Türkiye’de 14 Mayıs’ta yapılacak cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerine ağır bir katılım bekleniyor. Türkiye Raporu’nun Şubat ayında yaptığı sıralamada 18-30 yaş arası gençlerin yüzde 89’u sandığa gidecek. Yüksek Seçim Şurası’nın (YSK) verilerine göre bu seçimlerde birinci defa oy vereceği genç seçimlerin toplam sayısı 5 milyon 182 bin 318.
Halk TV’yi izliyor, A Haber’i izliyoruz
İlk sefer oy kullanacakları olan gençlerden biri de Mustafa Dinç. CHP’li bir aileden gelen 21 yaşındaki Mustafa, 2018’den beri birinci oyunu Memleket Partisi’nin cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce’ye vazgeçmeyi düşünüyor. Ona bütçeyle yüzleşme somut projelerle ortaya çıkan tek aday İnce:
“Şundan hesap soracağım, bundan hesap soracağım diye yapmıyorum, projelerle geliyor.”
Siyasilara katılmayan İnce’nin kendi takımıyla âlâ bir idare kurabileceğini düşünüyor. İnce’yi “Atatürkçülük çizgisinden sapmayan, güçlenen, tarım, ilaçlanmak üzere acil servisler uzun soluklu projeler üretebilen bir siyasetçi” olarak tanımlıyor.
Mustafa, Millet İttfakı’nın adayı ve CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun da uygun bir cumhurbaşkanı olabileceğini düşündüğünü ancak gücünüzle ittifaka güvenmiyor. Bu ittifak nedeniyle CHP’nin “Atatürkçülük çizgisinden” uzaklaştığı görüşte:
“Çevrede mültecilerin bu denetimsiz biçimsel dolmasına sebep olan eski Başbakan Ahmet Davutoğlu ve AK Parti’de misyon yapmış olan Ali Babacan amacıyla bu sistem sorumlusu olan beşerler var.”
Tüm adayları takip ederek karar vererek söylüyor. Halk TV’yi izliyor, A Haber’i de izliyoruz. Gençlerin siyasetçilere soru sorabildiği Babala TV yayınlarını da kaçırmıyor. Ona göre Z jenerasyonunu farklı kılan da bu. “Seçim İnce’ye verilen oylar nedeniyle ikinci tip kalması” kararının demokratik bir ülkede kabul edilemeyeceğini savunuyor.
Adana Çukurova Üniversitesi’nde okuyan Mustafa’nın ailesi, performansının en çok saklanan arşivlerden biri olan Antakya’da yaşıyor. Meskenleri ağır hasarlı, şu anda çadırda kalıyorlar:
“İnsanların birden fazla tek maaşla okuyor. Ben de öyleydim lakin şu anda o tek maaş da artık yok. Evvelden 1250 TL bursun üzerine babasının parasının değiştirilmiş yönetimden çalışıyordum. Lakin babasının geliri yok, para gönderemez. Şu anda ben bu 1250 lirayla günde bir öğün yemek yesem on gün hayatta kalabiliyorum.”
Mustafa, ekonomik sorunlarla boğuşan insanların hayat masraflarından bile tasarruf ettiğini anlatıyor:
“Öğrenciler, belediyelerin verdiği fiyatsız yemek yiyerek ve kendilerini sıkarak hayatta kalıyor.”
“Belki ülkelerinde bir katkım olacak”
Ege Üniversitesi’nde okuyan 21 yaşındaki Çiğdem Engüdar da birinci oyu için heyecanlı. “Belki bu ülkede bir katkım olacak” diyor. Birinci oyunu Kılıçdaroğlu’ndan yana düşünmemeyi düşünüyor. Ona sunulan Kılıçdaroğlu, insanların liderlerini bilen ve meselelerini dinleyen bir lider:
“Halkın rejimini idareye taşıyan bir sistemi kurabilmeli. Zira vekiller temsiliyeti halktan yer alıyor.”
