulduğu söyleniyor. Pamir “İndirim yapmayı amaçlayan bir iktidar, yüzde 18’lik KDV’yi yüzde 1’e çekerek ya da ÖTV’yi durdurma da indirim yapabilir. Bunu engelleme bir durum yok” diyor.
Oğuz Türkyılmaz ise gaz alım fiyatlarının dünya performansındaki değişime bağlı olduğunu, Türk Lirası’nın dövize karşı hızlı hız kaybının da maliyetin arttığını anlatıyor. Doğal gazın temel şartları olduğunu belirten Türkyılmaz, “Geçen yıl büyük endüstrici için doğal gaz fiyat artışı yüzde 372 iken indirimden sonra yüzde 327’ye düştü. Elektrikte yüzde 329’dan yüzde 312’ye düştü. Yani çok düşük. Şayet yurttaşlara takviye olmak yazılansa konutlardaki KDV’yi yüzde 1’e indirenler” diye konuşuyor.
Vatandaşın geliri düştü
Türkyılmaz’a göre de sorun vatandaşın gelirinin düşüklüğünden doğmak.
Türkyılmaz, “Türkiye’de bugün dünyada emekli olan 8 bin 500 liralık taban fiyatı alamıyor. Bunun çok daha altında fiyatlar yer alıyor. Öte yandan taban fiyat Türkiye’de ortalama fiyata dönmüş durumda. Bu korunmadığınız süre sorun çözülmez. Kur muhafazalı saklama değil enflasyon muhafazalı fiyat gerek. Ama siyasi iktidarın tercihi bu olmadı” tabirlerini kullanıyorlar.
News