Çiğdem, Kılıçdaroğlu’nun Türkiye’de demokratik pahalara bağlı, adil ve çoğulcu bir idare sisteminin kurabileceğini düşünüyor:
“Deneyimli siyasetçilerin olduğu güzel bir grup var. Hani derler ya bin bilsen de bir bilene söylendi. Ben kendisinin o denli bir kişi olduğunu ve farklı yerde dinlemeyeceğini düşünüyorum.”
Çiğdem, toplumsal cinsiyet eşitliğine ve söz özgürlüğüne ait sıkıntıların bir an önce yaşanmasını istiyor. Ayrıyeten, pandemi ya da da artış halinde olmak üzere insanlara yüz yüze eğitime orta iyilikten de iyiye yakınma şikayetçi. “Neden bu kararların fikri alınmasından bir anda ilan ediliyor, neden bakıldığında birincisinin onaylanması oluyor?” diyor.
Çiğdem, “Şu anda Türkiye’de kara düşünen bir gençlik var” diyor. Üniversite okumak için gittiği İzmir’de bir kez bile sinemaya gidemediğini söylüyor. Mecburî hizmetleri bile karşılayan 1250 TL’lik bursla, bir kitap almak ya da toplumsal hayata katılmak da mümkün olmuyor. Okuldan sonra girebiliyorsunuz; Lakin aileleri buna izin vermediğini söylüyor.
Ekonomik olarak bir mühlet yurtta kaldıktan sonra meskene çıkma trendini bilakis çevirdiğini anlatıyor:
“Artık meskene çıkmanın hayalini bile kuramam. Bir konutun dayanıklılıklarını karşılayabilecek bir durum yok, esasen kiralar çok yüksek. Oda kardeşlerden birileri kaldığı meskenden yurda döndü.”
Çiğdem’in birinci oyunuyla ilgili verdiği kararda, Selvi Kılıçdaroğlu’nun çocuk zaafı ile ilgili görüntüleri da tesirli olmuş:
“Kılıçdaroğlu da bu mevzularda eşi kadar hassas diye düşünüyorum. Bence cumhurbaşkanı alındıktan sonra da insanların ismine düzgün şeyler yapabilir.”
“Ekonomik problemlerin tahlili Erdoğan’da”
Cumhuriyet Üniversitesi’nde okuyan 22 yaşındaki Taner Şenlik, “Siyasi deneyimine güveniyorum” diye anlatıyor Erdoğan’ı. Bu tercihte aileleri Erdoğan’dan önceki yıllara dair tecrübeleri değerli rol oynuyor.
“Şu anda iktidar partisine oy verenlerin yaş ayarı 40 yaş ve üzeri. O beşerler önceki devirleri görüldüğü için şu anda iktisat rahat diyor. Annem, babası bana anlatır. 80’li, 90’lı yıllarda tedaviye gidemezdik, muayeneye gittiğinde, ilaç, hekim parçalardık diye. Lakin günümüzde kolay bir biçimde bunlara ulaşılabiliyor.”
Taner’e göre Erdoğan’ın en büyük başarısı, sıhhat hizmetlerindeki kalkınma. Geniş kapasite ve yüksek standartlı yeni hastanelerin açılımını ve yaygınlaşmasını büyük bir gelişmişlik göstergesi olarak görüyor: “Ekonomiden önceki sıhhat değeri.”
Erdoğan’a yönelik otoriterlik tenkitleriyle ilgili şöyle düşünüyor:
“Her kusuru vardır. Fakat Erdoğan söyleyeni yapan bir siyasetçi. Basın toplantısında bir kelamın icraata dönüştüğü görülüyor.”
Taner’e göre, iktisattaki berbat gidişi ülkenin tamamında hissediyorsunuz. Ona göre bu durum Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uyguladığı iktisat modelinden bağımsız olarak ortaya çıkıyor. Pandeminin çıkışı ve doğal afetler, ekonomik sorunları derinleştiriyor. “Günümüzde olması gereken iktisat bu değil, buna ben de sonuna kadar. Bir pazara gittiğimizde hiçbir şey almasak bile 150-200 TL para bırakıp çıkıyoruz.”
Pek çok genç olarak Taner de “Alanımda iş bulabilir miyim?” ayrıntılar sık sık kendine soruyor. 16 yıllık eğitim hayatını hatırlatıyor ve “Gençler, karın tokluğuna alan dışında bir işte çalışmak istemiyorum” diyor.
Yaşıtları halinde Türkiye’yi ve dünyayı gezmek istesek de ekonomik koşullar buna dayanır:
“Türkiye’ye yurt dışından bir turistin geldiği zamandan çok rahat, çok konforlu bir formda gezebiliyor. Bu benim çok zoruma gidiyor.”
Taner, “Erdoğan’ın siyasi dehası ve deneyimiyle ekonomik sıkıntıları çözebilecek tek kişi” olduğunu savunuyor. Millet İttifakı’nın adayı Kılıçdaroğlu’nun bir seçeneği olarak görünmüyor ve samimi olduğuna inanmıyor. “Ona oy harcamaları içim vermez” diyor.
Genç oyları seçiminin sonucu ne olabilir?
Türkiye Raporu Yöneticisi Can Selçuki, içerdiği bilgilerden birinci sefer oy vereceği 5 milyon seçmenin en çok Kılıçdaroğlu’nu, ikinci olarak Erdoğan’ı ve akabinde İnce’yi söylüyor. Şirketin 3-6 Nisan tarihleri arasında gerçekleştirdiği kategorilerde, seçim ikinci tip kalıyor. Selçuki, “6 Nisan’da milletvekili listeleri teslim edildi. Şimdi bunun tesirini hesaplamalar yapılmıyor” diyor.
Memleket Partisi’nin adayı İnce, en çok birinci kere oy kullanan seçmenin oyunu yer alıyor. Lakin, İnce’nin oylarının seçimin yaklaşmakça kopmasına neden olduğu belirtiliyor. Selçuki, düşme tehlikesinin devam etmesi öngörülüyor. Türkiye Raporu’nun araştırmasına göre İnce’nin oy dayanağı, Mart ayının ikinci haftasında en yüksek oranda görüldüğü görüldü.
Peki İnce insanların ortasında neden bu kadar belirtildi? Selçuki’ye göre bunun en değerli nedenlerinden biri, Türkiye’de genç seçmenin siyasete ve kurumlara itilamamasının kalmaması. Selçuki, “Böyle olduğu için de popülist akımlara eğilimli olma durumları ortaya çıkıyor. Zira popülist partiler genellikle genç seçmenlerden oy alıyor. Siyasetlerle öne çıkan, daha çok telaffuzla, kampanyayla öne çıkan popülist akımlar birinci sefer oy kullanacaklarını seçmeni daha rahat cezbeder” diyor.
Genç seçmen nezdinde siyasete inancının tekrar tesis edilmesiyle sonuçlanan Selçuki, kelamlarını “Şu anda standart 5 milyon olan bu seçmen seti, yakında tüm seçmen kurulumunun çok büyük bir kısmı oluşturacak” şeklinde devam ediyor.
Peki birinci kere oy kullanacakları 5 milyon seçmenin oyları cumhurbaşkanlığı seçiminin sonuçları ortaya çıkabilir mi? Selçuki’ye göre bu sorunun cevabı hayır. Selçuki, “Bana soracak seçimin sonucunu değiştirecek nitelikte değil; ancak cumhurbaşkanlığı seçimini ikinci çeşide bırakabilecek nitelikte” tespitini yapıyor.
DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşılabilirim?
EKONOMİ
07 Şubat 2025EKONOMİ
07 Şubat 2025GÜNDEM
07 Şubat 2025GÜNDEM
07 Şubat 2025GÜNDEM
07 Şubat 2025GÜNDEM
07 Şubat 2025EKONOMİ
07 Şubat 2025Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.